Wybory parlamentarne we Włoszech w 2018 roku

Wybory parlamentarne we Włoszech w 2018 roku odbyły się 4 marca 2018. W ich wyniku wybranych zostało 630 członków Izby Deputowanych i 315 członków Senatu XVIII kadencji.

Podłoże

Decyzję w sprawie terminu wyborów na mocy artykułu 60 konstytucji^[1] z dnia 22 grudnia 1947 podjął prezydent Sergio Mattarella zaraz po rozwiązaniu parlamentu w dniu 28 grudnia 2017^[2].

Kampania wyborcza

Pierwszą fazę kampanii wyborczej naznaczyło noworoczne orędzie prezydenta Mattarellego, w którym zaznaczył, że partie polityczne mają obowiązek przedstawiania „realistycznych programów”^[3].

Hasła wyborcze

Partia		Oryginalny slogan	Przypisy
	Partia Demokratyczna	Avanti, insieme	[4][5]
	Ruch Pięciu Gwiazd	Partecipa, Scegli, Cambia	[6][7]
	Forza Italia	Onestà, Esperienza, Saggezza	[8][9]
	Liga Północna	Prima gli Italiani	[10][11]
	Wolni i Równi	Per i molti, non per i pochi	[12][13]
	Bracia Włosi	Il voto che unisce l'Italia	[14][15]
	Więcej Europy	Più Europa, serve all'Italia	[16][17]
	Razem	Insieme è meglio	[18][19]
	Ludowa Lista Obywatelska	Il vaccino contro gli incompetenti	[20][21]
	Moc dla Ludzi	Potere al Popolo	[22][23]
	CasaPound	Vota più forte che puoi	[24][25]

Debaty wyborcze

Inaczej niż w wielu innych krajach zachodnich, we Włoszech debaty wyborcze między liderami partii nie są tak powszechne przed wyborami parlamentarnymi^[26]; w rzeczywistości ostatnia debata między dwoma głównymi kandydatami do stanowiska premiera Silvio Berlusconim i Romano Prodim odbyła się w 2006 roku^[27]. W ostatnich latach, z kilkoma wyjątkami, prawie każdy główny przywódca polityczny odmawiał udziału w debacie wyborczej z innymi kandydatami, preferując wywiady z gospodarzami programów telewizyjnych i dziennikarzami^[28][29][30].

Nowe prawo wyborcze

W wyniku referendum konstytucyjnego z 2016 roku i dwóch różnych wyroków Trybunału Konstytucyjnego prawa wyborcze do dwóch izb włoskiego parlamentu nie były jednolite. W październiku 2017 roku PD, AP, FI, LN i mniejszości porozumiały się w sprawie nowego prawa wyborczego^[31], które zostało zatwierdzone przez Izbę Deputowanych przy 375 głosach „za” i 215 „przeciw”^[32] oraz Senacie stosunkiem głosów 214 "za" do 61 "przeciw"^[33]. Reformie sprzeciwiały się M5S, MDP, SI, FdI i mniejsze partie.

Tak zwane Rosatellum bis, nazwane od Ettore Rosato (lider PD w Izbie Deputowanych), jest systemem mieszanym, 37% mandatów przydzielonych jest przy użyciu metody głosowania pierwszorzędnego, pozostałe 63% przy zastosowaniu metody Hare’a-Niemeyera, z jedną turą głosowania^[34][35].

Komitety wyborcze

Zestawienie koalicji i list partyjnych reprezentowanych w co najmniej połowie okręgów w wyborach do Izby Deputowanych i/lub Senatu Republiki^[36].

Lista			Lider	Usytuowanie na scenie politycznej	Główna ideologia	Okręgi, w których są prezentowane
						Izba Deputowanych (29 = 100%)	Senat (21 = 100%)
	Koalicja Centroprawicowa	Forza Italia (FI)	Silvio Berlusconi	Centroprawica	Konserwatywny liberalizm	27	19
		Liga Północna (LN)	Matteo Salvini	Prawica	Federalizm, nacjonalizm, prawicowy populizm, eurosceptycyzm	28	20
		Bracia Włosi (FdI)	Giorgia Meloni	Prawica	Narodowy konserwatyzm, konserwatyzm społeczny, nacjonalizm	27	19
		My z Włochami - Unia Centrum (NCI-UdC)	Raffaele Fitto	Centrum	Konserwatywny liberalizm, chadecja	28	20
		Inne: centroprawicowa "Dolina Aosty" (NcI) w regionie Dolina Aosty
	Koalicja Centrolewicowa	Partia Demokratyczna (PD)	Matteo Renzi	Centrolewica	socjaldemokracja, proeuropeizm, reformizm	28	20
		+Europa (+E)	Emma Bonino	Centrum	proeuropeizm, liberalizm	28	20
		Ludowa Lista Obywatelska (CP)	Beatrice Lorenzin	Centrum	Chadecja, konserwatyzm społeczny	28	20
		Razem (I)	Giulio Santagata	Centrolewica	Progresywizm, liberalny socjalizm, ekologia	27	19
		Inne: SVP - PATT w regionach Tyrol Południowy i Trydent-Górna Adyga; VdA w regionie Dolina Aosty.
	Ruch Pięciu Gwiazd (M5S)		Luigi Di Maio		Eurosceptycyzm, demokracja bezpośrednia, demokracja elektroniczna	29	21
	Wolni i Równi (LeU)		Pietro Grasso	Lewica	Socjaldemokracja, ekosocjalizm	28	20
	CasaPound (CPI)		Simone Di Stefano	Skrajna prawica	Neofaszyzm	28	20
	Siła dla Ludzi (PaP)		Viola Carofalo	Skrajna lewica	Socjalizm, komunizm, ekosocjalizm	28	20
	Il Popolo della Famiglia (PdF)		Mario Adinolfi	Prawica	Konserwatyzm społeczny	26	18
	Włochy dla Włochów (IaI)		Roberto Fiore	Skrajna prawica	Neofaszyzm, antykapitalizm	21	14
	Partia Komunistyczna (PC)		Marco Rizzo	Skrajna lewica	Komunizm, marksizm-leninizm	17	14
	Partia Ludzkiej Wartości (PVU)		Pasquale Ruga		Humanizm	19	14
	Włoska Partia Republikańska - ALA (PRI-ALA)		Denis Verdini	Centrum	Socjalliberalizm, proeuropeizm	13	11
	Per una Sinistra Rivoluzionaria (PuSR)		Marco Ferrando	Skrajna lewica	Komunizm, marksizm, trockizm	13	10

Pozostałe komitety/listy wyborcze

• 10 Volte Meglio, lider: Andrea Dusi, obecna w 14 okręgach wyborczych tylko do Izby Deputowanych
• Autodeterminatzione, lider: Anthony Muroni, obecna w okręgu wyborczym Sardynia do Izby Deputowanych i Senatu
• Narodowy Blok Wolności, lider: Massimo Renato Lorenzo Mallucci de Mulucci, obecna w 5 okręgach wyborczych tylko do Izby Deputowanych
• Chrześcijańska Demokracja, lider: Giovanni Angelo Fontana, obecna w okręgu wyborczym Lazio do Senatu
• Destre Unite - Forconi, lider: Massimiliano Panero, obecna w 2 okręgach wyborczych do Senatu
• Darmowe Loty do Włoch, obecna w okręgu zagranicznym (Ameryka Północna i Środkowa) tylko do Izby Deputowanych
• Wielkie Południe (GS), lider: Marco Reguzzoni, obecna w 4 okręgach wyborczych do Izby Deputowanych i 2 okręgach wyborczych do Senatu
• Włochy w Sercu, lider: Mauro Tiboni, obecna w okręgu wyborczym Lombardia 3 do Izby Deputowanych
• Lista del Popolo per la Costituzione, lider: Antonio Ingroia, obecna w 9 okręgach wyborczych do Izby Deputowanych i 7 okręgach wyborczych do Senatu
• Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą (MAIE), lider: Ricardo Merlo, obecny w okręgu zagranicznym (Ameryka Północna i Środkowa oraz Ameryka Południowa) do Izby Deputowanych i Senatu
• Ruch Wolności, obecny w okręgu zagranicznym (Europa) do Izby Deputowanych i Senatu
• Pakt dla Autonomii, lider: Massimo Moretuzzo, obecny w okręgu Friuli-Wenecja Julijska do Izby Deputowanych i Senatu
• Per Tutti - Pour Tous - Pe Tcheut (lista łączy: Autonomie Liberté Participation Écologie + Stella Alpina + Pour Notre Vallée), obecna w okręgu Dolina Aosty do Senatu^[37]
• Rinascimento Mir, lider: Gerardo Meridio, obecna w okręgu Friuli-Wenecja Julijska do Izby Deputowanych i Senatu
• Odpowiedź Obywatelska, obecna w okręgu Dolina Aosty do Izby Deputowanych i Senatu^[38]
• Jesteśmy (Siamo), lider: Dario Miedico, obecna w okręgu Friuli-Wenecja Julijska do Izby Deputowanych i Senatu
• SMS - Stato Moderno Solidale, liderka: Silvana Arbia, obecna w okręgu Basilicata do Senatu
• UNITA, obecna w okręgu zagranicznym (Ameryka Południowa) do Senatu
• Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów (USEI), obecna w okręgu zagranicznym (Ameryka Południowa) do Senatu.

Frekwencja wyborcza

Region	Godzina
	12:00	19:00	23:00
Abruzja	19,38%	61,29%	73,32%
Dolina Aosty	21,24%	59,01%	72,27%
Apulia	17,97%	53,67%	70,16%
Basilicata	16,27%	53,12%	68,90%
Kalabria	15,11%	49,55%	60,21%
Kampania	16,96%	52,45%	70,68%
Emilia-Romania	22,72%	65,97%	76,09%
Friuli-Wenecja Julijska	22,56%	62,46%	75,22%
Lacjum	18,88%	54,52%	72,57%
Liguria	21,78%	61,19%	71,46%
Lombardia	20,92%	63,12%	77,96%
Marche	19,81%	62,22%	78,34%
Molise	17,88%	56,56%	69,04%
Piemont	20,44%	61,88%	75,84%
Sardynia	18,34%	52,41%	62,99%
Sycylia	14,27%	47,06%	64,44%
Toskania	21,17%	63,88%	77,55%
Trydent-Górna Adyga	20,85%	60,57%	74,35%
Umbria	20,55%	64,86%	78,42%
Wenecja Euganejska	22,24%	64,56%	78,01%
Cały kraj	19,43%	58,56%	73,41%
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Wyniki wyborów do Izby Deputowanych

Ogólne wyniki

Koalicja		Partia		Metoda proporcjonalna			Metoda głosowania pierwszorzędnego			Włosi za granicą			Razem mandaty	+/–
				Głosy	%	Mandaty	Głosy	%	Mandaty	Głosy	%	Mandaty
	Koalicja Centroprawicowa		Liga Północna (LN)	5 691 921	17,37	73	12 147 611	37,00	53	232 078	21,49	3	126	108
			Forza Italia (FI)	4 590 774	14,01	59			42				101	3
			Bracia Włosi (FdI)	1 426 564	4,35	19			14				33	24
			My z Włochami - Unia Centrum (NCI-UdC)	428 298	1,30	0			0	11 845	1,09	0	0	—
		Razem				151			111			3	265	140
	Ruch Pięciu Gwiazd (M5S)			10 697 994	32,66	133	10 727 567	32,68	93	188 933	17,50	1	227	119
	Koalicja Centrolewicowa		Partia Demokratyczna (PD)	6 101 836	18,72	86	7 497 814	22,85	22	285 429	26,44	5	113	180
			+Europa (+E)	836 837	2,55	0			2	60 859	5,63	1	3	—
			Razem (I)	196 766	0,60	0			0	—	—	0	0	—
			Ludowa Lista Obywatelska (CP)	177 825	0,54	0			2	30 375	2,81	0	2	—
			SVP - PATT	134 651	0,41	2			2	—	—	0	4	1
		Razem				88			28			6	122	223
	Wolni i Równi (LeU)			1 109 198	3,38	14	1 113 369	3,39	0	61 714	5,71	0	14	—
	Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą (MAIE)			—	—	0	—	—	0	104 538	9,68	1	1	1
	Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów (USEI)			—	—	0	—	—	0	65 363	6,05	1	1
Razem													630	–

Głosowanie proporcjonalne

Partia		Głosy	%	Mandaty
	Ruch Pięciu Gwiazd	10 697 994	32,66	133
	Partia Demokratyczna	6 134 727	18,72	86
	Liga Północna	5 691 921	17,37	73
	Forza Italia	4 590 774	14,01	59
	Bracia Włosi	1 426 564	4,35	19
	Wolni i Równi	1 109 198	3,38	14
	+Europa	836 837	2,55	0
	My z Włochami	428 298	1,30	0
	Siła dla Ludzi	370 320	1,13	0
	CasaPound	310 793	0,94	0
	Il Popolo della Famiglia	218 866	0,66	0
	Razem	196 766	0,60	0
	Ludowa Lista Obywatelska	177 825	0,54	2
	SVP - PATT	134 651	0,41	0
	Włochy dla Włochów	126 207	0,38	0
	Partia Komunistyczna	106 182	0,32	0
	Partia Ludzkiej Wartości	47 953	0,14	0
	10 Volte Meglio	36 959	0,11	0
	Per una Sinistra Rivoluzionaria	29 176	0,08	0
	Włoska Partia Republikańska - ALA	20 943	0,06	0
	Wielkie Południe	19 846	0,06	0
	Autodeterminatzione	19 307	0,06	0
	Lista del Popolo per la Costituzione	9 689	0,02	0
	Pakt dla Autonomii	7 079	0,02	0
	Narodowy Blok Wolności	3 553	0,01	0
	Jesteśmy (Siamo)	1 428	0,00	0
	Rinascimento - Moderati in Rivoluzione	772	0,00	0
	Włochy w Sercu	574	0,00	0
Razem		32 755 044	100	386
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy		1 161 416	3,42	–
Razem / frekwencja		33 916 460	72,93	–
Zarejestrowani wyborcy		46 505 499	–	–
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Głosowanie pierwszorzędne

Partia		Głosy	%	Mandaty
	Koalicja Centroprawicowa	12 147 611	37,00	111
	Ruch Pięciu Gwiazd	10 727 567	32,68	93
	Koalicja Centrolewicowa	7 502 056	22,85	28
	Wolni i Równi	1 113 969	3,39	0
	Ludowa Lista Obywatelska	372 022	1,13	0
	CasaPound	312 192	0,95	0
	Il Popolo della Famiglia	219 535	0,66	0
	Włochy dla Włochów	125 903	0,38	0
	Partia Komunistyczna	106 748	0,32	0
	Partia Ludzkiej Wartości	47 953	0,14	0
	10 Volte Meglio	37 325	0,11	0
	Inni			0
Razem		32 825 399	100	232
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy		1 091 061	3,22	–
Razem / frekwencja		33 916 460	72,93	–
Zarejestrowani wyborcy		46 505 499	–	–
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Głosowanie za granicą

Dwunastu członków Izby Deputowanych wybieranych jest przez Włochów zamieszkałych za granicą. Dwaj członkowie są wybierani z Ameryki Północnej i Ameryki Środkowej (w tym większość Karaibów), czterech członków z Ameryki Południowej (w tym Trynidadu i Tobago), pięciu członków z Europy i jeden członek z reszty świata (Afryka, Azja, Oceania i Antarktyda). Wyborcy w tych regionach wybierają z list kandydatów i mogą również głosować preferencyjnie na poszczególnych kandydatów. Mandaty rozdzielane są za pomocą metody proporcjonalnej.

Prawo wyborcze pozwala stronom tworzyć różne koalicje na listach za granicą, w porównaniu do list we Włoszech; w rzeczywistości Forza Italia, Lega i Bracia Włoch utworzyli ujednoliconą listę w okręgach zagranicznych^[39].

Partia (lub zunifikowane listy wyborcze)		Głosy	%	Mandaty
	Partia Demokratyczna	285 429	26,44	5
	FI–LN–FdI	232 078	21,49	3
	Ruch Pięciu Gwiazd	188 933	17,50	1
	Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą	104 538	9,68	1
	Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów	65 363	6,05	1
	Wolni i Równi	61 714	5,71	0
	+Europa	60 859	5,63	1
	Ludowa Lista Obywatelska	30 375	2,81	0
	Latin America Tricolor Union	24 939	2,31	0
	My z Włochami	11 845	1,09	0
	Ruch Wolności	10 297	0,95	0
	Włoska Partia Republikańska - ALA	2 214	0,20	0
	Darmowe Loty do Włoch	946	0,08	0
Razem			100	12
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy				–
Razem / frekwencja			29,64
Zarejestrowani wyborcy		4 230 854		–
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Wyniki wyborów do Senatu

Ogólne wyniki

Koalicja		Partia		Metoda proporcjonalna			Metoda głosowania pierwszorzędnego			Włosi za granicą			Razem mandaty	+/–
				Głosy	%	Mandaty	Głosy	%	Mandaty	Głosy	%	Mandaty
	Koalicja Centroprawicowa		Liga Północna (LN)	5 317 019	17,62	37	11 323 360	37,49	20			2	57	39
			Forza Italia (FI)	4 352 380	14,43	33			24				57	41
			Bracia Włosi (FdI)	1 286 122	4,26	7			10				17	17
			My z Włochami - Unia Centrum (NCI-UdC)	361 737	1,19	0			4				4	—
		Razem				77			58			2	137	20
	Ruch Pięciu Gwiazd (M5S)			9 713 763	32,21	68	9 729 621	32,22	44			0	112	58
	Koalicja Centrolewicowa		Partia Demokratyczna (PD)	5 768 101	19,12	43	6 943 450	22,99	9			2	54	57
			+Europa (+E)	712 844	2,36	0			1				1	—
			Razem (I)	163 028	0,54	0			0				0	—
			Ludowa Lista Obywatelska (CP)	157 205	0,52	0			1				1	—
			SVP - PATT	128 282	0,42	1			2				3	1
			Dolina Aosty (VdA)						1				1
		Razem				44			14			2	60	63
	Wolni i Równi (LeU)			987 706	3,27	4	990 627	3,28	0				4	—
	Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą (MAIE)											1	1
	Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów (USEI)			—	—	0	—	—	0	65 363	6,05	1	1
Razem													315	–

Głosowanie proporcjonalne

Partia		Głosy	%	Mandaty
	Ruch Pięciu Gwiazd	9 713 763	32,21	68
	Partia Demokratyczna	5 768 101	19,12	43
	Liga Północna	5 317 019	17,63	37
	Forza Italia	4 352 380	14,43	33
	Bracia Włosi	1 286 122	4,26	7
	Wolni i Równi	987 706	3,27	4
	+Europa	712 844	2,36	0
	My z Włochami	361 737	1,19	0
	Siła dla Ludzi	319 094	1,05	0
	CasaPound	258 797	0,85	0
	Il Popolo della Famiglia	211 273	0,70	0
	Razem	163 028	0,54	0
	Ludowa Lista Obywatelska	157 205	0,52	0
	Włochy dla Włochów	149 694	0,49	0
	SVP - PATT	128 283	0,42	1
	Partia Komunistyczna	101 230	0,33	0
	Partia Ludzkiej Wartości	38 749	0,12	0
	Per una Sinistra Rivoluzionaria	32 501	0,10	0
	Włoska Partia Republikańska - ALA	27 285	0,09	0
	Autodeterminatzione	20 468	0,06	0
	Wielkie Południe	17 507	0,05	0
	Lista del Popolo per la Costituzione	10 267	0,03	0
	United Rights – Pitchforks	6 229	0,02	0
	Chrześcijańska Demokracja	5 387	0,01	0
	Pakt dla Autonomii	5 015	0,01	0
	Jesteśmy (Siamo)	1 402	0,00	0
	Modern and Solidary State	1 384	0,00	0
	Rinascimento - Moderati in Rivoluzione	552	0,00	0
Razem		30 155 021	100,00	193
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy		1 069 240	3,42	–
Razem / frekwencja		31 224 261	72,99	–
Zarejestrowani wyborcy		42 778 821	–	–
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Głosowanie pierwszorzędne

Partia		Głosy	%	Mandaty
	Koalicja Centroprawicowa	11 323 360	37,49	58
	Ruch Pięciu Gwiazd	9 729 621	32,22	44
	Koalicja Centrolewicowa	6 943 450	22,99	14
	Wolni i Równi	990 500	3,28	0
	Ludowa Lista Obywatelska	320 210	1,06	0
	CasaPound	258 550	0,85	0
	Inni	609 583	2,01	0
Razem		30 196 742	100,00	116
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy		1 027 509	3,29	–
Razem / frekwencja		31 224 261	72,99	–
Zarejestrowani wyborcy		42 778 821	–	–
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Głosowanie za granicą

Partia (lub zunifikowane listy wyborcze)		Głosy	%	Mandaty
	Partia Demokratyczna	268 612	27,09	2
	FI–LN–FdI	218 553	22,04	2
	Ruch Pięciu Gwiazd	174 948	17,64	0
	Ruch Stowarzyszeniowy Włochów Zagranicą	107 879	10,88	1
	Południowoamerykańska Unia Włoskich Emigrantów	65 069	6,56	1
	Wolni i Równi	55 279	5,57	0
	+Europa	52 494	5,29	0
	Ludowa Lista Obywatelska	31 293	3,15	0
	My z Włochami	10 404	1,04	0
	Ruch Wolności	6 680	0,67	0
Razem			100,00	6
Nieważne / puste / nieprzypisane głosy			–	–
Razem / frekwencja
Zarejestrowani wyborcy		3 835 780		–
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Tworzenie rządu

Po ogłoszeniu wyników wyborów, zarówno Luigi Di Maio jak i Matteo Salvini oświadczyli, że muszą otrzymać od prezydenta Sergio Mattarelli zadanie utworzenia nowego gabinetu, ponieważ prowadzili odpowiednio największą partię i największą koalicję^[40]. 5 marca Matteo Renzi ogłosił, że Partia Demokratyczna przechodzi do opozycji, a on zrezygnuje z funkcji lidera partii, gdy powstanie nowy gabinet^[41].