Zębalowa

Zębalowa – rozległy szczyt (854 m) oraz masyw górski w Beskidzie Wyspowym^[1], w polskich Beskidach Zachodnich.

Zębalowa

Widok z Lubonia Małego
Państwo	Polska
Pasmo	Beskid Wyspowy, Karpaty
Wysokość	854 m n.p.m.
Położenie na mapie województwa małopolskiego Zębalowa
Położenie na mapie Polski Zębalowa
49°42′34,5″N 19°54′29,5″E

Tabliczka na szczycie

Widok z Koskowej Góry

Jedna ze stacji Kalwarii Tokarskiej

Zobacz galerię związaną z tematem: Panoramy Beskidu Wyspowego

Nazewnictwo

W nazewnictwie miejscowej ludności góra ma wiele nazw. Mieszkańcy Łętowni nazywają ją Zębolową, mieszkańcy Tokarni – Golcem, zaś mieszkańcy Krzczonowa, Lubnia, Krzeczowa i Tenczyna – Klimasem. Nazwa Zębolowa pochodzi od roli Zębolowej, Golec – od wylesionych niegdyś stoków, a Klimas – prawdopodobnie od dość częstego w Lubniu nazwiska Klimas. Nazwę zniekształcili kartografowie austriaccy, nazywając główny wierzchołek Zembalową, a jeden z krótkich grzbietów – Cymbałową. Nazwę Klimas przenieśli na zakończenie głównego grzbietu, a Golec na północno-zachodni grzbiet^[2].

Popularny przewodnik po Beskidach Władysława Krygowskiego stosował nazwę Zębalowa z wysokością 859 m. Autor zauważał tu, że „Nazwa szczytu wydaje się być przekręceniem nazwy Sobalowa, nawiązującej do nazwiska”^[3]. Tę samą nazwę Zębalowa stosował nieco później w swych przewodnikach Andrzej Matuszczyk^[4]. W najbardziej aktualnym przewodniku po Beskidzie Wyspowym autorstwa Dariusza Gacka występuje Zembolowa z kotą 858. Autor podaje, że „Używana w Łętowni nazwa Zembolowa pochodzi od roli (osiedla), na której gruntach leży główny wierzchołek”^[5].

Dawniejsze mapy Państwowego Przedsiębiorstwa Wydawnictw Kartograficznych stosowały nazwę Zębalowa z kotą 860 m^[6] lub Zębalowa z kotą 858 m^[7]. Aktualna mapa Geoportalu podaje nazwę Zębalowa i wysokość 854,2 m^[1], mapa Compassu nazwę Zębolowa i wysokość 858 m^[8][9].

Topografia

Masyw Zębalowej leży w północno-zachodniej części Beskidu Wyspowego. Tworzy wyraźną „wyspę”, otoczoną niemal całkowicie dolinami trzech rzek: Krzczonówki, Raby i Smugawki^[8]. Jedynie po stronie południowo-zachodniej opada do płaskowyżu Naprawy. Masyw Zębalowej w większości porasta las, jedynie podnóża zajęte są pod pola uprawne i zabudowania. Zębalowa wznosi się nad miejscowościami: Krzczonów, Lubień, Krzeczów, Łętownia i Tokarnia^[1].

W skład masywu Zębalowej wchodzą również m.in.: Leśniakówka (702 m), Cymbałowa (823 m), Urbania Góra (674 m), Pawlikowa (596 m), Cyrla (666 m), Surgowa (562 m), Chobocia Góra (579 m), Hola (666 m)^[8].

W północno-zachodnich stokach Urbaniej Góry znajduje się Kalwaria Tokarska^[2].

Historia

W okresie międzywojennym miejscowość Lubień była dość popularnym ośrodkiem wypoczynkowym i turystycznym. Turyści zwiedzający Zębalową znajdywali na kamieniach wyryte tajemnicze znaki. Uważano, że są to znaki dawnych poszukiwaczy skarbów. Naukowe badania przeprowadzone w latach 1930 przez Stanisława Leszczyckiego wykazały, że są to tylko znaki graniczne właścicieli gruntów. Znalazł 17 takich kamieni granicznych z wykutymi krzyżami, gwiazdkami, inicjałami i datami^[2].

Piesze szlaki turystyczne

Lubień – Klimas – Zębalowa – Krzeczów. Czas przejścia: 3:40 h, ↓ 3:30 h

Tokarnia – Kalwaria Tokarska – Zębalowa. Czas przejścia: 1:45 h, ↓ 1:30 h^[8].