Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Zaha Hadid

iracko-brytyjska architektka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Zaha Hadid
Remove ads

Zaha Mohammad Hadid (arab.: زها حديد, ur. 31 października 1950 w Bagdadzie, zm. 31 marca 2016 w Miami[1][2]) – brytyjska architektka pochodząca z Iraku, przedstawicielka dekonstruktywizmu. Jako pierwsza kobieta zdobyła w 2004 Nagrodę Pritzkera, a rok wcześniej uhonorowano ją Nagrodą Miesa van der Rohego. W 2010 i 2011 zdobyła nagrodę Stirlinga[3][4].

Szybkie fakty Imię i nazwisko, Data i miejsce urodzenia ...
Thumb
Przystanek tramwajowy w Strasburgu nagrodzony Nagrodą Miesa van der Rohe
Thumb
Heydar Aliyev Cultural Centre w Baku
Remove ads

Życiorys

Podsumowanie
Perspektywa

Młodość

Zaha Hadid była córką przemysłowca i współzałożyciela irackiej Partii Demokratycznej[5]. Podczas wizyty w Anglii, w wieku 11 lat, postanowiła zostać architektką[5]. Studiowała na Uniwersytecie Amerykańskim w Bejrucie, na którym uzyskała licencjat z matematyki. W 1972 wyjechała do Londynu, gdzie studiowała w Architectural Association School of Architecture[6]. Na studiach zaprzyjaźniła się z Remem Koolhaasem[7], pracowali razem w Office for Metropolitan Architecture[6]. W 1979 otworzyła w Londynie własne biuro architektoniczne – Zaha Hadid Architects[6][8][9]. Wykładała m.in. na Uniwersytecie Harvarda, Uniwersytecie Yale, Uniwersytecie Illinois i Uniwersytecie Sztuki Stosowanej w Wiedniu[10], oraz na macierzystej uczelni[5]. W 1988 jej prace były prezentowane na wystawie skupionej wokół dekonstruktywizmu w nowojorskim Museum of Modern Art, wraz z pracami Franka Gehry'ego, Rema Koolhaasa czy Daniela Libeskinda[11].

Thumb
Port House w Porcie w Antwerpii

Kariera architektoniczna

Międzynarodową sławę zdobyła niezrealizowanymi projektami konkursowymi centrum wypoczynkowo-rekreacyjne The Peak Club w Hongkongu z 1983[6]. Inne niezrealizowane projekty z tego okresu to m.in. budynek na wąskiej działce przy Ku’dammie w Berlinie z 1986 oraz opera w Cardiff w Walii z 1994[12]. Projekt opery w Cardiff wygrał konkurs i przyniósł jej rozpoznawalność w Wielkiej Brytanii. Projekt nie został ostatecznie zrealizowany – po półtorarocznych sporach z wykonawcą, władze zdecydowały się ostatecznie na budowę stadionu do rugby[5].

Thumb
Remiza strażacka na terenie fabryki Vitra w Weil am Rhein
Thumb
Skocznia narciarska Bergisel w Innsbrucku

Dopiero w 1993 powstał pierwszy, większy budynek Hadid: remiza straży pożarnej fabryki mebli Vitra w Weil am Rhein, obecnie używany jako pawilon wystawienniczy[13]. Budynek wykonany jest z surowego betonu i szkła, składa się z szeregu ułożony wzdłuż linii ścian i przestrzeni pomiędzy nimi. Architektka skupiła się w projekcie na uwydatnieniu ostrych krawędzi betonu i odrzuceniu niepotrzebnych szczegółów, aby zachować abstrakcyjny charakter konstrukcji[13].

W tamtym okresie zaprojektowała jeszcze m.in. budynek IBA Housing (1993) oraz przestrzenie wystawiennicze Mind Zone w Londynie (1999) i Land Formation One w Weil am Rhein. Skupiała się na prezentacji dynamicznych form architektury[6].

W nowym milenium Hadid ugruntowała swoją reputację architekta[6]. W 2000 roku rozpoczęto prace budowlane nad zaprojektowanym przez nią gmachem Contemporary Arts Center w Cincinnati w Ohio. Było to pierwsze amerykańskie muzeum zaprojektowane przez kobietę[6][14]. W 2002 roku ukończono budowę skoczni narciarskiej projektu Hadid - Bergisel, w austriackim Innsbrucku. Projekt wywoływał u niektórych negatywne emocje z powodu kontrastu nowoczesnej konstrukcji i tradycyjnego, alpejskiego stylu miasta. Bergisel jest jedną ze skoczni, na których odbywa się Turniej Czterech Skoczni[15]. W 2002 zaprojektowała nowy budynek administracyjny na terenie fabryki BMW w Lipsku. Projekt był prezentowany na weneckim biennale architektury[16]. W 2005 ukończono budowę obiektu[17].

W 2004 roku otrzymała prestiżową Nagrodę Pritzkera[18]. Rok później została wyróżniona europejską nagrodą dla architektów im. Miesa van der Rohe[19].

Thumb
Centrum nauki phæno w Wolfsburgu

W 2010 zakończono budowę opery w chińskim Kantonie według projektu Hadid[20]. Audytorium opery może pomieścić 1800 osób. Cały projekt czerpie inspirację z przyrody, szczególnie z dolin rzecznych i zjawiska erozji[21]. Opera kształtem przypomina dwa kamyki na brzegu rzeki[14]. W tym samym roku ukończono prace nad narodowym muzeum sztuki i architektury współczesnej MAXXI w Rzymie. Za ten projekt w tym samym roku Hadid otrzymała nagrodę Striling Prize przyznawaną przez Królewski Instytut Architektów Brytyjskich[22]. Te same wyróżnienie otrzymała także rok później za projekt szkoły średniej Evelyn Grace Academy[23]. Zaprojektowała także basen Aquatic Centre wybudowany w Londynie na letnią Olimpiadę w 2012 roku[24]. W 2012 otwarto zaprojektowane przez architektkę Centrum Hejdara Alijewa (ang. Heydar Aliyev Center) w stolicy Azerbejdżanu, Baku[25]. Centrum kulturalne ma powierzchnię ponad 100 tys. metrów kwadratowych. Wygląd budynku sprawia wrażenie płynności[26]. Nowatorski projekt Hadid został wyróżniony tytułem Budynku Roku przyznawanym przez London Design Museum w konkursie Design of the Year[27]. W 2016 ukończono zaprojektowaną nadbudowę siedziby Portu w Antwerpii wg projektu Hadid[28]. Nad starym (ukończonym w 1922 r.[29]), symetrycznym budynkiem wybudowano kontrastującą, wielopłaszczyznową i nieregularną część biurową[30]. W 2019 otwarto port lotniczy Daxing w Pekinie zaprojektowany przez Hadid[31].

Najnowsze dzieła są silnie plastyczne i wpisane w krajobraz. Każde dzieło Hadid i jej osiągnięcia opisywane są przez media branżowe[32]. Łącznie wykonała ponad 900 projektów obiektów[8].

31 marca 2016 r. zmarła na atak serca w szpitalu w Miami[19]. Została pochowana na Brookwood Cemetery w hrabstwie Surrey, w Anglii[33].

Remove ads

Styl

We wczesnych pracach Hadid, z początku lat 80., widoczny jest wpływ twórczości malarza Kazimierza Malewicza, szczególnie w postaci surowych, regularnych kształtów i linii[34]. Nawiązywała do jego idei suprematyzmu[35]. Studiowanie abstrakcyjnych form Malewicza zaowocowało m.in. w projekcie remizy strażackiej Vitra[34].

Przez lata wypracowała swój unikalny styl wywodzący się z futuryzmu i neofuturyzmu[8][36][37]. Klasyfikowana jest jako reprezentantka dekonstruktywizmu[38][39][40]. Cechami charakterystycznymi jej stylu są zakrzywione fasady, ostre kąty i surowe materiały[14]. Z czasem jednak Hadid w swoich projektach zaczęła przechodzić od ostrych kątów na rzecz łagodniejszych ulokowanych w krzywych i falujących płaszczyznach[38].

Thumb
Opera w Kanton
Thumb
Galaxy Soho w Pekinie
Remove ads

Wybrane dzieła

Z tym tematem związana jest kategoria: Dzieła Zahy Hadid.

Odznaczenia

Nagrody i wyróżnienia

Przypisy

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads