Zasłonak czerniejący

Zasłonak czerniejący (Cortinarius uraceus Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)^[1].

Zasłonak czerniejący

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	zasłonakowate
Rodzaj	zasłonak
Gatunek	zasłonak czerniejący
Nazwa systematyczna
Cortinarius uraceus Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 309 (1838) [1836-1838]

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po razpierwszy opisał go Elias Fries w 1838 r.^[1] Synonimy^[2]:

• Cortinarius suburaceus M.M. Moser 1986
• Cortinarius suburaceus M.M. Moser 1967
• Cortinarius uraceus f. suburaceus M.M. Moser ex Nespiak 1981
• Cortinarius uraceus Fr. 1838 f. uraceus
• Cortinarius uraceus var. bresadolae Schulzer 1885
• Cortinarius uraceus var. crassifolius (Velen.) Melot 1986
• Cortinarius uraceus Fr. 1838 var. uraceus
• Hydrocybe crassifolius Velen.

Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1981 r. Opisywał ten gatunek także pod nazwą zasłonak mocnonogi^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–6 cm, za młodu stożkowato-dzwonkowaty z podwiniętym brzegiem i tępym garbem, potem łukowaty, w końcu płaski z pofalowanym brzegiem, higrofaniczny. Powierzchnia gładka, czerwona, kasztanowa lub oliwkowobrązowa z plamami o barwie od ciemnobrązowej do prawie czarnej. Charakterystyczną cechą jest czernienie kapelusza w starszych owocnikach, a także po jego uciśnięciu^[4].

Blaszki

Szerokie i do trzonu szeroko przyrośnięte, początkowo jasnobrązowe, potem cynamonowe, w końcu czerwonobrązowe. Ostrza jaśniejsze^[4].

Trzon

Wysokość 2–7 cm, grubość 5–15 mm, walcowaty, czasami z nieco rozszerzoną podstawą (do 2 cm), początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia gładka, bladożółta, zielonożółta lub oliwkowa, pokryta podłużnymi włókienkami. Podobnie jak kapelusz po uciśnięciu, oraz z wiekiem czernieje^[4].

Miąższ

W stanie suchym żółtoochrowy, w stanie wilgotnym czerwonobrązowy lub brązowy. Zapach i smak grzybowy^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki o rozmiarach 8–11,5 × 5–7 μm, eliptyczne, silnie brodawkowate^[5].

Gatunki podobne

Jest kilka gatunków czerniejących zasłonaków. Cortinarius uraceus odróżnia się od nich oliwkowym odcieniem kapelusza^[4].

Występowanie i siedlisko

Znane są jego stanowiska w Europie, Ameryce Północnej i Środkowej. W Europie występuje głównie w jej zachodniej i północnej części, na północy sięgając po Islandię i 67 stopień szerokości geograficznej na Półwyspie Skandynawskim^[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 6 stanowisk^[3], w późniejszych latach podano następne^[7].

Grzyb mykoryzowy. Rośnie na ziemi w iglastych i mieszanych lasach, na kwaśnych glebach, zwłaszcza pod świerkami. Owocniki wytwarza od sierpnia do października^[4].