Zespół Wiskotta-Aldricha

Zespół Wiskotta-Aldricha (ang. Wiskott-Aldrich syndrome, WAS) – rzadki dziedziczny zespół chorobowy, sprzężony z chromosomem X, o typie dziedziczenia recesywnym, na który choruje jedynie płeć męska. Choroba przebiega z zaburzeniami układu odpornościowego. Wystąpienie objawów choroby jest uwarunkowane mutacją genu WAS w locus Xp11.23-p11.22, kodującego białko o tej samej nazwie. Białko WASP jest obecne w komórkach progenitorowych krwi, limfocytach T i B, makrofagach oraz trombocytach, co wskazuje, że jest ono niezbędne do prawidłowego różnicowania się i funkcjonowania tych komórek. Choroba może przebiegać od postaci łagodnych z okresową trombocytopenią, po znaczne zaburzenia odporności. Niezależnie jednak od aktualnego stanu zaawansowania, objawy chorobowe nasilają się wraz z upływem czasu^[1]. Występuje z częstością 1:250 000 chłopców. Po raz pierwszy zespół opisany w 1954 przez Aldricha i współpracowników^[2].

Zespół Wiskotta-Aldricha

Zespół Wiskotta-Aldricha: A) Liczne wybroczyny na twarzy i krwiak pod prawym okiem. B) Wyprysk na stopie.
Klasyfikacje
ICD-10	D82.0

Objawy chorobowe

• wyprysk
• trombocytopenia
  • krwawa biegunka
  • wybroczyny skórne
• upośledzenie czynności limfocytów B i T powodujące nawracające zakażenia
  • zapalenie płuc
  • zapalenie oskrzeli
  • zapalenie ucha środkowego
  • zakażenia skóry
  • zakażenia wirusem opryszczki
• hepatosplenomegalia jako wyraz przewlekłego stanu zapalnego.

Osoby chorujący na zespół Wiskotta-Aldricha wykazują zwiększoną skłonność do zachorowań na nowotwory złośliwe, takie jak np. białaczkę i chłoniaki oraz choroby autoimmunologiczne.

Badania dodatkowe

• trombocytopenia poniżej 100 000
• niskie stężenie immunoglobuliny M
• niskie stężenie izohemaglutynin
• prawidłowe stężenia IgG i prawidłowe lub podwyższone IgE i IgA
• biopsja szpiku celem wykluczenia innych schorzeń przebiegających z zaburzeniami odporności (sam zespół Wiskotta-Aldricha nie powoduje charakterystycznych zaburzeń szpiku kostnego)

Stopnie zaawansowania

Jin i współpracownicy w 2004 zaproponowali następującą klasyfikację ciężkości choroby^[3]:

• 0,5 trombocytopenia nawracająca
• 1,0 trombocytopenia i małe płytki
• 2,0 trombocytopenia, leczący się wyprysk skóry, sporadyczne infekcje dróg oddechowych
• 3,0 wyprysk skórny i infekcje dróg oddechowych wymagające stosowania antybiotyków
• 4,0 wyprysk skórny wymagający stałego leczenia lub zagrażające życiu infekcje
• 5,0 choroba autoimmunologiczna lub nowotworowa

Leczenie

• przetoczenia koncentratów krwinek płytkowych w przypadku małopłytkowości (trombocytopenii)
• agresywna antybiotykoterapia w przypadku zakażeń
• splenektomia w przypadku nasilonej małopłytkowości
• dożylne podawanie immunoglobulin
• w przypadku powikłań pod postacią chorób autoimmunologicznych zwykle stosuje się glikokortykosterydy ogólnie, winkrystynę i plazmaferezę
• przy zmianach skórnych – sterydy w postaci maści
• przeszczep komórek macierzystych (np. szpiku kostnego)
• terapia genowa (eksperymentalna)

Rokowanie

Przez długi okres zespół był uznawany za chorobę śmiertelną ze średnim okresem przeżycia ok. 4 lat. Obecnie skuteczna terapia zapobiegająca infekcjom i krwawieniu pozwala na relatywnie normalne życie^[4]. Terapia przeszczepem komórek macierzystych poprzez przeszczep szpiku kostnego lub krwi pępowinowej, stosowana w najbardziej zaawansowanych przypadkach, umożliwia całkowite wyleczenie i jest skuteczna w 9 na 10 przypadków^[5].

Historia

Zespół został nazwany od Roberta Andersona Aldricha, amerykańskiego pediatry, który opisał chorobę u holendersko-amerykańskiej rodziny w 1954^[2] i Alfreda Wiskotta, niemieckiego pediatry, który jako pierwszy zauważył zespół w 1937^[6]. Wiskott opisał podobną chorobę u trzech braci, których siostra nie była chora. W 2006 niemiecka grupa badawcza przeanalizowała te 3 przypadki opisane przez Wiskotta i wysunęli przypuszczenie, że bracia prawdopodobnie posiadali nowo powstałą mutację przesunięcia ramki odczytu w eksonie genu WAS^[7].

Zobacz też

• Choroby genetyczne
• Mukowiscydoza
• Alkaptonuria