Ziemia liwska

Ziemia liwska – ziemia województwa mazowieckiego po włączeniu Księstwa Mazowieckiego do I Rzeczypospolitej w 1526 roku^[1], wcześniej ziemia Księstwa Mazowieckiego. Stolicą ziemi był Liw.

Thumb — Ziemia liwska, Mazowsze i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

Miała powierzchnię 1038 km², składała się z 1 powiatu liwskiego. Starostwo grodowe miała w Liwie, w obrębie ziemi istniało starostwo niegrodowe korytnickie. Sejmikowała w Liwie, wybierała 2 posłów na sejm walny i deputata na Trybunał Główny Koronny co piąty rok.

Początkowo terytorium grodu liwskiego (wczesnośredniowieczne grodzisko we wsi Grodzisk) związane z Mazowszem czerskim i diecezją poznańską prawdopodobnie już przed 1065 r. Gród liwski kontrolował drogę z Drohiczyna do Czerska. W 1304 r. okręg grodu liwskiego obejmował prawdopodobnie także dobra Dobrzyńce (potem Dobrzyniec) nad Świdrem, a zatem przynajmniej część prawobrzeżnej ziemi czerskiej. Ziemia liwska wyodrębniła się z dzielnicy (districtus) czerskiej^[2]. W 1311 r. terytorium prawdopodobnie włączone do dzielnicy czerskiej księcia mazowieckiego Trojdena I, który 1313 objął także dzielnicę warszawską. W 1524 roku wymieniona terra liwensis^[3].

Ziemia liwska zajmowała w porządku hierarchicznym ziem Mazowsza miejsce za ziemią łomżyńską, jednak w przeciwieństwie do niej posiadała kasztelanię^[2]. Kasztelan liwski plasował się na ostatnim miejscu w starszeństwie, po ciechanowskim^[2].

Pod względem przynależności do administracji kościelnej część północna ziemi należała do archidiakonatu pułtuskiego diecezji płockiej, a południowa – do archidiakonatu warszawskiego diecezji poznańskiej^[2].

W ziemi liwskiej leżały następujące ważniejsze miejscowości^[4]^[5]^[6]^[7]: