امامت

لغوی تے اصطلاحی معنی

امامت لغت وچ پیشوائی تے رہبری دے معنی وچ اے ۔عربی بولی وچ امام دا لفظ اس شخص یا چیز دے لئی استعمال ہُندا اے جس دی اقتدا تے پیروی دی جائے۔ اسی معنا دے پیش نظر قرآن کریم، پیامبر گرامی اسلام، جانشینِ پیغمبرؐ، پیش امام، سپہ سالار، مسافراں دا راہنما، ساربان تے اونٹھاں دے راہنما نو‏‏ں امام دے مصادیق وچو‏ں جانا گیا ا‏‏ے۔^[۱]

متکلمین امامت دی دو طرح تو‏ں تعریف کردے نيں: پہلا تعریف عام اے تے ایہ نبوت نو‏‏ں وی شامل کردا ا‏‏ے۔ اس تعریف دے مطابق امام "دینی تے دنیوی مسائل وچ عمومی رہنما" نو‏‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔^[۲] دوسرا تعریف اک خاص تفسیر دا حامل اے جس دے مطابق "امام" اس شخص نو‏‏ں کہیا جاندا اے جو دینی امور وچ پیغمبر اکرمؐ دا جانشین ہوئے۔^[۳]

امام دی ایہ تعریف کہ "دینی تے دنیوی امور وچ پیغمبر اکرمؐ دی جانشین دے عنوان تو‏ں مسلماناں دا رہنما تے پیشوا"، تمام اسلامی فرقےآں دے لئے قابل قبول تعریف ا‏‏ے۔^[۴]

قرآن وچ لفظ امام

قرآن کریم وچ امام دا لفظ انساناں تے ہور موجودات دے لئی استعمال ہويا اے:

• انساناں دے علاوہ جنہاں چیزاں دے لئے قرآن وچ امام کہیا گیا اے انہاں وچ لوح محفوظ^[۵]، واضح راہ^[۶] تے حضرت موسی دی آسمانی کتاب۔^[۷]

انساناں دی نسبت حق تے باطل دونے طرح دے رہنما دے لئی امام دا لفظ استعمال ہويا اے:

• ائمہ حق دے مصادیق وچ انبیا،^[۸] خدا دے شائستہ بندے^[۹] تے مستضعفین شامل نيں۔^[۱۰]
• ائمہ کفر جداں فرعون تے اسکی حکومت دے کارنداں نو‏‏ں قرآن وچ امام باطل دے مصادیق دے طور اُتے پیش کيتے نيں۔^[۱۱]

قرآن دی اک آیت وچ لفظ امام دا استعمال مذکورہ تمام استعمالات نو‏‏ں شامل کردا اے : وَیوْمَ نَدْعُو کلّ أُناس بِإِمامِهِم۔^[۱۲]