انجیل

انجیل (انگریزی: Gospel، یونانی اصل الکلمہ، بمعنی خوشخبری) مسیحیت دی مقدس کتب وچ شامل اے جو مسیحیت دے مطابق کلامِ یسوع المسیح تے اسلام دے مطابق حضرت عیسیٰ علیہ السلام اُتے نازل کیتی گئی اے۔
چار اناجیل ہی نو‏ں عام طور اُتے مسیحی بڑے فرقے مندے نيں، مگر اس دے علاوہ ہور کئی اناجیل دا ثبوت وی موجود اے۔ عہد نامہ جدید وچ چار اناجیل نو‏ں شامل کیتا گيا اے جنہاں وچو‏ں پہلی تن نو‏ں اناجیل متوافقہ کہندے نيں کیونکہ انہاں وچ واقعات دے اک ہی سلسلہ دے خلاصہ جات دندے گئے نيں۔ چوتھی انجیل وچ دوسری قسم دے واقعات دا بیان اے۔
عہد نامہ جدید انہاں اناجیل تو‏ں شروع ہوندا اے جنہاں وچ مسیح دی پیدائش، رسالت، تبلیغ، معجزات، رومیاں دے ہتھو‏ں قتل تے تن دن بعد دوبارہ زندہ ہونے دی کہانی اے تے یسوع المسیح دی اس قربانی تو‏ں انسان دی بقا تے بہبود دی خوشخبری اے۔

متی تے لوقا دی انجیل دے اک بنیادی ماخذ دا مفروضہ، جس دے مطابق انہاں دا اک ماخذ مرقس اے تے اک دوسرا ماخذ وی اے ، جس دا اک بڑا حصہ دوناں اناجیل وچ ملدا اے۔ جس نو‏ں اس تصویر دی مدد تو‏ں واضح کیتا گيا اے۔

اشتقاقیات

انجیل

یونانی زبان دے لفظ ایون جولین/Euangelion تو‏ں عربی وچ (براستہ حبشہ^[۱]) یہ لفظ انجیل بن گیا، (قرآن: سورۃ الحدید:27) وچ آ جانے دی وجہ تو‏ں پھر جتھے جتھے اسلام پہنچیا اس بولی وچ وی مسیحی عہد نامہ جدید دی پہلی چاراں کتب تے بعض اوقات سارے عہد نامہ جدید دے مجموعہ نو‏ں انجیل کہیا جانے لگا۔

قرآن وچ لفظ انجیل (الانجیل) اس صحیفے دے ليے استعمال ہويا اے جو اسلامی عقیدے دے مطابق عیسیٰ نبی اُتے نازل ہويا۔^[۲] جبکہ مسیحیت وچ انجیل مسیح (عیسیٰ نبی) اُتے نازل نہيں ہوئی بلکہ بعد وچ کچھ حواریاں یا انہاں دے شاگرداں (جن اُتے اختلاف اے) نے الہام تو‏ں اپنے الفاظ دے مطابق لکھیاں۔

ایہ لفظ ایون جولین/Euangelion عہد نامہ جدید وچ تقریباً سو بار آیا اے۔ اردو پروٹسٹنٹ ترجمہ وچ صرف گیارہ مرتبہ ہی اس دا ترجمہ انجیل گیا گیا اے۔ باقی تمام مقامات اُتے خوشخبری دا لفظ استعمال کیتا گیا اے۔ نویں عہد نامہ دے پروٹسٹنٹ ترجمہ وچ لفظ انجیل تے خوشخبری بلا متیاز اک دوسرے دی جگہ استعمال کیتے گئے نيں ۔^[۳] کاتھولک ترجمہ (اردو) وچ ہر جگہ انجیل ہی ترجمہ کیتا گیا اے۔

عہد نامہ جدید وچ کسی جگہ وی انجیل تو‏ں مراد کوئی کتاب نئيں اے۔^[۱] بلکہ ہر جگہ یہ مسیحی عقیدہ کہ مسیح نے انہاں دے لئی جان دی تے نجات دا ذریعہ بنا تے اوہ پھر واپس آئے گا، ایہ ہی خوشخبری دے معنی رکھدا اے۔ 150ء دے بعد ہی انجیل دا لفظ نئے عہد نامہ دے لئی استعمال ہونا شروع ہويا۔^[۴]

گاسپل

(انگریزی: gospel) قدیم انگریزی بولی وچ گاڈ-سپل (gōd-spell) سی،^[۵] (شاذ و نادر ہی godspel ^{(جوڑ کر)} لکھیا جاندا)، جس دا مطلب "اچھی خبر" یا "خوشخبری" اے۔^[۶]

خوشخبری (یعنی انجیل تے گاسپل) تو‏ں مراد شروع دے ہی مسیحی پیغام دا بنیادی جزو سی^[۷] جس تو‏ں مراد مسیح دی آمد ثانی تے خدا دی بادشاہی دا قیام سی۔ شروع وچ جو تحریراں لکھی گئياں، کیونکہ انہاں وچ اسی آمد تے جلد ہی بادشاہت (مسیح دی) قائم ہونے دی پیشگوئی کیتی جاندی رہی۔ اس لئی ان تحاریر نو‏ں انجیل یعنی خوشخبری کہیا جاندا سی۔

گاسپل یونانی لفظ εὐαγγέλιον (ایون جولین) دا لفظ بہ لفظ ترجمہ اے، (eu- "اچھا"، -angelion "پیغام") یا یہ آرامی زبان دے لفظ (ܐܘܢܓܠܝܘܢ ewang'eliyawn) دا ترجمہ اے۔

ارتقا تے تشکیل

سانچہ:تفصیلی مضمون

پروفیسر، جون رچچز دے بقول اکثر ماہرین نو‏ں اس بات اُتے شک اے کہ اناجیل عینی شاہدین نے لکھیاں سن ^[۸]۔ مذہب اُتے لکھنے والی دور حاضر دی سب تو‏ں زیادہ پڑھی جانے والی مصنفہ کیرن آرم سٹرانگ دا کہنا اے کہ

اناجیل اربعہ

اناجیل اربعہ یا چارگانہ انجیل ان چار کتاباں نو‏ں کہیا جاندا اے جو یسوع مسیح دے مصلوب ہونے (مسیحی نظریہ) یا عروج کرنے (اسلامی نظریہ) دے بعد انہاں دے چار حواریاں نے لکھیاں۔

1. انجیل متی
2. انجیل مرقس
3. انجیل لوقا
4. انجیل یوحنا

یہ چار کتاباں چار مختلف روایت تو‏ں یسوع مسیح دا زندگی نامہ اے۔ یا مسیحی تعبیر وچ یہ چار کتاباں چار مختلف پہلو تو‏ں یسوع مسیح دی تصویرکشی جیسی نيں۔ اسی وجہ تو‏ں کافی مشترکہ حصاں نیز یکساں مفاہیم تے مطالب دے باوجود ان وچ انفرادی خصوصیات وی پائی جاندی نيں۔
انہاں وچو‏ں پہلی تن نو‏ں اناجیل متوافقہ کہندے نيں کیونکہ ان وچ واقعات دے اک ہی سلسلہ دے خلاصہ جات دندے گئے نيں۔ چوتھی انجیل وچ دوسری قسم دے واقعات دا بیان اے۔
عہد نامہ جدید ان اناجیل تو‏ں شروع ہوندا اے جن وچ مسیح دی پیدائش، رسالت، تبلیغ، معجزات، رومیاں دے ہتھو‏ں قتل تے تن دن بعد دوبارہ زندہ ہونے دی کہانی اے تے یسوع المسیح دی اس قربانی تو‏ں انسانہاں دی بقا تے بہبود دی خوشخبری اے۔
عام طور اُتے جدو‏‏ں صرف اناجیل کہیا جائے تو اس تو‏ں ایہی چار کتاباں مراد ہوندی نيں۔