Reptils
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ils reptils (Reptilia Laurenti, 1768) dal latin reptilis (‹ruschnond›) furman tenor la concepziun tradiziunala ina classa dals vertebrats. Quella è situada a la transiziun dals vertebrats ‹inferiurs› (Anamnia) als vertebrats ‹superiurs› (utschels e mammals). Sco tals na furman ils reptils tenor la sistematica pli nova nagina gruppa natirala, mabain in taxon parafiletic, damai ch’els na cumpiglian betg tut la descendenza da lur ultim perdavant communabel. Entaifer la sistematica zoologica e paleontologia na vegn il taxon classic ‹Reptilia› perquai strusch pli duvrà; el serva però vinavant sco noziun collectiva informala che cumpiglia ils vertebrats che vivan sin terra (tetrapods) e ch’èn segnads da sumeglientschas morfologicas e fisiologicas. En quest senn vegnan actualmain differenziadas bundant 10 000 spezias da reptils recentas.[1]
Sco taxon monofiletic, pia sco gruppa da derivanza natirala (cumpletta) stuessan ils reptils almain er cumpigliar ils utschels e resguardond tschertas furmas ch’èn svanidas schizunt er ils mammals. Per illustrar questas relaziuns vegn fatg diever dal taxon dals amniots ch’è gia vegnì introducì il 1866 e che cumpiglia tut ils reptils recents inclus ils mammals ed utschels sco er tut ils descendents da lur ultim perdavant communabel.[2] Sut il term sauropsids ch’è vegnì creà il 1864 vegnan subsummads tut ils reptils recents inclus ils utschels sco er tut las furmas svanidas ch’èn parentadas pli stretgamain cun ils reptils ed utschels dad oz che cun ils mammals. Facticamain èn tut ils reptils recents parentads pli ferm cun ils utschels che cun ils mammals; u formulà autramain: tut ils ‹reptils› dal rom genealogic che maina tar ils mammals èn morts ora.
L’occupaziun scientifica cun ils reptils tutga en il champ da la herpetologia. La savida davart la tgira e l’allevament da reptils en terraris numnan ins terraristica; quella furma ina part da la vivaristica.