Манчаары оонньуулара

Манчаары оонньуулара — Баһылай Манчаары аатынан бириистэргэ ыытыллар Саха Сирин норуоттарын спартакиадата.
Бастакы спартакиада 1968 сыллаахха бэс ыйын 24—25 күннэригэр Дьокуускайга ыытыллыбыта.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Правительствотын бэрэссэдээтэлэ В. Федоров 1997 сыл муус устар 4 күнүнээҕи 386 №-дээх Ыйааҕынан «Баһылай Манчаары бирииһигэр Спартакиада» күрэс аата, уларыйан, «Баһылай Манчаары бирииһигэр Олоҥхо Оонньуулара» диэн ааттаммыт.
XIX Манчаары оонньуулара 2013 сыл от ыйын 1—4 күнүгэр Чурапчыга ыытыллыбыта^[1].

Манчаары оонньууларын көрүҥнэрэ

Күрэс көрүҥэ		Бастаан ыытыллыбыт сыла		Кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Атах оонньуулара	1968	Кылыы, ыстаҥа, куобах	Атах оонньууларыгар кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Мас тардыһыыта	1968[2]		Мас тардыһыытыгар кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Гиирэни анньыы	1968[2]	60 кг[3], 70 кг. 80/82 кг, 82 кг үрдүкү[3]	Гиирэни анньыыга кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Хапсаҕай	1968		Хапсаҕайга кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Оҕунан ытыы	1968[2]		Оҕунан ытыыга кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Чэпчэки атлетика	1969	20 км сүүрүү[4], 800 м[2], 1500 м[2], 3000 м[2], 10 000 м[2]	Чэпчэки атлетикаҕа кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Төрүкү хомуур күрэс	1993	Тутум эргиир, кулун тардыы, бэрэбинэлээх сүүрүү, үс төгүл үс, таас көтөҕүү	Төрүкү хомуур күрэскэ кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Буулдьанан ытыы	2009		Буулдьанан ытыыга кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Ат сүүрдүүтэ	2009	1600 м, 2400 м, 3200 м	Ат сүүрдүүтүгэр кыайыылаахтар тиһиктэрэ
	Хотугу хомуур күрэс	1993	Маамыктаны быраҕыы, наартаны ойуу	Хотугу хомуур күрэс кыайыылаахтарын тиһигэ

Оонньуулар буолбут сыллара, ыытыллыбыт сирдэрэ

Оонньуулар	Буолбут сыла	Ыытыллыбыт сирэ	Кыттыбыт улуус ахсаана	Кыттыбыт спортсмен ахсаана
I	1968, бэс ыйа 24—25	Дьокуускай Дьокуускай	12	253
II	1969, бэс ыйа 28—29	Майа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	16	350
III	1971, бэс ыйа 23—26	Дьокуускай Дьокуускай	18	400
IV	1973, бэс ыйа 27—29	Дьокуускай Дьокуускай	18	373
V	1975, бэс ыйа 25—27	Майа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	17	350
VI	1977, бэс ыйа 23—24	Майа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	21	450
VII	1979, бэс ыйа 16—17	Майа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	19	451
VIII	1981, бэс ыйа 20—21	Майа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	17	450
IX	1983, бэс ыйа 18—19	Майа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	22	287
X	1985, бэс ыйа 8—9	Бүлүү Бүлүү улууһа Бүлүү улууһа	14	300
XI	1987, бэс ыйа 15—17	Амма Амма улууһа	22	509
XII	1990, бэс ыйа 15—17	Бэрдьигэстээх Горнай улууһа Горнай улууһа	17	400
XIII	1993, бэс ыйа 11—13	Покровскай Хаҥалас улууһа	23	497
XIV	1995, бэс ыйа 15—17	Төҥүлү Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	27	474
XV[5]	1997, бэс ыйа 25—27	Ньурба Ньурба улууһа Ньурба улууһа	29	599
XVI	1999	Ытык Күөл Таатта улууһа	40	1200
XVII	2005, от ыйа 1—4	Майа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	35	1500
XVIII	2009, от ыйа 1—5	Бүлүү Бүлүү улууһа Бүлүү улууһа
XIX	2013, от ыйа 1—4	Чурапчы Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	35[6]	1779

Оонньуулар түмүктэринэн кыайыылаах хамаандалар

Оонньуулар	Буолбут сыла	Бастакы	Иккис	Үһүс
I	1968	Үөһээ Бүлүү улууһа Үөһээ Бүлүү улууһа	Уус-Алдан улууһа Уус-Алдан улууһа	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа
II	1969	Үөһээ Бүлүү улууһа Үөһээ Бүлүү улууһа	Уус-Алдан улууһа Уус-Алдан улууһа	Ньурба улууһа Ньурба улууһа
III	1971	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Уус-Алдан улууһа Уус-Алдан улууһа	Ньурба улууһа Ньурба улууһа
IV	1973	Ньурба улууһа Ньурба улууһа	Уус-Алдан улууһа Уус-Алдан улууһа	Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа
V	1975	Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Ньурба улууһа Ньурба улууһа	Нам улууһа
VI	1977	Киин улуустар
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Ньурба улууһа Ньурба улууһа	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа
		Хоту улуустар
		Муома улууһа Муома улууһа	Анаабыр улууһа	Өлөөн улууһа
VII	1979	Киин улуустар
		Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Дьокуускай Дьокуускай
		Хоту улуустар
		Муома улууһа Муома улууһа	Орто Халыма улууһа	Анаабыр улууһа
VIII	1981	Киин улуустар
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Дьокуускай Дьокуускай	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа
		Хоту улуустар
		Орто Халыма улууһа	Муома улууһа Муома улууһа	Эдьигээн улууһа
IX	1983	Киин улуустар
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Дьокуускай Дьокуускай
		Хоту улуустар
		Орто Халыма улууһа	Өлөөн улууһа	Муома улууһа Муома улууһа
X	1985	Киин улуустар
		Дьокуускай Дьокуускай	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа
XI	1987	Киин улуустар
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Дьокуускай Дьокуускай
		Хоту улуустар
		Муома улууһа Муома улууһа	Орто Халыма улууһа	Булуҥ улууһа
XII	1990	Киин улуустар
		Дьокуускай Дьокуускай	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа
XIII	1993	Киин улуустар
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Уус-Алдан улууһа Уус-Алдан улууһа
		Хоту улуустар
		Муома улууһа Муома улууһа	Өлөөн улууһа	Томпо улууһа Томпо улууһа
XIV	1995	Киин улуустар
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Үөһээ Бүлүү улууһа Үөһээ Бүлүү улууһа
		Хоту улуустар
		Эдьигээн улууһа	Өймөкөөн улууһа	Орто Халыма улууһа
XV	1997	Киин улуустар
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Дьокуускай Дьокуускай	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа
		Хоту улуустар
		Томпо улууһа Томпо улууһа	Үөһээ Дьааҥы улууһа Үөһээ Дьааҥы улууһа	Эдьигээн улууһа
XVI	1999	Киин улуустар
		СГУ	Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа
		Хоту улуустар
		Үөһээ Дьааҥы улууһа Үөһээ Дьааҥы улууһа	Эдьигээн улууһа	Өлөөн улууһа
XVII	2005	Киин улуустар
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Дьокуускай Дьокуускай	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа
		Хоту улуустар
		Орто Халыма улууһа	Үөһээ Дьааҥы улууһа Үөһээ Дьааҥы улууһа	Өлөөн улууһа
XVIII	2009	Киин улуустар
		Дьокуускай Дьокуускай	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа
		Хоту улуустар
		Орто Халыма улууһа	Кэбээйи улууһа	Үөһээ Дьааҥы улууһа Үөһээ Дьааҥы улууһа
XIX	2013	Бастакы бөлөх
		Дьокуускай Дьокуускай	Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет	Нүөрүҥгүрү улууһа
		Иккис бөлөх
		Мэҥэ-Хаҥалас улууһа Мэҥэ-Хаҥалас улууһа	Чурапчы улууһа Чурапчы улууһа	Сунтаар улууһа Сунтаар улууһа
		Үһүс бөлөх
		Кэбээйи улууһа	Томпо улууһа Томпо улууһа	Үөһээ Дьааҥы улууһа Үөһээ Дьааҥы улууһа
		Төрдүс бөлөх
		Эдьигээн улууһа	Муома улууһа Муома улууһа	Өлөөн улууһа