Серб Өрөспүүбүлүкэтэ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Серб Өрөспүүбүлүкэтэ (сиэрб. Српска, Srpska, официальнай аата Република Српска, Republika Srpska: Слушать ) — Босния уонна Герцеговина иһигэр киирэр судаарыстыба,1995 мыллааҕы Дейтоннааҕы сөбүлэҥ түмүгэр баар буолбута. Киинэ — Баня-Лука. Иэнэ 24 605,7 км². Олохтоохторо — 1 326 991 киһи [1] (83 % — сербтэр, 13 % — босниецтэр и 3 % — хорвааттар). Харчыта конвертируемая марка.
Босния сербтэрэ бэйэлэрин олорор сирдэрин тутулуга суоҕунан 1992 сыллаахха биллэрбиттэрэ. Ол саҕана босниец-мусульмааннар Боснияны уонна Герцеговинаны Югославияттан тахсарын туһунан эппиттэрэ. Ол этиигэ хоруй буолбута.
Remove ads
География
Серб Өрөспүүбүлүкэтэ Балкаан тумул арыытын киин өттүгэр сытар. Иэнэ 24 641 квадратнай километр. Хотугу кэтирээһин 42°33′ уонна 45°16′ ыккардыларыгар илин усталааһын 16°11′ уонна 19°37′ ыккардыларыгар сытар. Серб Өрөспүүбүлүкэтэ икки айылҕа уонна экэниэмикэ оройуоннарын кирбиилэригэр сытар — Паннонскай уонна Средиземноморскай. Муораҕа тахсыыта суох[2].
Кыраныыссата
Серб Өрөспүүбүлүкэтин кыраныыссатын аан дойду билинэр. Кини аттынааҕы ХНТ чилиэннэрэ судаарыстыбалары кытта — Сербия, Хорватия уонна Черногория, уонна атын энтитеттыын Босния уонна Герцеговина судаарыстыбатын — БиГ Бэдэрээссийэтин кытта кирбиилэһэр. Кыраныыссатын уһунан 2170 км, онтон 259 км Черногориялыын, 370 км — Сербиялыын, 318 км — Хорватиялыын уонна 1134 км — БиГ Бэдэрээссийэтиниин[3]. Бу кирбиилэр этностар, устуоруйа уонна айылҕа усулуобуйларын учуота суох оҥоһуллубуттара, бэлиитикэ уонна байыаннай туруктан тахсыбыттара[4].
Горы
Серб Өрөспүүбүлүкэтин геоморфологията араас формалаах. Хотугу өттө кайнозой сөҥүүлэриттэн турар мырааннар, улам-улам аллювий хочолорго уонна өрүм террасаларыгар түһэр, бу сирдэр өрөспүүбүлүкэ ордук өлгөм үүнүүлээх сорҕото буолаллар. Илин уонна соҕуруулуу-илин мырааннар сыыйа Герцеговина үрдүк хайаларыгар силбэһэллэр.
Өрүстэрэ
Серб Өрөспүүбүлүкэтин үгүс өрүстэрэ бөдөҥ күрүлгэннээхтэр, гидроэнергетикаҕа туттуллуох айылаах улахан потенциаллаахтар. маны таһынан рекреационнай потенциаллаахтара биллэр, ордук ыраас уулаах хайа үрэхтэрэ.
Килиимэтэ
Климаттарын зоналара Герцеговина соҕуруу өттүгэр средиземноморскайтан саҕалаан, хоту өттүгэр континентальнайга тиийэ.
Remove ads
Серб Өрөспүүбүлүкэтин устуоруйата
Бүтэһик сэрии иннинээҕи биэрэпиһинэн Босния уонна Герцеговина мусульманнара 1 905 829 киһи (43,7 %) этилэр, сербтэр — 1 369 258 киһи (31,4 %), хорвааттар — 755 892 киһи (17,3 %). 106 общиннаттан мусульмааннар 35 общинаҕа олохтоохторун улахан аҥаарыттан ордуктар этэ, сүнньүнэн киин Боснияҕа, оттон сербтэр — 32 арҕаа уонна илин общиналарга элбэхтэрэ. Хорвааттар соҕуруу уонна аҕыйах киин общиналарга элбэхтэрэ. 240 тыһыынча БГ олохтооҕо «югослав» дэммитэ. Олортон үксүлэрэ сербтэр уонна булкаас дьиэ кэргэн оҕолоро этэ. 1991сыллаахха баар буолбут ыалтан 27 % булкаас этэ. Ылан олорор сирдэринэн сербтэр баһыйаллара. Кинилэр БГ сирин 53,3 %-гар ахсааннарынан баһыйаллара[5].
Remove ads
Сытар сирэ уонна дьаһалтаннан тыырыллыыта
Серб Өрөспүүбүлүкэтин иэнэ 24 605,7 км². Брчко куораткка туспа статус биэрбиттэрин кэннэ Өрөспүүбүлүкэ икки аҕаар хайдыбыта — арҕаа уонна илин. Арҕаа өттүгэр Босния Краинату уонна Посавина киирэллэр, илиҥҥи өттүгэр — Семберия, Романия уонна Илиҥҥи Герцеговина. Серб Өрөспүүбүлүкэтин улахан өттө Босния устуоруйаҕа киирбит уобалаһын иһинэн сытар, кыра сорҕото — Герцеговинаҕа.
Олохтоохторо
Серб Өрөспүүбүлүкэтин улахан аҥаара сербтэр. Кинилэртэн ураты конституцияҕа киирбит омуктарынан бошняктар уонна хорвааттар буолаллар. Аҕыйах ахсааннаахтар — дьэбириэйдэр, чехтэр, украинецтар, словактар уо. д. а. Официал тылларынан серб, бошняк уонна хорваат омуктарын тыллара буолаллар. Официал алпаабытынан — кириллица уонна латиница[6].
Remove ads
Бэлиэ күннэр
- Тохсунньу 5 — Туциндан
- Тохсунньу 9 — Серб Өрөспүүбүлүкэтин күнэ.
- Ыам ыйын 12 — Серб Өрөспүүбүлүкэтин аармыйатын күнэ[7].
Галерея
Баня Лукатааҕы көтөр аал пуорда
Козара
Баня-Лукаҕа Кастел кириэппэс
Билечко күөл
Нови-Град
Козарска-Костайницаҕа баар заамак
Примечания
Сигэлэр
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads