Сэтинньи 22

Сэтинньи 22 диэн Григориан халандаарыгар сыл 326-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 327-c күнэ). Сыл бүтүө 39 күн баар.

Бэлиэ күннэр

• ХНТ ХНТ — Уол оҕо күнэ. Оттон Саха сиригэр Уол оҕо күнэ муус устар иккис баскыһыанньатыгар бэлиэтэнэрин санатабыт
• Азербайджан Азербайджан — Юстиция күнэ
• Албания Албания — Алпаабыт күнэ. 1908 сыллаахха Монастир (билигин Битола) куоракка буолбут кэмпириэнсийэҕэ албаан учуонайдара уонна уопсастыбанньыктара биир алпаабыт ылынар туһунан куоластаабыттара
• Арассыыйа Арассыыйа — Психолог(уйлҕаһыт)күнэ. 1994 сыллаахха бу күн Арассыыйа психология уопсастыбатын тэрийэр сийиэһэ буолбута
• ěБритания Виргин арыылара Британия Виргин арыылара — Мас олордуу күнэ
• Ливан Ливан — Тутулуга суох буолуу күнэ (Францияттан, 1943)
• Коста Рика Коста Рика — Учуутал күнэ

Түбэлтэлэр

• 1307 — Рим паапата Климент V Дьобуруопа христианин ыраахтааҕыларыгар тамплиердары тутар уонна кинилэр баайдарын-дуолларын былдьыыр туһунан Pastoralis Praeeminentiae булла таһаарбыт^[1].
• 1317 — Тверь баһылыгын Михаил Ярославич кинээһи Ордууга Москуба кинээһин дьоно өлөрбүттэр. Москуба кинээһэ Юрий Данилович Узбек Хаан күтүөтэ этэ.
• 1698 (урукку ааҕыынан сэтинньи 12 күнүгэр) — Ыраахтааҕы Бүөтүр I ыйааҕынан бастакы Сибиир траага олохтоммут.
• 1906 — Арассыыйаҕа бааһынайдар община сирин сорҕотун кэтэх бас билиигэ ылан туспа барар кыахтаммыттар. Петр Столыпин аграрнай реформата саҕаламмыт.
• 1917 — Канаадаҕа Национальнай хоккей лиигэтэ (НХЛ) тэриллибит. Маҥнай лиигэҕэ биэс кулууп киирэр эбит — «Монреаль Канадиенс», «Монреаль Марунз», «Торонто Аренас», «Оттава Сенаторз» уонна «Квебек Булдогз».
• 1942 — Аан дойду иккис сэриитэ: Сталинград кыргыһыыта: Кыһыл аармыйа Фридрих Паулюс хамаандалыыр ньиэмэс 6-с аармыйатын төгүрүктээбит.
• 1943 — Аан дойду иккис сэриитэ: Каир кэмпириэнсийэтэ: АХШ бэрэсидьиэнэ Франклин Д. Рузвельт, Британия премьер-миниистирэ Уинстон Черчилль уонна Кытай премьер-миниистирэ Чан Кайши Эгиипэккэ көрсөн Японияны кыайыы суолларын ырытыспыттар^[2].
• 1955 — Сэбиэскэ Сойууска Семипалатинскай аттыгар 1,6 мегатонналаах икки сүһүөхтээх РДС-37 водород буомбаны тургутан эспиттэр, буомба учуонай Андрей Сахаров салалтатынан оҥоһуллубута.
• 1956 — Австралия Мельбурнугар XVI Сайыҥҥы Олимпия оонньуулара аһыллыбыттар.
• 1963 — Далласка АХШ бэрэсидьиэнин Джон Кеннедини өлөрбүттэр, Техас күбүрүнээтэрэ Джон Конналли ыараханнык бааһырбыт. АХШ вице-бэрэсидьиэнэ Линдон Б. Джонсон АХШ 36-с бэрэсидьиэнэ буолбут.
• 1967 — ХНТ Куттал суох буолуутугар Сэбиэтэ араабтар уонна Израиль ыккардыларыгар эйэни олохтуур тосхоллору быһаарар 242-с резолюцияны ылыммыт.
• 1975 — Франсиско Франко өлбүтүн кэннэ Хуан Карлос Испания хоруолунан биллэриллибит.
• 1986 — 20 саастаах Майк Тайсон боксаҕа суперыарахан ыйааһыҥҥа чөмпүйүөн титулун ылбыт, инньэ гынан бокса устуоруйатыгар саамай эдэр аан дойду чөмпүйүөнэ буолбут.
• 2004 — Украинаҕа бэрэсидьиэн быыбарын иккис туурун кэнниттэн бырачыастар саҕаламмыттар. Ол түмүгэр дойдуга былаас уларыйбыта.
• 2007 — Алдан улууһун оройуоннааҕы Сэбиэтин быһаарыытынан Бөллөөт нэһилиэгэ (Хатыыстыыр) «эбэҥки национальнай» диэн ыстаатыһы ылбыт.
• 2022 — Саха тылын уонна литэрэтиирэтин учууталларын II сийиэһэ аһыллар.

Төрөөбүттэр

• 1801 — Владимир Даль — быраас, нуучча суруйааччыта, фольклор хомуйаччыта, аатырбыт лексикограф, «Тыыннаах нуучча тылын быһаарыылаах тылдьытын» ааптара. Аҕата нууччатыйбыт датчанин элбэх тылы билэрэ, ыраахтааҕы бибилэтиэкэтигэр үлэлии сылдьыбыта. Ийэтэ сорох сибидиэнньэннэн француз гугеноттарыттан төрүттээх этэ, эмиэ 5 омук тылын билэрэ. Даль А. Пушкин чугас доҕоро этэ, өлөөрү сытар бэйиэти эмтии сатаабыта.
• 1890 — Шарль де Голль — Франция аатырбыт генерала, судаарыстыбаннай диэйэтэлэ, бэрэсидьиэнэ (1959—1969).
• 1898 — Чжу Цзыцин — аатырбыт Кытай бэйиэтэ уонна кэпсээнньитэ.
• 1908 — Николай Якутскай — Саха норуодунай суруйааччыта, 1946 сылтан ССРС сурууйааччыларын сойууһун чилиэнэ, «Хотугу сулус» уонна «Полярная звезда» сурунааллар кылаабынай эрэдээктэрдэрэ.
• 1936 — Спартак Борисов — Саха сирин бэлиитигэ, 1995-1997 сылларга Дьокуускай куоратын мээрэ, 1998-2002 сылларга Саха Өрөспүүбүлүкэтин вице-бэрэсидьиэнэ, Дьокуускай куоратын ытык киһитэ (1998).
• 1943 — Тимофей Степанов — саха живописеһа, саха норуодунай худуоһунньуга, реставратор, Арассыыйа худуоһунньуктарын Сойууһун чилиэнэ.
• 1968 — Александр Габышев — Арассыыйа кыһалҕаларыгар болҕомто тардар соруктаах 2019 сыллаахха "Дьокуускай—Москуба" суолунан сатыы хаамыыны саҕалаабыт түмэччи.
• 1990 — Таха Акгюль — туурак тустууга, Олимпиада чөмпүйүөнэ, аан дойду икки төгүллээх чөмпүйүөнэ, Европа алта төгүллээх чөмпүйүөнэ (2012, 2013, 2014, 2017, 2018, 2019) уонна 2015 сыллааҕы Европа Оонньууларын чөмпүйүөнэ.