Judicadu de Torres
From Wikipedia, the free encyclopedia
Su Judicadu o Giuigadu de Torres o de Logudoro fiat unu istadu soberanu e indipendente chi in s'Edade Mèdia tiraiat a totu su chirru norte-otzidentale de Sardigna, incluende sas sub-regiones atuales de su Tataresu, sa Nurra, sa Romàngia, s'Anglona, su Marghine, sa Pianalza, su Montiferru, sa Costera e sa Barbàgia, tochende duncas a sos territòrios de is atuales provìntzias de Tàtari, Terranoa-Tèmpiu, Nùgoro e Aristanis.
campidanesu · logudoresu · nugoresu
Judicadu de Torres | ||
---|---|---|
| ||
Datos amministrativos | ||
Limbas ufitziales | Sardu, Latinu | |
Limbas chistionadas | Limba sarda | |
Capitale | In antis Torres e a pustis Ardara | |
Polìtica | ||
Forma de Istadu | Judicadu sardu | |
Forma de guvernu | Monarchia eletiva, a pustis ereditària, fintzas in lìnia feminina (portadora de tìtulu): sos donnos fondiàrios atribuiant su podere a su Iudex sive rex pro mèdiu de sa Corona de Logu a pustis de unu giuramentu, naradu bannus consensus, espressadu durante s'assemblea bàndida de intronizatzione. Sa Corona de Logu seberaiat su sutzessore si, a sa morte de su giùighe, non b'esserent erederis designados. | |
Cabu de Istadu | Giùighes de Torres | |
Nàschida | intre su de IX e su de XI sèculos p.C. | |
Càusa | ischirriadura dae s'Impèriu bizantinu | |
Fine | 1259 cun Adelàsia de Torres | |
Càusa | Morte chene erederis de Adelàsia de Torres | |
Territòriu e populatzione | ||
Territòriu originale | Sardigna nord-otzidentale. Deghennoe curadorias: (Flumenargia, Nurra, Romàngia, Coros, Montes, Anglona, Nulauro, Ulumetu, Figulina, Nughedu, Montacuto, Nugor, Nurcara, Caputabbas, Meilogu, Pranarza, Costavalles, Màrghine, Montiferru) | |
Mannària màssima | 6500 km²[1] in su su de XII sèculos | |
Populatzione | pagu prus o mancu 100.000 abitantes in su su de XII sèculos | |
Economia | ||
Valuta | Aragonesa; in impreu fintzas sa genovesa | |
Resursas | Agricoltura, allevamentu, iticoltura | |
Cummèrtzios cun | Paisos mediterràneos, mescamente sa Pisa e sa Gènova | |
Religione e sotziedade | ||
Religiones prus mannas | Catolitzèsimu | |
Religione de Istadu | Catolitzèsimu | |
Evolutzione istòrica | ||
Istadu antepostu | Impèriu bizantinu | |
Istadu imbeniente | Lìberu comunu de Tàtari Famìlia Doria |
Sa capitale est istada a primìtziu Torres, sighida dae Aldara (sede de su palatzu giuigale e de sa crèsia palatina de Santa Maria de su Rennu), e a ùrtimu tramudada a Tàtari.
Sa prima denominatzione de su rennu fiat cudda cuntenta in s'atu de donatzione, iscritu a cara de su 1064 in Aldara (in palactio regis), a contu de su judike Barisone, in ue cumparet sa frasa in renno, quo dicutur ore[2], in su rennu naradu Ore (chi beniat a èssere su Giuigadu de Logudoro). Segundu unos cantos istudiosos, su nùmene de Logudoro diat derivare dae Locus Horim, chi sinnìficat Logu de Horim, faeddu gregu-bizantinu pro "distretu". Su topònimu Horim fiat impitadu dae Giuanne Arca in su De Sanctis Sardiniae[3]..