گيبون

گيبون (Gabon)، سرڪاري طور تي گبونيز ريپبلڪ (فرينچ: République gabonaise)، آفريڪا کنڊ جي وچ آفريڪا جي ائٽلانٽڪ ساحل تي، خط استوا جي ڏانهن هڪ ملڪ آهي. ان جي اتر ۾ ڪيمرون، اوڀر ۾ ريپبلڪ آف ڪانگو، اتر اولهه ۾ استوائي گني، اولهه ڏانهن گني جي نار ۽ اوڀر ۽ ڏکڻ ۾ ريپبلڪ آف ڪانگو آهي. ان جي ايراضي 2,70,000 چورس ڪلوميٽر (1,00,000 چورس ميل) ۽ آبادي 20 لک ماڻهن جي آهي. هتي ساحلي ميدان، جبل (ڪرسٽل جبل ۽ وچ ۾ چيلو ماسف) ۽ اوڀر ۾ هڪ سوانا آهن. لبرويل ملڪ جي گاديءَ جو هنڌ ۽ سڀ کان وڏو شهر آهي.

گيبون جي جمهوريا Gabonese Republic République Gabonaise (فرانسيسي)
جھنڊو نِسبتي نشان
شُعار: '"Union, Travail, Justice" (فرانسيسي) "يونين، ڪم، انصاف"
ترانو: "La Concorde" (فرانسيسي) "The Concord"
Show globe Show map of Africa
گادي جو هنڌ	لبرويل 0°23′N 9°27′E
سڀ کان وڏو شهر	لبروائل
دفتري ٻوليون	فرانسيسي
علائقائي ٻوليون	فهرست: • انگريزي اسپيني فرانسيسي پرتگالي مبيت ميين انزيبي پونو تيڪي وِلي
نسلي گروھ	• پونو فينگ ايمباما انزيبي تيڪي ڪوتا وِلي ۽ 42 ٻيا
مذهب (2020)	75.6% عيسائيت 12.2% اسلام 5.9% ڪوبه مذهب ناهي 5.7% روايتي عقيدا 0.6% ٻيا
مقامي آبادي	• گبونيز گبونائيز
حڪومت	گڏيل صدارتي جمهوريه فوجي جنتا تحت[1]
• عبوري صدر ۽ CTRI جو چيئرمين[2]	برائس اوليگوي ناگويما
• عبوري نائب صدر[3]	جوزف اونڊالٽ بيري
• عبوري وزيراعظم[4]	ريمنڊ اينڊونگ سيما
مقننه	گبون جي پارليامينٽ (معطل)
Independence from آزادي فرانس کان
• جمهوريت قائم ٿي	28 نومبر 1958
• عطا ٿيل	16 آگسٽ 1960
• فوجي بغاوت 2023	30 آگسٽ 2023
پکيڙ
• جملي	267٬668 km2 (103٬347 sq mi) (76th)
• پاڻي (%)	3.76%
آبادي
• 2023 اندازو	2,397,368[5] (146th)
•  گھاٽائي	7.9 /km2 (20.5 /sq mi) (216th)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2023 لڳ ڀڳ
• ڪل	$41.922 billion[6] (132nd)
• في سيڪڙو	$19,165[6] (83rd)
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ )	2023 لڳ ڀڳ
• ڪل	$19.319 billion[6] (117th)

گبون جا اصل رهاڪو پگمي (Pygmi) قوم هئا. 14هين صدي عيسويء جي شروعات ۾ بنتو (Bantu) مهاجرن پڻ علائقي ۾ آباد ٿيڻ شروع ڪيو. سال 1960ع ۾ فرانس کان آزاد ٿيڻ کان وٺي، گبون جا ٽي صدر ٿي چڪا آهن. 1990ع واري ڏهاڪي ۾، هن هڪ گهڻ جماعتي نظام ۽ هڪ جمهوري آئين متعارف ڪرايو جنهن جو مقصد وڌيڪ شفاف چونڊ جو عمل ۽ ڪجهه سرڪاري ادارن ۾ سڌارا آڻڻ هو. ان جي باوجود، گبونيز ڊيموڪريٽڪ پارٽي (PDG) غالب پارٽي رهي جيستائين ان کي سال 2023ع گبونيز بغاوت کان هٽايو ويو.

گبون هڪ ترقي پذير ملڪ آهي، انساني ترقي جي انڊيڪس ۾ 112هين نمبر تي آهي. اهو في ماڻهو آمدني جي لحاظ کان آفريڪا جي امير ترين ملڪن مان هڪ آهي؛ تنهن هوندي به، آبادي جو وڏو حصو تمام غريب آهن. عمر بونگو سال 1967ع ۾ آفيس ۾ آيو ۽ هڪ خاندان ٺاهيو، جنهن پنهنجي طاقت کي هڪ گراهڪ نيٽ ورڪ، فرانسفريڪ ذريعي مستحڪم ڪيو.^[7]

گبون جي سرڪاري ٻولي فرانسيسي آهي، ۽ بنتو نسلي گروهه ملڪ جي آبادي جو تقريبا 95 سيڪڙو آهي. عيسائيت قوم جو سڀ کان وڏو مذهب آهي، جيڪو تقريبا 76 سيڪڙو آبادي طرفان مشق ڪيو ويو آهي. پيٽروليم ۽ غير ملڪي نجي سيڙپڪاري سان، ان ۾ چوٿون بلند ترين انساني ترقي انڊيڪس (HDI)،^[8] (ماريشس، سيشليز ۽ ڏکڻ آفريڪا کان پوءِ) آهي ۽ ڪنهن آفريڪي قوم جو پنجون بلند ترين مجموعي گھربل پيداوار (GDP) في کس (PPP) (سيچلس، ماريشس، استوائي گني ۽ بوٽسوانا کان پوءِ) آهي. اوپيڪ جي مطابق سال 2023ع ۾ گبون جي نامياري جي ڊي پي في کس 10,149 آمريڪي ڊالر هئي.^[9]

تاريخ

سياست

جاگرافي

معيشت

ٽرانسپورٽ

آباديات

ثقافت

پڻ ڏسو

باب:آفريڪا

• آفريڪا ۾ اسلام

ٻاهريان ڳنڍڻا

• Official website
• Gabon. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Gabon from the BBC News
• وڪيميڊيا اٽلس آف Gabon
• Key Development Forecasts for Gabon from International Futures
• 2009 report (PDF) from Direction générale de la statistique et des études économiques

سانچو:Gabon topics

1°S 12°E