مونٽي ويڊيو

مونٽي ويڊيو (Montevideo؛ اسپيني تلفظ: [mo̞n̪t̪e̞β̞ið̞e̞.o̞]) يوراگوئي جو سڀ کان وڏو شهر، گاديءَ جو هنڌ ۽ مکيه بندرگاهه آهي. سال 2011ع جي مردم شماري مطابق، شهر جي آبادي 13,19,108 (ملڪ جي ڪل آبادي جو اٽڪل ٽيون حصو) ھئی،^[5] جیڪا 201 چورس ڪلوميٽر (78 چورس ميل) جي ايراضيءَ ۾ آهي. مونٽي ويڊيو ملڪ جي ڏاکڻي ساحل تي، لا پلاٽا نديءَ جي اتر اوڀر ڪناري تي واقع آهي.

مونٽي ويڊيو Ciudad de San Felipe y Santiago de Montevideo
گاديءَ جو شهر
Montevideo
سينٽرو، رامبلا ۽ بارريو سور، مونٽيويڊيو جو فضائي نظارو يوراگوئي جو قانون ساز محل سولس ٿيٽر مونٽيوڊيو جو اوبيلسڪ پالاسيو سلوو اينٽيل ٽيلي ڪميونيڪيشن ٽاور فورٽاليزا ڊيل سيرو جنرل آرٽيگاس ريلوي اسٽيشن
قومي نشان
نعرو: Con libertad ni ofendo ni temo آزادي سان مون ڪنهن کي به تڪليف نه ڏني, مان ڪنهن کان نه ڊڄان ٿو.
جاگرافي بيهڪ: 34°53′1″S 56°10′55″W
ملڪ	يوروگائي يوروگائي
ڊپارٽمينٽ	مونٽي وڊيو
قيام	1726؛ 297 سال اَڳُ (1726)
قيام	برونو موريسيو دي زبالا
حڪومت
• قسم	مضبوط ميئر[1]
• انٽينڊينٽ	ڪيرولينا ڪوسي
پکيڙ[2]
• گاديءَ جو شهر	201 ڪ.م2 (77.5 ميل2)
• ميٽرو	1,640 ڪ.م2 (633 ميل2)
	مونٽي وڊيو ڊپارٽمينٽ جو علائقو 530 چورس ڪلوميٽر (200 چورس ميل) ۽ ڪنوربيٽڊ تعمير ٿيل علائقو 350 چورس ڪلوميٽر (140 چورس ميل) آهي.[3]
بلندي	43 ميل (141 ft)
آبادي (2012 مردم شماري)[4]	1,319,108

نومبر 1723ع ۾ انهيءَ جاءِ تي پورچوگيز ڪينٽونمينٽ قائم ڪئي وئي، جتي اڄڪلهه مونٽيويڊيو شهر آهي. پرتگالي فوجن کي فيبروري 1724ع ۾ هڪ اسپيني سپاهي، برونو موريسيو دي زبالا، هڪ اسٽريٽجڪ قدم جي طور تي هٽائي ڇڏيو هو، جنهن ۾ لا پلاٽا نديءَ جی طاس واری علایقی تی هسپانوي-پرتگالي تڪرار جي وچ ۾ هڪ حڪمت عملي هئي. هن شهر جي بنياد کي قائم ڪرڻ لاءِ ڪو به سرڪاري دستاويز موجود ناهي، پر برونو موريسيو دي زبالا جي ڊائري ۾ سرڪاري طور تي 24 ڊسمبر 1726ع جي تاريخ جو ذڪر آهي، جنهن جي تصديق موجوده شاهدن طرفان ڪئي وئي آهي. 1 جنوري 1730ع تائين بيونس آئرس (ارجنٽائن) کان مڪمل آزادي حاصل نه ٿي سگهي هئي. اهو سال 1807ع ۾ مختصر طور برطانوي راڄ هيٺ به هو، پر آخرڪار هن شهر کي اسپيني ڪرولوس ٻيهر حاصل ڪري ورتو، جن پليٽا تي انگريزن کي شڪست ڏني. مونٽي ويڊيو مرڪوسر (Mercosur) ۽ الادي (ALADI) جي انتظامي هيڊ ڪوارٽر جي سيٽ آهي، لاطيني آمريڪا جي معروف واپاري بلاڪ، هڪ پوزيشن جيڪا يورپ ۾ بروسلز جي ڪردار جي مقابلي ۾ آهي.^[6]

زندگي جي معيار تي 2019 مرسر جي رپورٽ، لاطيني آمريڪا ۾ مونٽيويڊيو کي پهريون درجو ڏنو ويو،^[7] هڪ درجو جيڪو شهر مسلسل 2005 کان وٺي رهيو آهي.^{[8][9][10][11][12]} سال 2010ع تائين، مونٽيويڊيو براعظم ۾ 19 نمبر وڏو شهري معيشت ۽ وڏن شهرن ۾ 9 هين سڀ کان وڌيڪ آمدني ڪمائيندڙ هو.^[13] سال 2022ع ۾، ان جي پيش ڪيل جي ڊي پي، في ماڻهو 30,148 آمريڪي ڊالر سان، 53.9 بلين يو ايس ڊالر آهي.^[14] سال 2018ع ۾، ان کي لاطيني آمريڪا ۾ اٺين ۽ دنيا ۾ 84ھون بيٽا گلوبل سٽي جي حيثيت سان درجه بندي ڪيو ويو.^[15] مونٽيويڊيو سال 1930ع ۾ پهرين فيفا ورلڊ ڪپ دوران هر ميچ جي ميزباني ڪئي. ”متحرڪ، شاندار جڳهن سان ڀرپور ثقافتي زندگي“ ^[16] ۽ ”هڪ ترقي ڪندڙ ٽيڪنيڪي مرڪز ۽ ڪاروباري ثقافت“^[17] جي طور تي بيان ڪيل، مونٽيويڊيو سال 2013ع ماسٽر ڪارڊ تي، گلوبل منزلون شھري انڊيڪس ۾ لاطيني آمريڪا ۾ اٺين نمبر تي آهي.^[18]

هن شهر يورپ جي فن تعمير کي محفوظ ڪيو آهي،^[19] جنهن کي سمجهيو وڃي ٿو انهن شهرن مان هڪ آهي جنهن ۾ ڊيڪو آرٽ جي سڀ کان وڌيڪ اثر آهي.^[20] اهو يوراگوئي ۾ واپار ۽ اعليٰ تعليم جو مرڪز آهي ۽ ان سان گڏ ان جو مکيه بندرگاهه آهي. هي شهر يوراگوئي جو مالي مرڪز پڻ آهي ۽ هڪ ميٽروپوليٽن علائقي جو ثقافتي مرڪز آهي، جنهن جي آبادي لڳ ڀڳ 20 لک آھی.

نالو

تاريخ

جاگرافي

حڪومت ۽ سياست

ڊيموگرافڪ

معيشت

ٽرانسپورٽ

تعليم

صحت جي سار سنڀار

ثقافت

پڻ ڏسو

خارجي لنڪس

سانچو:Commons and category Montevideo سفري راهنما منجانب وڪي سفر Wikivoyage سانچو:Collier's poster

• Montevideo official website (in اسپيني)
• سانچو:OSM relation

سانچو:List of South American capitals سانچو:Capital cities of Mercosur member states سانچو:Montevideo Department

حوالا

1. Tzfadia, Erez (2005). "Local autonomy and immigration: Mayoral policy-making in peripheral towns in Israel". Space and Polity 9 (2): 167–184. doi:10.1080/13562570500305052. ISSN 1356-2576.
2. "ACME Planimeter". وقت 1 October 2005 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 27 February 2014. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
3. Alike measurement applied to the conurbated area plus the 193.4 ڪلوميٽرزچورس (74.7 sq mi) of the city proper.
4. "Censos 1852 – 2011/Población en el País, según departamento". INE. وقت 11 July 2020 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 July 2020. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
5. "Censos 2011 Montevideo". INE. وقت 11 November 2012 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 September 2012. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
6. "Google Earth Montevideo Map". One World – Nations Online Project. وقت 28 March 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 March 2015. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
7. "2019 Quality of Living Survey". Mercer. وقت 18 April 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 April 2019. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
8. "Quality of Living Worldwide City Rankings Survey" (PDF). Mercer. وقت 3 December 2013 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 February 2014. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
9. Gainza, Patricia P. "CIUDADES LATINOAMERICANAS EN EL ÍNDICE DE CALIDAD DE VIDA". وقت 29 November 2009 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 17 November 2009. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
10. "Diario EL PAIS – Montevideo – Uruguay". historico.elpais.com.uy. وقت 24 February 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 13 September 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
11. "The 8 Smartest Cities in Latin America". وقت 6 December 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 February 2014. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
12. "Quality of Living City Ranking | Mercer". mobilityexchange.mercer.com. وقت 18 April 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 April 2020. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
13. "Archived copy". وقت 23 December 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 19 June 2020. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
14. (((61/33)^(1/15))^12)*33 and (((33/21)^(1/15))^12)*21.
15. "The World According to GaWC 2018". Geography Department, Ghent University. وقت 3 May 2017 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 January 2019. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
16. "Montevideo travel". Lonely Planet. وقت 10 September 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 13 September 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
17. "The 8 Smartest Cities in Latin America". وقت 6 December 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 February 2014. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
18. "MasterCard Global Destination Cities Index" (PDF). وقت 2022-10-09 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
19. "La arquitectura de Montevideo | Escuela de Verano". escueladeverano.psico.edu.uy. وقت 27 October 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2023-10-08. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
20. Trinidad, Adriana. "Montevideo: La capital del estilo Art Decó". Uruguay Natural Marca Pais - Sitio Oficial (ٻولي ۾ Spanish). وقت 11 October 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2023-10-08. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)