مڌيا پرديش

مڌيا پردیش (انگريزي: Madhya Pradesh (MP)) جنھن جو پراڻو نالو "سينٽرل پراونس" يا "سي پي" ھيو؛ وچ انڊياجي ھڪ رياست جو نالو آهي جنھن جي گادي جو هنڌ ڀوپال شھر آھي ۽ وڏي ۾ وڏو شھر اندور آهي ۽ ٻيا وڏا شھر جبلپور، گواليار، اجئين ۽ ساگر آھن. ھن رياست کي ان جي مقام جي ڪري انڊيا جي دل پڻ چوندا آهن. پکيڙ ۾ ھي انڊيا جي ٻين ۽ آبادي ۾ پنجين وڏي رياست آھي جنھن ۾ ساڍا ست ڪروڙ ماڻهو رھن ٿا.

مڌيا پرديش
رياست
مٿان کان ھيٺ ، کاٻي کان ساڄي طرف: يادگارن جو کجراھو گروپ, سانچي وارو عظيم اسٽوپا, مانڊو وارو قديم شھر, ڪانھا نيشنل پارڪ ۾ ھڪ ھرڻ، ماربل جون ٽڪريون، ڀيمڀيٽڪا پھاڙي پناھگاھون ۽ ڪنڊالپور جين مندر
ڀانڃ: مڌيا ( معنيَ: ' وچيون') ۽ پرديش (معني: 'صوبو يا خطو')
مڌيا پرديش انڊيا جي نقشي ۾ ڏيکاريل
جاگرافي بيهڪ: 23.25°N 77.417°E / 23.25; 77.417
ملڪ	ڀارت
خطو	مالوا , بنديل کنڊ , باغيل کنڊ, نمار , مھاڪوشال ۽ گرد ( گرد واري خطي ۾ چمبل پڻ شامل آهي )
قيام	1 نومبر 1956
گاديءَ جو هنڌ	ڀوپال
وڏي ۾ وڏو شھر	اندور
مڌيا پرديش ۾ ڪل ضلعا	52
حڪومت
• مجلس	مڌيا پرديش جي حڪومت
• گورنر	آنندبين پٽيل
• وزيراعلي	ڪمل ناٿ (آء اين سي)
• ليجسليچر	ھڪ ايواني (230 سيٽون)
• ھاء ڪورٽ	مڌيا پرديش ھاء ڪورٽ
پکيڙ
• رياست	308,252 ڪ.م2 (119,017 ميل2)
پکيڙ ۾ درجو	پکيڙ مطابق انڊيا جي رياستن ۾ ٻيون نمبر
آبادي (2011)[1]
• رياست	72,626,809
Symbols
ٻولي	ھندي
گانو	مڌيا پرديش گان
ناچ	مانچ
جانور	ٻارھن سڱو
پکي	انڊين پيراڊائيز فلاء ڪيچر
مڇي	مھسير [2]
گل	اڇو للي
ميوو	انب
وڻ	بڙ جو وڻ

جاگرافي

ھن رياستجي اتر اوڀر ۾ اتر پرديش، ڏکڻ اوڀر ۾ ڇتيس ڳڙھ، ڏکڻ ۾ مھاراشٽر، اولھ ۾ گجرات، اتر اولھ ۾ راجھستان آھي. ھن رياست جي ڪل پکيڙ 308,252 km² آھي. سن 2000 عيسويءَ کان اڳ جڏهن ڇتيس ڳڙھ مڌيا پرديش جو حصو ھيو تہ ھي رياست ملڪ جي سڀ کان وڏي رياست ھئي. ھن رياست جي اوڀر کان اولھ طرف نرمدا درياء وھي ٿو. ھن رياست جو بلند ترين مقام ڌوپ ڳڙھ آھي جيڪو سامونڊي سطح کان 4429 فٽ بلند آھي.^[3]

مڌيا پرديش جو طبعي نقشو

• 
  نرمدا ندي
• 
  سون ندي، اميريا ضلعو، مڌيا پرديش
• 
  اجئين لڳ شپرا ندي تي شري رام گھاٽ

مڌيا پرديش جي سڀ کان وڏي ندي نرمدا آهي ان جي شاخن ۾ بنجر، تاوا ندي، مچنا, شاڪار ندي، دينوا ۽ سون ڀادرا نديون شامل آهن. ھي ندي علائقي م مقدس سمجھي ويندي آهي۽ ان جي پوڄا پڻ ڪئي ويندي آهي

تاريخ

• 
  ڀيمڀيٽڪا ۾ پٿرن تي مصوري ، عالمي ورثو قرار ڏنل
• 
  ڪنداريا مھاديو، کجراھو
• 
  باٽيشور مندر جو ڪامپليڪس پداولي، مورينا
• 
  شاستريا باھو مندر، گواليار قلعو
• 
  تيلي وارو مندر، گواليار قلعو
• 
  ڀوڄپور ۾ شو جو مندر
• 
  اورڇا ۾ لڪشمي وارو مندر
• 
  امرڪانٽڪ ۾ قديم مندر
• 
  گواليار قلعو ، گواليار شھر لڳ

ڇھين صدي ق م ۾ اجئين ھن علائقي جي ھڪ وڏي مرڪز طور اڀريو ھيو ء اھو ايوانتي بادشاھت جو گاديءَ جو هنڌ ھيو. ٻين بادشاھتن جھڙوڪ:, دسارنا، مالوا، ڪاروشا ۽ نشاد جو ذڪر پراڻن رزميہ قصن ۾ مليو آهي جيڪي پڻ ھن موجوده رياست جو حصو آهن. 320 ق م ۾ ھي علائقو چندر گپت موريا جي ايمپائر جو حصو ٿي ويو. ھي علائقو اشوڪ موريا جي ايمپائر جو پڻ حصو رھيو. موجوده رياست جي علائقي ۾ قديم مھاجنپدا وارو خطو پڻ شامل آهي. ارڙھين صدي جي شروعات ۾ ھي علائقو ڪيترين ئي ننڍہن بادشاھتن ۾ ورھايل ھيو جن تي پوء برٽش ايمپائر قبضو ڪيو. انگريزن انھن سڀني کي ملائي سينٽرل پراونسز اينڊ بيرار ۽ سينٽرل انڊين ايجنسي قائم ڪيا. انڊيا جي آزادي بعد مڌيا پرديش رياست قائم ڪري ناگپور ۾ ان جي گادي جو هنڌ رکيو ويو. ان نئين رياست ۾ موجوده رياست جو ڏاکڻو حصو ۽ موجودہ مھاراشٽر جو اتر اوڀر وارو حصو شامل ھيا. 1956 ۾ اسٽيٽس ري آرگنائيزيشن ايڪٽ تحت ھن رياست جي ان وقت جي حصن کي مڌيا ڀارت ، ونڌيا پرديش ۽ ڀوپال رياست سان ملائي نئين مڌيا پرديش رياست قائم ڪئي وئي. ان م مراٺي يا مرھٽي ٻولي ڳالهائيندڙ ماڻھن جو ودارڀا علائقو ھن رياست کان ڌار ڪري بمبئي رياست م شامل ڪيو ويو. 2000 ۾ ھن رياست جي ھڪ حصي کي ڌار ڪري ڇتيس ڳڙھ رياست قائم ڪئي وئي.

معيشت

انڊيا جي معيشت ۾ ھن رياست جي معيشت جو ڏھون نمبر آھي، 8.9 لک پائونڊ ۽ ان جي گراس ڊوميسٽڪ پراڊڪٽ يا جي ڊي پي في ڪس 90,000 ({{INRConvert/اظھاري چُڪَ: اڻڄاتل وقفي حرف "[".|90|3||USD|year={{{year}}}}}) آھي. انساني ترقي جي اشاريي مطابق انديا جي رياستن م ھن رياست جو مقام ڇويھون آهي.ھن رياست ۾ انڊيا جا سڀ کان وڌيڪ ھيرا ۽ ٽامو نڪرن ٿا. ھن رياست جي 30 سيڪڙو کان وڌيڪ زمين ٻيلن تي مشتمل آهي. ھتان جي سياحتي صنعت ۾ بہ ڪافي واڌارو آيو آهي.

انتظامي ورھاست

مڌيا پرديش جي ورھاست ڏھ ڊويزنن ۾ ٿيل آهي جن ۾ 52 ضلعا واقع آھن.^[4]

• ڀوپال ڊويزن
• چمبل ڊويزن
• گواليار ڊويزن
• اندور ڊويزن
• جبالپور ڊويزن
• نرمداپورم ڊويزن
• ريوا ڊويزن
• ساگر ڊويزن
• شاھدول ڊويزن
• اجئين ڊويزن

شمار	نالو	ضلعو	قسم*	آبادي 2011	مرد	عورتون	آبادي 5سالن کان گھٽ	تعليمي شرح
1	اندور	اندور ضلعو	شھر	2,167,447	1,129,348	1,038,099	254,108	86.73
2	ڀوپال	ڀوپال ضلعو	شھر	1,883,381	985,408	897,973	217,415	85.29
3	جبالپور	جبالپور ضلعو	شھر	1,267,564	663,096	604,468	128,679	89.13
4	گواليار	گواليار ضلعو	UA	1,101,981	588,752	513,229	120,347	85.10
5	اجئين	اجئين ضلعو	شھر	515,215	265,291	249,924	57,630	85.55
6	ساگر	ساگر ضلعو	UA	370,296	194,659	175,637	43,835	89.98
7	ديواس	ديواس ضلعو	شھر	289,438	150,193	139,245	34,435	85.83
8	ساتنا	ساتنا ضلعو	شھر	283,004	149,460	133,544	34,435	86.33
9	رتلام	رتلام ضلعو	UA	273,892	139,766	134,126	29,397	87.89
10	ريوا	ريوا ضلعو	شھر	235,422	124,634	110,788	24,234	87.74
11	مروارا(ڪاٽني)	ڪاٽني ضلعو	شھر	221,875	115,463	106,412	25,168	87.42
12	سنگرائولي	سنگرائولي ضلعو	شھر	220,295	117,276	103,019	29,569	77.35
13	برھانپور	برھانپور ضلعو	شھر	210,891	108,234	102,657	28,107	81.70
14	کانڊوا	کانڊوا ضلعو	شھر	200,681	102,873	97,802	24,079	86.98
15	ڀنڊ	ڀنڊ ضلعو	شھر	197,332	105,394	91,938	24,486	84.20
16	ڇندوارا	ڇندوارا ضلعو	UA	190,008	97,040	92,968	19,227	89.25
17	گونا	گونا ضلعو	شھر	180,978	94,645	86,333	23,757	81.71
18	شوپوري	شوپوري ضلعو	شھر	179,972	95,227	84,745	22,683	79.24
19	ڇترپور	ڇترپور ضلعو	UA	147,688	78,070	69,618	18,312	78.46
21	داموھ	داموھ ضلعو	UA	147,515	76,951	70,564	17,519	86.94
22	مانڊسئور	مانڊسئور ضلعو	شھر	141,468	72,370	69,098	15,721	86.79
23	کارگوني	کارگوني ضلعو	UA	133,361	68,672	64,689	16,662	83.01
24	نيموچ	نيموچ ضلعو	UA	128,575	67,566	61,009	15,008	85.88
25	پٿامپور	ڌار ضلعو	شھر	126,09	70,577	55,522	20,438	82.73
26	ھوشنگ آباد	ھوشنگ آباد ضلعو	شھر	117,956	61,610	56,346	13,012	87.97
27	اتارسي	ھوشنگ آباد ضلعو	UA	114,430	59,382	55,058	11,832	90.30
28	سيھور	سيھور ضلعو	UA	109,025	56,397	52,628	12,869	85.48
29	بيتل	بيتل ضلعو	شھر	103,341	52,902	50,439	11,005	90.27
30	سيئوني	سيئوني ضلعو	شھر	102,377	52,354	50,023	10,413	91.16
31	داتيا	داتيا ضلعو	شھر	100,466	52,931	47,535	12,218	80.54
32	ناگدا	اجئين ضلعو	شھر	100,036	51,410	48,626	11,053	81.61

تصوير خانو

• 
• 
• 
• 
• 

حوالا

1. "2011 Census of India" (PDF). Censusindia.gov.in. وقت 17 October 2011 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل (PDF). حاصل ڪيل 14 September 2012.
2. "MP declares endangered 'Mahasheer' breed as state fish". Deccan Herald. وقت 6 August 2016 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 22 April 2016.
3. Madhya Pradesh for sight-seeing and shikar. Directorate of Information and Publicity, Madhya Pradesh. 1964. OCLC 8112689.
4. "MPOnline: Contact Government". Mponline.gov.in. وقت 2 August 2018 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 26 August 2018.
5. "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above" (PDF). Provisional Population Totals, Census of India 2011. وقت 13 November 2011 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل (PDF). حاصل ڪيل 13 February 2016.