Genocid u Bosni i Hercegovini
ratni zločini počinjeni nad Bošnjacima i bosanskim Hrvatima od 1992. do 1995. From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Pod pojmom bosanski genocid ili genocid u Bosni i Hercegovini se uglavnom misli: bilo na Srebrenički genocid izvršen od strane snaga srpske vojske u Srebrenici jula 1995, sa ciljem (dolus specialis) uništenja svih Bošnjaka u tom području,[1] ili na genocid u širem kontekstu označavajući zločin protiv čovječnosti i ratne zločine tokom rata u Bosni i Hercegovini od 1992. do 1995. godine.[2] Zavisno od različitih sudskih odluka Bošnjaci su bili žrtve genocida 1992. godine u dolini rijeke Drine,[3] na području Doboja[4] kao i 1995. godine tijekom genocida u Srebrenici.
Pojmom bosanski genocid opisuje se kampanja etničkog čišćenja i ubijanja koju su izveli pripadnici srpske vojske te, u znatno manjoj mjeri, pojedini hrvatski ekstemisti na područjima pod svojom kontrolom: Republikom Srpskom i Hrvatskom Republikom Herceg-Bosnom.[5] Ovaj pojam se uglavnom upotrebljava u akademskim raspravama[6][7][8][9][10] te u institucijama koje štite ljudska prava.[11][12][13]
Sva ubijanja tokom kampanje genocida su vršena uglavnom iz političkih, rasnih i vjerskih razloga u kontekstu etničkog čišćenja i sistematičnog napada na bošnjačko stanovništvo. Od 97.207 dokazanih i dokumentovanih žrtava, 83% su bili Bošnjaci.[14] Smatra se da bi broj bio još veći da preživjeli iz Srebrenice nisu prijavili svoje poginule kao pripadnike vojske, da bi u postratnom periodu mogli dobiti minimalnu socijalnu nadoknadu u vidu pomoći porodicama poginulih boraca. Ukupna cifra bi tako mogla narasti za oko 10.000, zbog tekućih istraživanja koje provode entitetske Komisije za traženje nestalih.[15][16][16][17]
Godine 2001, Međunarodni sud za ratne zločine počinjene u bivšoj Jugoslaviji (ICTY) je presudio da je Srebrenički masakr bio genocid.[18] 26. februara 2007 Međunarodni sud pravde (ICJ), u slučaju Bosanskog genocida, u skladu i na osnovu ranije dobivenih dokaza od ICTY-ja donio je isti zaključak i proglasio tragediju u Srebrenici genocidom.[19] Iako su ponuđeni brojni dokazi o masovnim ubistvima, o opsadi Sarajeva, brojnim silovanjima, etničkom čišćenju i mučenjima izvršenim od raznih srpskih vojnih i paravojnih snaga, kao i bivše JNA i vojske Srbije, u svim dijelovima BiH, a naročito u Prijedoru, Banja Luci i Foči, kao i koncentracionim logorima; sud je presudio da su pravni kriteriji genocida sa specifičnim ciljevima (dolus specialis) uništenja Bošnjaka ispunjeni samo u Srebrenici i istočnoj Bosni.[19][20] Sud je zaključio da su zločini, uključujući masovna ubistva, silovanja, protjerivanja, uništavanja i deportaciju, počinjeni tokom rata, bili akt genocida u skladu sa Konvencijom o genocidu, ali ti zločini nisu sami po sebi (per se) genocid.[21]
Uprkos strogo pravnom tumačenju, u medijima se često navodi Prijedor kao mesto genocida.[22][23] Naime, 31. maja 1992. godine vlasti bosanskih Srba u Prijedoru izdale su naredbu nesrpskom stanovništvu da obilježi svoje kuće bijelim zastavama ili čaršavima, i da pri izlasku iz kuća stave bijele trake oko rukava.[24] Prema zvaničnim informacijama iz udruženja žrtava, u Prijedoru je ubijeno ukupno 3.173 civila, dok je 31.000 ljudi bilo zatočeno u logorima u okolini Prijedora.[25]
Remove ads
Politička pozadina
12. maja 1992. godine, na 16. sjednici Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini, Radovan Karadžić je objavio šest "strategijskih ciljeva" srpskog naroda u Bosni i Hercegovini.
- Uspostaviti državne granice koje bi odvojili srpski narod od druga dva naroda.
- Uspostaviti koridor između Semberije i Bosanske Krajine.
- Uspostaviti koridor u Podrinju, što znači ukinuti stanje Drine kao granicu srpskih država.
- Uspostaviti granicu na Uni i Neretvi.
- Podijeliti Sarajevo u srpske i bošnjačke dijelove, te uspostaviti sposobne državne vlasti u oba djela.
- Osigurati pristup moru.
Tokom iste sjednice, skupština bosanskih Srba je uspostavila Vojsku Republike Srpske (VRS) i izabrala Ratka Mladića da bude zapovjednik drugog vojnog distrikta Jugoslavenske armije, kasnije glavnog štaba vojske Republike Srpske. Na toj istoj sjednici, na kojoj se raspravljalo o stvaranju "Srpske Republike Bosne i Hercegovine", general Ratko Mladić je rekao Skupštini da neće biti moguće odvojiti Srbe od nesrba tako što će nesrbi sami otići sa te teritorije. Upozorio je da svaki pokušaj u tom smislu znači genocid.[27]
Prema tome mi ne možemo očistiti niti možemo imati rešeto da prosijemo da ostanu Srbi ili propadnu Srbi, a ostali da odu. Pa to je ... to neće ... ja ne znam kako će gospodin Krajišnik i gospodin Karadžić objasniti svijetu. To je, ljudi, genocid. Mi moramo da pozovemo svakog čovjeka, koji je čelom poljubio ove prostore i teritoriju države koju hoćemo da napravimo. I njima je mjesto sa nama i pored nas.[28]
Gotovo 47% svih žrtava rata poznatih s punim imenom i prezimenom (45,110 od 97,207) ubijeno je tijekom početnog razdoblja rata, to jest između svibnja i kolovoza 1992. godine.[29] Ujedinjene nacije još u listopadu 1992. dobivaju službeni izvještaj koji govori o genocidu u Bosni i Hercegovini:
Zajedno s vojnim aktivnostima agresor je pokrenuo etničko čišćenje kako bi promjenio demografsku strukturu države i tako ostvario uvjete za njenu podjelu ili drugim rječima govoreći kako bi dao međunarodnoj zajednici takozvane argumente za podjelu države...Agresor je doveo nesrpske stanovnike nekih gradskih područja u takvu situaciju koja bi dovela do njihovog istrebljenja putem ubojstava, psihičkog i fizičkog mučenja i nasilnog preseljenja. Već sada (listopad 1992.) postoje etnički očišćena naselja u kojima žive samo Srbi. Brojni primjeri istovremenog genocida protiv nesrpskog stanovništva uključujući međusobno udaljena naselja bez ikakve sumnje dokazuje da je ova zavjera organizirana unaprijed od ekstremnih lidera Srpske Demokratske Stranke.[30]
– Izvještaj Ujedinjenih Nacija o Bosni, 1992. godine
Remove ads
Tužba Bosne i Hercegovine protiv Srbije i Crne Gore za genocid
Tužba koju je 1993. godine podnijela bosanska vlada sadrži navode da je Srbija direktno odgovorna za genocid počinjen na čitavoj teritoriji Bosne i Hercegovine, tvrdeći da je "isplanirala, pripremila, skovala zavjeru, podsticala, ohrabrivala, pomagala, podstrekavala i počinila" genocid protiv njenog stanovništva. U optužnici je izričito navođena sistematična praksa etničkog čišćenja Bosne i Hercegovine.
Tužbu sudu je sastavio i podneo Frensis Bojl, savetnik Alije Izetbegovića tokom rata u BiH. Saslušanja u procesu protiv Srbije počela su u februaru 2006. Poslednje ročište održano je 9. maja 2006. godine.
26. februara 2007. godine, Međunarodni sud pravde je presudio da Srbija odgovorna jer je prekršila Konvenciju o genocidu time što nije učinila sve što je bilo u njenoj moći da spreči genocid, a potom nije kaznila niti predala učinioce Haškom tribunalu. Ali ne može biti smatrana odgovornom za genocid počinjen u Srebrenici od strane snaga Republike Srpske[31], jer "nije počinila genocid ni preko svojih državnih organa, ni preko svojih zvaničnika".[32] Posle ovog suđenja, Srbija je postala prva zemlja koja je po oceni suda prekršila Konvenciju o genocidu.[33]
Remove ads
Izvinjenje Srbije
Narodna skupština Republike Srbije je 30. marta 2010. godine usvojila Deklaracija o Srebrenici, kojom se izvinjava porodicama žrtava zbog toga što nije učinjeno sve da se genocid u Srebrenici spreči:
Skupština Srbije najoštrije osuđuje zločin nad bošnjačkim stanovništvom Srebrenice u julu 1995. godine, na način utvrđen presudom Međunarodnog suda pravde. Izražava se saučešće i izvinjenje porodicama žrtava zbog toga što nije učinjeno sve da se spreči ova tragedija.
– Rezoluciju Narodne Skupštine Republike Srbije o Srebrenici
Povezano
Izvori
Vanjske veze
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads