Car Srba i Grka

Car Srba i Grka (grčki: ) bila je carska titula koju su tokom trajanja Srpskog carstva (1345–1371) koristila dva vladara, Dušan Nemanjić i Stefan Uroš V.

Historija

Godine 1345. Dušan Nemanjić proglasio se za cara; krunisan je u Skoplju 16. aprila 1346, a krunisanje su obavili novopostavljeni srpski patrijarh, bugarski patrijarh i autokefalni ohridski arhiepkiskop.^[1] Dušanovu carsku titulu priznali su Bugarska i druge susedne zemlje, a zatim i Vizantija. Dušan se, prema vizantijskom uzoru, nazivao: Στέφανος ἐν Χριστῷ τῷ θεῷ πιστὸς βασιλεὺς καὶ αὐτoκράτωρ Σερβίας καὶ Pωμανίας, dok je na staroslovenskom jeziku, uz izvesne varijante, njegova titula glasila: Стефанъ въ Христа бога вѣрни царъ Србълѥмъ и Гръкомъ.^[2]

Nakon Dušanove smrti 1355. godine njegov sin Stefan Uroš V poneo je tutulu "cara Srba i Grka", ali je stric novoga cara, Simeon Uroš, osporio njegovo pravo na presto, pa se sam proglasio carem Srba i Grka i s tom je titulom vladao Tesalijom. Nakon Simeonove smrti (oko 1370), njegov sin Jovan Uroš nastavio je koristiti očevu titulu sve dok se oko 1370. nije povukao u manastir.

Carska titula prestala se upotrebljavati kad je dinastija Nemanjića izumrla 1371. godine. Vukašin Mrnjavčević, srpski vladar Makedonije, poneo je kraljevsku titulu, koja je ostala u upotrebi do smrti Vukašinovog sina Marka 1395. godine. Bosanski ban Tvrtko I takođe se proglasio za srpskog kralja, ali su on i njegovi naslednici vladali kao kraljevi Srba i Bosne, dok je sama Srbija ostala pod vlašću lokalnih feudalaca, kojima je Vizantija ponekad dodeljivala titulu despota.

U narodnoj književnosti Lazar Hrebeljanović naziva se "carem Lazarom", premda zapravo nikad nije nosio titulu cara.

Carevi (1346–1371)

Portet	Ime	Car od	Car do	Srodstvo s prethodnikom
	Stefan Uroš IV Dušan Silni	16. april 1346.	20. decembar 1355.	Sin Stefana Uroša III Dečanskog
	Stefan Uroš V Nejaki	20. decembar 1355.	2/4. decembar 1371.	Sin Stefana Uroša IV Dušana

Carica

Kao supruga srpskog cara, titulu carice nosila je Jelena Bugarska, koja se 19. aprila 1332. udala za Dušana Silnog.

Pretendenti na carsku titulu

Portet	Ime	Stvarna titula	Godine navodne carske vladavine	Srodstvo s Nemanjićima
	Simeon Uroš	Despot Epira i Tesalije	1356–1370	Ujak Stefana Uroša V. Postavljen je za upravnika jugozapadnih oblasti koje su osvojene 1348. Proglasio se za "cara Srba i Grka" 1356. godine, nakon Dušanove smrti, uprkos protivljenju fedualaca u Srbiji i Makedoniji.
	Jovan Uroš	Vladar Tesalije	1370–1373	Sin Simeona Uroša. Nasledio je carsku titulu svog oca i vladao delom Tesalije dok se nije zamonašio. Godine 1384–1385. pomogao je svojoj sestri, samoproklamovanoj carici (basilissa), Mariji Angelini Nemanjić, da upravlja Epirom.

Titularne carice

Kao rođake srpskih pretendenata na carsku titulu, caricama su se nazivale:^[3]

• Teodora-Evdokija, kći Stefana Uroša III, supruga despota Dejana.
• Ana-Marija, supruga Jovana Olivera.
• Marija Angelina, kći Simeona Uroša, supruga despota Tome Preljubovića, vladala Epirom oko 1384.
• Jefimija, supruga Uglješe Mrnjavčevića.

Titularni car Srbije

Portret	Ime	Car od	Car do	Srodstvo s prethodnicima
	Jovan Nenad Crni	1526.	1527.	Tvrdio je da "potiče od srpskih i vizantijskih vladara".

Povezano

• Dušanov zakonik
• Historija Srbije
• Spisak srpskih vladara