Desni

Desni ili gingiva (latinski: ) su deo mastikatorne sluzokože koja prekriva alveolarne nastavke gornje i donje vilice. Deli se na slobodnu (marginalnu) i pripojnu gingivu.

Desni
Presjek zuba i potpornog aparata, sa gingivom
Latinski	Gingivae
Gray's	subject #242 1112
MeSH	Gingiva

Slobodna gingiva

Slobodna gingiva nije pripojena za poglogu i ona poput kragne obavija vrat zuba. Obično je svetloljubičaste boje, talasasta je i visoka oko 0,5-2 . Prostor između gingive i zuba naziva se gingivalni sulkus. To je kapilarni prostor čiji spoljašnji zid gradi slobodna gingiva, unutrašnji zid čini gleđ zuba, a dno sulkusa pripojni epitel. Pripojni epitel je pločastoslojevit epitel sastavljen od 10-20 slojeva ćelija, a njegova visina iznosi 0,25-1,35 . On je za zub fiksiran pomoću epitelnog pripoja, koga sačinjavaju specijalizovana membrana i hemidezmozom.

Interdentalna gingiva

Deo slobodne gingive lokalizovan između površina dva susedna zuba se naziva interdentalna ili gingivalna papila. Ona popunjava trouglaste prostore (latinski: ) između zuba.

Pripojna gingiva

U apikalnom smeru slobodna prelazi u pripojnu gingivu koja je čvrsto pripojena za podlogu, i nešto je rezilijentnija (ugibljivija) i crvenija u odnosu na slobodnu gingivu. Prelaz između njih je označen „gingivalnom brazdom「.^[1]

Na desnima se razlikuju spoljašnja i unutrašnja strana, i slobodna ivica. Spoljašnja strana odgovara tremu (vestibulumu) usne duplje i ona prelazi u sluzokožu usana i obraza. Unutrašnja strana se nalazi u pravoj usnoj duplji i ona se nastavlja na sluzokožu nepca i podjezične regije. Slobodna ivica je nazupčena, a zupci predstavljaju pomenute međuzubne papile koje popunjavaju prostore između zuba.

Sluzokoža desni se odlikuje debljinom i prisustvom brojnih vezivnih vlakana. Izgrađena je od lagano orožnalog višeslojnog pločastog epitela,^[2] a manjim delom i od epitela parakeratotičnog tipa.^[3] Mastikatorna sluzokoža je inače gusta i čvrsto fiksirana u usnoj duplji, pa može da podnese jake sile trenja koje nastaju u toku ingestije. U desnima nisu prisutne nikakve žlezde, ali je zato odlikuje bogatstvo sudovnih papila (visine 0,7 ) zbog čega su desni podložne krvarenju.^[4]

Vaskularizacija i inervacija

Histološki preparat zuba:
A: zub
B: desni (gingiva)
C: alveolarna kost
D: periodoncijum

U gornjoj vilici krv dospeva u desni preko sledećih arterija: i . Desni donje vilice su snabdevene preko: i .^[5]

Venski sudovi koji odvode krv iz desni se ulivaju u gornjovilične i facijalne vene.

U inervisanju gornje gingive učestvuju grane gornjeg zubnog spleta i ogranci živaca i . U donjoj vilici se uključuju donji zubni splet i grane i (koji inerviše čitavu unutrašnju stranu desni donje vilice.^[4]

Upala desni

Među najrasprostanjenijim bolestima savremenog čoveka su karijes i parodontopatija. Bolesti parodonta su često spore i neprimetne, a prvi simptomi se odnose na upalu zubnog mesa (gingivitis). Gingivitis nastaje kao posledica loše oralne higijene, taloženja zubnog plaka i drugih mekih naslaga, zubnog kamenca i sl. Takođe može da se javi u trudnoći, menopauzi, za vreme puberteta, kao posledica anemije i šećerne bolesti i kao nuspojava upotrebe nekih medikamenata. Gingivitis se manifestuje otečenim desnima koje spontano ili na najmanji dodir krvare, promenom boje sluzokože (iz ružičaste u crvenu), bolom i dr.

Gingivitis se najčešće javlja u detinjstvu, periodu adolescencije i kod žena (usred hormonalnih varijacija u predmenstrualnom ciklusu i trudnoći).^[6] To je reverzibilan proces, koji se uspešno leči uklanjanjem uzroka bolesti i sprovođenjem pravilnog režima oralne higijene. Ako je gingiva duže vreme otečena i upaljena, dolazi do recesije (povlačenja) desni, gubitka koštane mase (resorpcije), ogoljavanja vratova zuba i stvaranja „parodontalnih džepova「.^[7] Dakle ima hroničan progresivan tok, koji se kod nelečenih slučajeva uglavnom završava potpunim gubitkom potpornih struktura zuba, njegovim klimanjem i gubitkom.^[8]