Fahverk

Fahverk (od njemačkog Fachwerk) ili Skeletna gradnja je način gradnje u kojoj su vanjski i unutarnji zidovi izrađeni od drvenih okvira, a prostor između tih konstrukcijskih elemenata ispunjava se kojekakvim materijalima, od cigle, žbuke do pletera sa ilovačom.^[1]

Fahverk Fachwerk
Pogled na kuće u bavarskom Rothenburgu Pogled na kuće u bavarskom Rothenburgu

Karakteristike

Bit tog sistema je u tom što vertikalno postavljeni trupci, ojačani dijagonalnim gredama nose teret krova, a zidovi ne nose ništa, odnosno nemaju nikakvu konstrukcionu funkciju.^[2]

Tradicionalno takve kuće radile su se od hrastovih greda spojenih perom i utorima, ili drvenim klinovima; taj skelet se često ojačavao na kutevima dodatnim gredama. Tim sistemom gradile su se kuće od prizemnica do onih koje imaju po šest, sedam katova u pretrpanim gradovima. Taj sistem gradnje u nešto modificiranijoj verziji koristio se i tokom 20. vijeka.^[1]

Ilustracija gradnje iz knjige Lexikon der gesamten Technik (1904)

Taj sistem gradnje uobičajen u Kini i Japanu, koristio se je i po cijeloj sjevernoj Evropi, naročito u Njemačkoj i Francuskoj, sve do 17. vijeka. U Engleskoj je bio popularan u krajevima koji nisu imali kamen kao građevinski materijal, a to su bile južne grofovije i Zapadni Midlands, naročito od oko 1450. do 1650.^[1]

Brojne stambene zgrade građene takvim sistemom, imaju karakterističan puno uži drugi kat, a to je zbog same konstrukcije.^[1]

Skeletne konstrukcije su se tokom 13. i 14. vijeka često bogato dekorirale. Vanjski zidovi prizemlja su oslikavani svetačkim slikama, dok su drvene grede ukrašavane nježnim ornamentima. Nešto kasnije razvila se moda u Francuskoj da se naglašavaju vertikalni elementi, dok su se u Engleskoj naglašavali horizontalni elementi konstrukcije.^[1]

Tokom 15. i 16. vijeka, dekorativni kontrast između tamnog drveta i lakših zapuna koristio se do krajnjosti. Brojni drveni dijelovi dodavani su samo radi efekta, iako nisu imali nikakvu konstrukcionu funkciju.^[1]

Britanski kolonisti po Americi počeli su koristiti za ispunu zidova horizontalno nanizane drvene letve, pa skeletna konstrukcija više nije bila vidljiva. Za razliku od njih francuski i njemački kolonisti gradili su i nadalje kuće koje su bile vjerne kopije evropskih modela.^[1]