Gradac (Ljubinje)

Gradac je naseljeno mjesto u Bosni i Hercegovini u opštini Ljubinje koja pripada entitetu Republika Srpska. Na popisu stanovništva 1991. u njemu je živjelo 65 stanovnika.^[1]

Gradac
Osnovni podaci
Država	Bosna i Hercegovina
Entitet	Republika Srpska
Opština/Općina	Ljubinje
Stanovništvo
Stanovništvo ((1991))	65
Geografija
Koordinate
Gradac Gradac (Bosne i Hercegovine)

Geografija

Historija

Rimsko doba

Gradac kod Ljubinja nalazi se ispod neistražene gradine iz ilirskog vremena, na Đurđevoj glavi. Bio je značajan vicus na raskrsnici putova, a možda i središte autohtone civitas (ilirsko naselje u rimsko doba). Jedan put je vodio u Popovo polje, a drugi na sjever, u brdovito područje. Dimitrije Sergejevski je prvi ovo središte identificirao sa putnom stanicom Pardua (Tabula Peutingeriana, 469), a koju spominje i Ravenat (Pardua id est Stamnes). Pardua je od Diluntuma (Stolac) udaljena XIV rimskih milja = 21 km, što danas odgovara razdaljini od Graca do Stoca. Prema slijedećoj putnoj stanici Ad zizio (Ukšići na Ljubomirskom polju) navedeno je rastojanje XVI milja = 24 km.^[2]

Gradac je bogat nalazima iz antičkog doba: temeljni zidovi brojnih zgrada, klesani kamen, rimski proizvodi od opeke. Epigrafskih natpisa nema, jer nije ni bilo sistemskih istraživanja. Prostor antičkog naselja zauzima površinu oko 10 ha i na njemu se nalazi oko 20 grčkih bunara.^[3]

Srednji vijek

Na zaravanku ispod sela situirana je nekropola sa 12 dosta dobro obrađenih stećaka, od čega 11 u obliku sanduka a 1 je krst sa pločom koja mu pripada. Tri su ugrađena u podzid.

U istočnom kraju nekropole kasnije je sagrađena pravoslavna crkvica, u čije zidove su ugrađeni stećci, što znači da je nekropola prvobitno bila mnogo veća. Odmah do stećaka i crkvice su noviji pravoslavni grobovi.

Ukrašena su 2 primjerka (sanduk i krst). Na bočnim stranama jednog visokog sanduka na postolju pruža se friz od povijene linije sa trolistovima i ispod njega arkade sa po 4 interkolumnije, kod kojih su ivice stubova i lukova plastične i kapiteli nešto naznačeni. Na čeonim stranama spomenika u obliku pravilnog krsta ima plastičan motiv stilizovanog krsta. Krakovi toga krsta završavaju se u vidu trozuba (pojednostavljen ljiljan), a donji uspravni krak je mnogo duži i preko sredine ima prečku, tako da to liči na još jedan krst.^[4]

Osim navedenih, ovdje se vide i 2 fragmenta rimskih miljokaza, koji su iskorišteni kao nadgrobni spomenici.^[3]

Stanovništvo

Nacionalnost	1991.
Srbi	65
Muslimani	0
Hrvati	0
Jugosloveni	0
ostali	0
Ukupno	65

Privreda