Jodensavanne

Jodensavanne (holandski, "Jevrejska savana") je arheološko nalazište i nekadašnje naselje i centar jevrejske plantažne zajednice u Surinamu. Naselje su osnovali sefardski Jevreji u 17. vijeku u današnjem okrugu Para, oko 50 km južno od glavnog grada Paramariba, na rijeci Surinam.^[1]

Arheološko nalazište Jodensavanne: Naselje Jodensavanne i groblje Cassipora Creek

Svjetska baština UNESCO-a
Surinam
Registriran	2023. (19. zasjedanje)
Vrsta	Kulturno dobro
Mjerilo	iii
Referenca	UNESCO

Istorija Jodensavannea počinje 1630-ih godina dolaskom prve grupe Jevreja u Surinam. Bili su porijeklom iz Holandije, Portugala i Italije. Stigli su preko Recifea u sjevernom Brazilu, odakle su prognani. Grupa se naselila u blizini Thorarice, stare prijestolnice Surinama, na lijevoj obali rijeke Surinam, otprilike 50 kilometara južno od današnjeg glavnog grada Paramariba. Po dolasku osnivali su ​​brojne plantaže šećerne trske.

Godine 1652., druga grupa Jevreja stigla je u Surinam zajedno s lordom Francisom Willoughbyjem, engleskim generalnim guvernerom Zapadne Indije, koji je kolonizirao zemlju za Englesku. Ova grupa se naselila u savani blizu potoka Cassipora.

Godine 1664., treća grupa od oko 200 Jevreja stigla je iz Cayennea (današnja Francuska Gvajana), nakon što su Francuzi okupirali područje koje je prethodno bilo pod holandskom krunom. Ova grupa, pod vodstvom Davida Nassyja, pobjegla je u Surinam i također se naselila na potoku Cassipora.

Godine 1669. Holanđani su dodijelili Davidu Nassyju pravo da osnuje koloniju koja će postati poznata kao Jodensavanne (Židovska savana). Jevreji iz Thorarike i Cassipore su se preselili i pridružili Jodensavanneu, također nazvanoj Portugalska jevrejska nacija ili Jeruzalem na rijeci. Jodensavanne se brzo razvijo, velikim dijelom zahvaljujući znanju portugalskih Jevreja o sadnji, što je područje pretvorilo u prosperitetnu poljoprivrednu zajednicu. Ubrzo je postao stub cijele kolonije Surinama. Godine 1685. u naselju je izgrađena i druga sinagoga, ovaj put od cigle, koja se smatra najranijom sinagogom arhitektonskog značaja u Americi. Uz nju je bilo groblje Cassipora Creek, pristanište za brodove i vojni položaji. Naselje je imalo najopsežniji aranžman privilegija i imuniteta poznat u ranom modernom jevrejskom svijetu.

Plantaže šećerne trske bile su zasnovane na prisiljavanju crnih Afrikanaca i osoba domorodačkog porijekla na rad kao robovi. Na svom vrhuncu oko 1700. godine, Jodensavanne je bio dom za otprilike 500 vlasnika plantaža i 9.000 porobljenih ljudi. Kolonija se suočavala s redovnim napadima autohtonog stanovništva, pobunama robova, pa čak i napadima francuske mornarice. Zajednica se na kraju preselila u glavni grad Paramaribo.

Svjetska baština

Naselje Jodensavanne i groblje Cassipora Creek 2018. god. upisani su na UNESCO-ov popis mjesta svjetske baštine u Surinamu.^[2]

Broj stanovnika Jodensavanne nije jasno utvrđen. Izvori tvrde da je broj stanovnika 1677. godine iznosio otprilike hiljadu, a ima mišljenja io manjem broju.

Vanjske veze

• „The Arrival of Jewish Settlers”. Israelitische Gemeente Suriname - Suriname Jewish Community. Pristupljeno 29. 5. 2025.()