Marko Manilije

Marko Manilije (latinski: , fl. 1. vek nove ere) bio je rimski pesnik i astrolog, koji je napisao didaktični ep u pet knjiga pod naslovom Astronomija (Astronomica).

Prva stranica Manilijeve Astronomije, rukopis iz 1461. godine

Ime

Budući da nijedan savremeni rimski izvor ne spominje njegovo ime, tačan identitet autora Astronomije predstavlja teško pitanje, no ime mu je verovatno bilo Marko Manilije.^{[1][2][nb 1]} Ova neizvesnost dovela je do toga da se Marko Manilije tokom vremena mešao sa Manilijem Antiohom (fl. oko 100. pne., koga Plinije Stariji spominje u svom Poznavanju prirode), sa Flavijem Manlijem Teodorom (fl. oko 376–409, konzul 399. godine) i Boetijem (rimskim senatorom iz 6. veka i autorom Utehe filozofije, čije je puno ime bilo Anicije Manlije Severin Boetije).^[4][5]

Identitet

Iako pesma sugeriše da je njen autor bio građanin i stanovnik Rima, neki tvrde da Manilije nije bio Rimljanin; prema Katharini Volk, klasičarki koja se specijalizovala za Manilija, ovo uverenje uglavnom se zasniva ili na "pesnikovom navodno inferiornom latinitetu" ili na "želji da se Manilije predstavi kao član grčkog intelektualnog miljea u Rimu".^[6] Fridericus Jacobs, klasični filolog iz 19. veka, i Paul Monceaux, istoričar iz 19-20. veka, tvrdili su da je Manilije bio Afrikanac, a tu su tvrdnju uglavnom temeljili na njegovom stilu pisanja, za koji kažu da podseća na stil rimskih pisaca iz Afrike, odnosno da pokazuje Africitas.^[2][7] Volk se suprotstavlja ovom stavu, tvrdeći da Manilije piše "iz ... konvencionalne rimske perspektive" i "pribegava rimskoj istoriji da bi ilustrovao astrološke činjenice o kojima raspravlja".^[8]

Delo

Glavni članak: Astronomija (Manilije)

Spev Astronomija, napisan u heksametrima i sastavljen od pet knjiga, zapravo obrađuje astrološke teme. Čini se da je delo nedovršeno, budući da se peta knjiga iznenada prekida. Za razliku od Lukrecija, Manilije stvaranje kosmosa i njegov poredak pripisuje božanstvu i božanskom razumu. Neki delovi prve knjige, koji opisuju postanak i poredak zvezda na nebu, kao i delovi pete knjige, koji opisuju dizanje zvezda i njihov uticaj na decu koja se u tom trenutku rađaju, sadrže zanimljive i književno vredne odlomke.^[9]

Pretpostavlja se da je Manilije živeo pred kraj Avgustove i početkom Tiberijeve vladavine. Niko ga od savremenika ne spominje, ali misli se da su neki njegovi stihovi uticali na Lukana i Juvenala, kao i da je poslužio kao uzor Juliju Firmiku Maternu, koji je u 4. veku n.e. sastavio u stoičkom duhu jedan astrološki spis.^[10]

Napomene

1. U rukopisu poznatom kao M, ime autora je tri puta spomenuto u genitivskom obliku kao "M[arcus]. Manili", "M. Manlii" i "M. Milnili"; "Manlii" i "Milnili" verovatno su iskvareni oblici imena "Manlii", što bi značilo da je ime autora bilo "Marcus Manlius" ("Marci Manlii" u genitivu).^[3]