Beogradska mitropolija

Beogradska mitropolija je bila pomjesna autonomna (od 1831.) te autokefalna crkva (od 1879. do 1920. godine). Prije toga je bila eparhija Vaseljenske patrijaršije u Otomanskom carstvu pod nadležnošću grčkih fanariota.

Historija

Dimitrije Pavlović, posljednji beogradski mitropolit i prvi patrijarh ujedinjene SPC.

Mitropolija beogradska nastala je iz Beogradske episkopije, koja je do 1831. godine bila u neposrednoj nadležnosti Carigradske patrijaršije. Nakon uspostave srpske autonomije (1831), proglašena je i autonomna Beogradska mitropolija pod jurisdikcijom Carigradske patrijaršije. Carigradski patrijarh je pristao da mu knez predlaže episkope, a da ih on potvrđuje. 1832. g. je Srbija sklopila sa carigradskom patrijaršijom sporazum o samoupravi srpske Crkve.^[1]

Mitropolija je bila umešana u međudinastičke borbe u Srbiji, pa je prvi mitropolit Petar Jovanović, kao protiv Obrenovićevac, nakon povratka kneza Miloša na vlast bio prinuđen da podnese ostavku 1859. godine, nakon čega je otišao u karlovačku mitropoliju i postao je episkop gornjokarlovački.^[1]

Godine 1878. priznata je nezavisnost Srbije, a godinu dana, 1879. godine je Beogradska mitropolija dobila autokefalnost.

Eparhije

U sastavu Beogradske mitropolije nalazile su se eparhije: Beogradska, Užička i Šabačka. Nešto kasnije nastale su i Požarevačka i Timočka eparhija, a poslije prisajedinjenja (1878) i Niška eparhija. U 20. vijeku, postojale su sljedeće eparhije: Beogradska, Šabačka, Žička, Niška i Timočka. Beogradski episkop je bio arhiepiskop i mitropolit Srbije.

U toku balkanskih ratova (1912—1913) u sastav Beogradske mitropolije su ušle i eparhije: Skopska, Veleško-debarska i Prizrenska.

Ustrojstvo

Arhijerejski sabor je bio najviša crkvena vlast u Kraljevini Srbiji. Predsjednik mu je mitropolit, a članovi svi eparhijski episkopi. Redovno se sastajao jedanput godišnje u proljeće ili jesen. Sjednicama je obično prisustvovao i referent za crkvene poslove pri Ministarstvu prosvjete Kraljevine Srbije. Pored vjerskih, duhovno-disciplinskih, liturgijskih i vjeronaučnih poslova, u djelokrug Arhijerejskog sabora spadao je i izbor episkopâ, organizovanje eparhija, parohija i manastira, te rukovanje crkvenim fondovima i uticanje na donošenje državnih zakona i uredaba za Crkvu i sveštenstvo. Osim toga, kao crkveno-sudska vlast, Sabor je sudio i raspravljao sve međusobne razmirice episkopâ i mitropolita, kao i njihove krivice i bračne sporove kralja i članova Kraljevskoga doma.

Za rješavanje crkvenih sporova, godine 1836. je osnovana je Opšta konzistorija, a 1839. i eparhijske konzistorije.

Literatura

• Radoslav M. Grujić: „Pravoslavna srpska crkva“