Napad NOVJ na Jablanicu 1943.

Napad NOVJ na Jablanicu 1943. godine je bio jedan u nizu napada na italijanske garnizone u dolini Neretve februara 1943. godine. Na garnizon su napadali delovi 2. proleterske divizije NOVJ, a branili su ga delovi italijanske divizije Murđe. Tokom ovog partizanskog napada garnizon Jablanica je osvojen, a veći deo italijanske posade je ubijen ili zarobljen.

Razrušena stara austrijska kasarna u Jablanici u kojoj se bio zabarikadirao jedan bataljon italijanske divizije Murđe. Tek kada je partizanski teški bacač pogodio slagalište s municijom, Italijani su se predali.

Bitka za Jablanicu je deo bitke na Neretvi, koja je vođena tokom februara i marta 1943.

Pozadina

Glavni članak: Bitka na Neretvi

Uništena italijanska kolona na Neretvi 16. februara, 1943.

16. 2. 1943. Na putu s. Jablanica - s. Drežnica jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbile 1. bataljon 260. puka italijanske divizije Murđe, koji se kretao uz Neretvu, i zauzele italiianska uporišta Drežnicu i Grabovicu (kod Mostara). Poginulo je 86, a zarobljeno 286 italijanskih vojnika, dok su jedinice NOVJ imale 12 ranjenih.^[1]

Još nema vijesti o I bataljonu. 260 pješ. puka koji je krenuo iz Drežnice za Jablanicu. — Ograđujemo se da saopštimo gu­bitke koji još nisu provjereni.^[2]

– DNEVNI IZVJEŠTAJ KOMANDE ITALIJANSKOG ŠESTOG ARMIJSKOG KORPUSA OD 17 FEBRUARA 1943 GOD. O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOV U DOLINI NERETVE

Tok bitke

Borci 2. proleterske divizije u osvojenom italijanskom uporištu kod Jablanice 23. 2. 1943.

Sava Kovačević pored zaplenjenog italijanskog topa u Jablanici februara 1943.

Zarobljeni Nemci kod Jablanice februara 1943.

21. februara 1943. godine Komanda 6. italijanskog korpusa je izvestila o veoma teškom stanju na sektoru divizije Murđe, konstatujući da je veza sa garnizonom u Jablanici prekinuta:

Sektor »Murge«: Stalan pritisak na Konjic. Sinoć je pao garnizon Rama i mala posada Lug koji su ostali otsječeni. Nema vijesti iz Jablanice, čiji radio se ne javlja od 12 časova.^[3]

– DNEVNI IZVJEŠTAJ KOMANDE ITALIJANSKOG ŠESTOG ARMIJSKOG KORPUSA OD 21 FEBRUARA 1943 GOD. O BORBAMA PROTIV JEDINICA NOV U HERCEGOVINI

21. februara Komanda divizije Murđe ponavlja obaveštava nadležnu komandu o stanju odsečenog garnizona Jablanica:

Garnizon Jablanica ne odgovara od 11 časova danas na neprekidne radiotelegrafske pozive; vazdušnim osmatranjem je utvrđeno da je ta kasama polurazrušena minobacačima i artiljerijom, a položaj za auto­matska oruđa u blizini kasarne u plamenu. Nikakvog znaka o pristustvu naših trupa.^[4]

– Izvještaj Komande italijanske divizije "Murge" od 21 februara 1943 god. o koncentraciji jedinica NOV u dolini Neretve i napadu partizana na Jablanicu

Istog dana, udružene osovinske snage iz Mostara i Sarajeva su krenule u pomoć okruženom italijanskom garnizonu u Jablanici. Nemačka 718. divizija, ojačana snagama NDH i podržavana tenkovima i avijacijom, nastupala je preko Prozora i Konjica. Snage italijanskog 6. armijskog korpusa, zajedno sa četnicima, nastupali su iz Mostara obema obalama Neretve. 22. februara Viša komanda italijanskih snaga Slovenija-Dalmacija javlja da garnizon Jablanica još uvek odoleva, i da im uskoro stiže pomoć:

Naš garnizon Jablanica, koji je već nekoliko dana predmet žestokih napada koje izvode znatne partizanske snage snabdjevene minobacačima i artilje­rijom, još uvijek se snažno odupire i jutros u 6 časova ponovo je uspostavio radiovezu, koja je bila prekinuta od 12 časova 21. t.m. Prema vazdušnim snimcima vidi se da su upola razru­šeni i zapaljeni odbranbeni uređaji i garnizonska kasarna. Garnizon Konjic je još uvijek čvrsto u rukama naših trupa. Naši dijelovi i M.V.A.C. su u pokretu između Jablanice i Ko­njica.^[5]

– OBAVJEŠTENJE VIŠE KOMANDE ORUŽANIH SNAGA »SLOVENIJA-DALMACIJA« OD 22 FEBRUARA 1943 GOD. 0 NAPADU JEDINICA NOV NA JABLANICU

Ipak, italijanski garnizon nije izdržao. 22. februara, posle borbe koja je trajala dva dana i dve noći, 4. proleterska crnogorska brigada prinudila je na predaju delove 1. bataljona 259. puka italijanske divizije Murđe i manji broj domobrana i žandarma i zauzela Jablanicu (kod Mostara). Divizija Murđe je imala 33 mrtva i 164 zarobljena.^[6] Partizani su tako izbili na Neretvu frontom dugim oko 80 kilometara, ovladavši svim mostovima između Mostara i Konjica.^[7]

Sva Titova vojska krenula sa Prozora i sinoć uzela Jablanicu i zarobila 800 talijana. Komunisti vode mnogo ljudi bez oružja i naoružavaju ih od plena.^[8]

– Depeša Ostojića Mihailoviću od 22. februara

Već 22. februara je oko 1500 četnika pod italijanskom komandom napalo delove 2. proleterske divizije kod Jablanice.^[9] U izveštaju od 23. februara, italijanska komanda je još uvek bila ubeđena da "garnizon Jablanica snažno odolijeva."^[10] 25. februara, italijanska komanda naslućuje pad svog garnizona:

Nikakvih vijesti iz Jablanice. Posada nije odgovorila na ponovljene signalizacije date iz aviona.^[11]

– Dnevni izvještaj Komande italijanskog Šestog armijskog korpusa od 25 februara 1943 god. o borbama protiv jedinica NOV u Hercegovini

Konačno, 26. februara italijanska komanda zaključuje da je italijanski garnizon u Jablanici savladan:

Naš garnizon Jablanica učestano napadaju. Od juče 25 te­kućeg ne daje vijesti: osim toga isti garnizon nije odgovorio na signalizaciju aviona. Može se pretpostaviti da je savladan.^[12]

– Izvještaj Više komande oružanih snaga "Slovenija-Dalmacija" od 26 februara 1943 god. o situaciji na sektoru Šestog armijskog korpusa

Rezultat

Zarobljen italijanski oklopni voz

Prema izveštaju NOVJ, u akciji je zaplenjeno: 200 pušaka, 9 puškomitraljeza, jedan mitraljez, minobacač, kamion i vagon brašna, dok je oštećen i oklopni voz.^[13] Italijani su pretrpeli gubitke od 33 mrtva i 164 zarobljena.^[13]