Niah

Arheološko nalazište Niah je skupina pećina u Nacionalnom parku Niah na zapadnoj obali ostrva Borneo, Malezija.

Arheološko nasljeđe kompleksa pećina Nacionalnog parka Niah

Svjetska baština UNESCO-a
Malezija
Registriran	2024.
Vrsta	Kulturna
Mjerilo	iii,v
Ugroženost	no
Referenca	UNESCO

Najimpresivnija je Velika pećina Niah, sa nekoliko obimnih komora, ukupne površine skoro 10 ha, a na mjestima se krov pećine uzdiže 75 m. iznad poda. Leži u velikom krečnjačkom bloku, dugačkom oko kilometar pravcem od sjevera prema jugu i širokim oko pola km, koji je odvojen od glavnog kompleksa Gunung Subis, dolinom širokom oko 150 do 200 metara. Čitav "Kompleks krečnjaka Gunung Subis" nalazi se nekih 17 kilometara u unutrašnjosti od obale Južnog kineskog mora, u blizini grada Batu Niah i oko 65 kilometara jugozapadno od grada Miri. Pećina je hladna i suva i sa milionima slijepih miševa i šišmiša koji su se mogli koristiti kao hrana. Bio je to prvi znak istraživačima da bi pećina mogla biti ljudsko (homo sapiens) stanište. Kasnije će se pokazati da je pećina bila oko 40.000 godina ljudsko stanište.^[1]

Arheološki nalazi predstavljaju najduže poznate zapise o ljudskoj interakciji sa prašumama. Unutar kompleksa međusobno povezanih pećina i pećina smještenih u krečnjačkom masivu nalaze se arheološka nalazišta, slike na stijenama i lijesovi u obliku čamaca. Ovi bogati dokazi pokazuju višestruki proces ljudskog razvoja i prilagođavanja fizičkom okruženju, posebno na modifikaciju tropske prašume od prije najmanje 50.000 godina do srednjeg holocena, uključujući prijelaz na ishrane sa pripitomljenim pirinčom, arborikulturu i vegetaciju. Ovi nalazi su značajno doprinijeli raspravi o prirodi ranog rasejanja drevnih ljudi širom ovog regiona i globalno.^[2]

Duboka lobanja

Istraživanja

Između 1954. i 1962. god. Tom Harrisson, kustos Državnog muzeja Sarawak, i njegov tim istraživača, proveli su skoro četiri godine, iskopavajući, bilježeći i katalogizirajući nalaze u Niahu. Iskopavanja su obavljena na najmanje desetak lokacija u Niahu. Iako nikada nisu objavili konačan sveobuhvatan izvještaj o svojim iskopavanjima, objavili su niz privremenih izvještaja, a Muzej Sarawak posjeduje bogatu zbirku njihovih nalaza iz iskopavanja. Otkrili su jednu od najvećih slojevitih pećinskih sekvenci u jugoistočnoj Aziji, sa dokazima o dugotrajnom ljudskom boravku, aktivnostima i sahranjivanju u pećinama Niah.^[3]

Njihovo najznačajnije otkriće bila je ljudska lobanja (takozvana "duboka lobanja"). Lobanja je bila otprilike na nivou na kojem je ranije pronađeno kameno oruđe zajedno s drvenim ugljem. Kasnije je radiokarbonsko datiranje dalo rezultat od oko 40.000 godina, u starom kamenom dobu, paleolitu. To je najraniji dokaz o ljudskom naselju na Borneu. Pored ovog paleolitskog nalaza pronađeni su dokazi o naseljavanju u periodu ranog holocena od strane mezolitskih sakupljača hrane. Najmlađi nalazi o sahranjivanju, sa keramičkim, metalnim i staklenim pogrebnim prilozima, stari su oko 4.000 godina.

Početkom 2000-ih, Graham Barker sa Univerziteta Kembridž ponovo je analizirao lokalitet i njegovu starost. Njegovi rezultati su pokazali da je Duboka lobanja stara 37.000 godina.^[4]

Arheološko nalazište Niah je jedno od ukupno šest nalazišta sa ostacima prvih modernih ljudi koji datiraju prije više od 25.000 godina iz cijelog regiona Jugoistočne Azije: Wadjak u Indoneziji, pećina Niah na malezijskom Borneu, pećine Callao i Tabon na Filipinima, Tam Pa Ling u Laosu i pećina Moh Khiew u Tajlandu.

Svjetska baština

Arheološko nalazište Niah proglašeno je Svjetskom baštinom na zasjedanju komiteta UNESCO-a 2024. god.^[5][6]