Shiva
From Wikipedia, the free encyclopedia
Shiva (Sanskritisht: शिव 'I mbari' [ɕɪʋɐ] ), i njohur gjithashtu si Mahadeva ( Sanskritisht: महादेव: ' Hyjnia e madhe ' [mɐɦaːd̪eːʋɐh] ), [1] [2] [3] është një nga hyjnitë kryesore të hinduizmit . [4] Ai është Qenia Supreme në Shaivizëm, një nga traditat kryesore brenda hinduizmit. [5]
Shiva njihet si Shkatërruesi brenda Trimurtit, treshja hindu që përfshin gjithashtu Brahmën dhe Vishnun . [6] [7] Në traditën shaivite, Shiva është Zoti Suprem që krijon, mbron dhe shndërron universin. [1] [2] [3] Në traditën Shakta të orientuar drejt perëndeshave, perëndesha supreme ( Devi ) konsiderohet si energjia dhe fuqia krijuese (Shakti) dhe partneri i barabartë plotësues i Shivait. [8] [9] Shiva është një nga pesë hyjnitë e njëvlershme në Panchayatana puja të traditës Smarta të hinduizmit. [3] Shiva ka shumë aspekte, dashamirëse aq sa edhe të frikshme. Në aspektet dashamirëse, ai përshkruhet si një Jogi i gjithëdijshëm që jeton një jetë asketike në malin Kailash [6] si dhe një zot shtëpie me gruan e tij Parvati dhe dy fëmijët e tij, Ganeshën dhe Kartikejën . Në aspektet e tij të egra, ai shpesh përshkruhet duke vrarë demonët. Shiva njihet gjithashtu si Adijogi ( KJogi i parë), i konsideruar si perëndia mbrojtës i jogës, meditimit dhe arteve. [10]
Atributet ikonografike të Shivës janë mbreti gjarpër Vasuki rreth qafës së tij, gjysëmhëna e zbukuruar, lumi i shenjtë Gang që rrjedh nga flokët e tij, syri i tretë në ballin e tij (syri që kthen gjithçka përballë në hi kur hapet), trishula ose sfurku tridhëmbësh si arma e tij, dhe damaru. Ai zakonisht adhurohet në formën anikonike të lingamit . [11]
Shiva ka rrënjë para-Vedike, [12] dhe figura e Shivës evoluoi si një bashkim i hyjnive të ndryshme më të vjetra jo-Vedike dhe Vedike, duke përfshirë perëndinë e stuhisë Rigvedike Rudra, e cila mund të ketë gjithashtu origjinë jo-Vedike, [3] në një hyjni kryesore të vetme. [13] Shiva është një hyjni tërë-Hindu, i nderuar gjerësisht nga hindutë në Indi, Nepal, Bangladesh, Sri Lanka dhe Indonezi (veçanërisht në Java dhe Bali ). [14]