Tirana
Kryeqyteti i Shqipërisë / From Wikipedia, the free encyclopedia
Tirana, në të folmen tiranase: Tirona, është kryeqendra e qarkut dhe rrethit me të njëtin emër dhe kryeqyteti i Republikës së Shqipërisë. Tirana ndodhet në qendër të Shqipërisë, rreth 35 km në lindje të Durrësit dhe rreth 40 km në veriperëndim të Elbasanit, në një luginë të rrethuar nga Mali i Dajtit në lindje, kodrat e Kërrabës dhe Saukut në jug, kodrat e Vaqarrit dhe Yzberishtit në perëndim dhe ato të Kamzës në veri.[5]
Tirana | |
---|---|
Sipas akrepave të orës nga lartë: Sheshi Skënderbej, Tyrbja e Kapllan Pashës, Xhamia e Madhe, Kulla e Orës, Parku i Madh, Kalaja e Petrelës, Katedralja Ngjallja e Krishtit dhe Qendra Toptani. | |
| |
Koordinatat: 41°19′44″N 19°49′04″E | |
Shteti | Shqipëria |
Qarku | Tirana |
Bashkia | Tirana |
Themeluar më | 1614 |
Qeveria | |
• Kryetari | Erion Veliaj[1] (PS) |
• Nën-kryetari | Toni Gogu (PS)[2] |
• Këshilli | Këshilli Bashkiak i Tiranës |
Sipërfaqja | |
• Bashkia | 1.110 km2 (430 sq mi) |
• Qyteti | 41,8 km2 (161 sq mi) |
Lartësia mbidetare | 110 m (360 ft) |
Popullsia (2011) | |
• Bashkia | 557.422 |
• Dendësia (Bashkia) | 502/km2 (1,300/sq mi) |
• Qyteti | 418.495 |
• Dendësia (Qyteti) | 10.011/km2 (25,930/sq mi) |
Emri i banorëve | tiranas(e), tirons(e) |
Zona kohore | UTC+1 (CET) |
• Verës (DST) | UTC+2 (CEST) |
Kodi postar | 1000 |
Aeroporti | Aeroporti i Tiranës |
Autostrada | |
Faqja zyrtare | tirana.al |
Më 1614, valiu i Shkodrës,[6] Sylejman pashë Bargjini nga Mulleti e ngriti në rangun e kasabasë,[7] por haset e përmendur që më 1418 në një dokument të Venedikut, duke qenë pjesë e viseve të banuara vazhdimisht që nga Epoka e Hekurit. Në kushtet e Luftës Ballkanike, paria e Tiranës shpalli pavarësinë 26 nëntor 1912 dhe u shpall kryeqytet i përkohshëm i Shqipërisë në 9 shkurt 1920 nga Kongresi i Lushnjës dhe pjesëtarët e Këshillit Kombëtar hynë në qytet në 11 shkurt 1920. Përfundimisht Tirana u shpall kryeqytet i Shqipërsisë në vitin 1925 nga Asambleja Kushtetuese. Ishte vendi qendror i Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë. Sot qyteti po përjeton një periudhë të zhvillimit progresiv ekonomik, social dhe urban, me ndërtimin dhe rregullimin monumentale e parqeve, ndërtesave, duke përfshirë edhe rindërtimin e objekteve fetare të shkatërruara gjatë pushtimit turk dhe regjimit komunist.
Qyteti i Tiranës është qyteti më i madh i Shqipërisë dhe qendra më e madhe ekonomike, administrative, politike, industriale, mediale, akademike, sociale dhe kulturore e vendit.[8] Tirana ndodhet vetëm 17 km larg aeroportit "Nënë Tereza", i vetmi aeroport ndërkombëtar në Shqipëri i njohur dhe me emrin Rinas. Ky aeroport është hyja më e rëndësishme lidhëse ndërmjet Shqipërisë dhe pjesës tjetër të botës.[5] Tirana shtrihet në koordinatat 41.33° veri dhe 19.82° lindje.