Shtypja

Shtypja është trajtim keqdashës ose i padrejtë, ose ushtrim pushteti mbi një grup individësh, shpesh në formën e autoritetit qeveritar.^[1] Shtypja mund të jetë e hapur ose e fshehtë, varësisht nga mënyra se si praktikohet.

Ende nuk ka dalë asnjë model ose terminologji e pranuar universalisht për të përshkruar shtypjen në tërësinë e saj, megjithëse disa studiues citojnë prova të llojeve të ndryshme të shtypjes, siç janë shtypja sociale, shtypja kulturore, politike, fetare/besimtare, shtypja institucionale dhe shtypja ekonomike.

Shtypje autoritare

Fjala shtyp vjen nga latinishtja oppressus, pjesore e shkuar e opprimere, ("të shtypësh kundër", "të shtrydhësh", "të mbytësh"). Kështu, kur qeveritë autoritare përdorin shtypjen për të nënshtruar popullin, ato duan që qytetarët e tyre ta ndiejnë atë "shtypje poshtë" dhe të jetojnë me frikën se nëse nuk u pëlqejnë autoriteteve, do të "shtrydhen" dhe do të "mbyten". Qeveri të tilla i shtypin njerëzit duke përdorur kufizime, kontroll, terror, pashpresë dhe dëshpërim. Mjetet e shtypjes së tiranit përfshijnë, për shembull, ndëshkime jashtëzakonisht të ashpra për deklarata "jopatriotike"; zhvillimin e një force të fshehtë policore; ndalimin e lirisë së tubimit, lirisë së fjalës dhe lirisë së shtypit; kontrollin e sistemit monetar dhe ekonomisë; dhe burgosjen ose vrasjen e aktivistëve ose udhëheqësve të tjerë që mund të përbëjnë një kërcënim për pushtetin e tyre.

Shiko edhe

• Stresi psikologjik