Klizma

Klizma je postupak kojim se u debelo crevo uvedi fleksibilne rektalne sonde ili kateter preko koga se u donji deo digestivnog trakta unosi propisani rastvor; u svrhu čišćenja, dijagnoze (irigoradiografija) i lečenja (kortikosteroidi kod ulceroznog kolitisa).^[1]

Klizma
Sistem za klistiranje
Синоними	Clyster

Naziv

Klizma ili klistir u istom značenju izveden je, od glagola - klistirati - to jest ubrizgavati klizmu, odnosno toplu vodu u debelo crevo radi izazivanja pražnjenja stolice.^[1]

Reč klistirati izveden je od Grčka reči klyster (klysteros) — brizgaljka, štrcaljka, i reči klyzo – pljuskati, ispirati, prati.^[2]

Vrste klizmi

Klizma za čišćenje

Zasniva se na unošenju veće količine tečnosti (vode) koja rasteže zid debelog creva i nadražuje receptore sluzokože koji nakon toga izazivaju kontrakciju zida creva.^[3]

Takođe uneta tečnost obavlja omekšavanje stvrdnuta stolica i time olakšava pražnjenje.

Klizmama za čišćenje se pored vode kao glavnog sastojaka, obično dodaju kalijev sapun ili glicerin koji stimuliraju sluzokožu i submukozni nervni pleksus, i na taj način se crevni sadržaj još više smekšava i lakše prazni.

Klizma za irigografiju

Klizma za irigografiju se daje bolesniku radi boljeg prikazivanja struktura debelog creva, tokom izvođenja radiološke dijagnostičke metode, koja služi za ispitivanje oboljenja debelog creva.^[4] Ovom klizmom se pacijentu rektalno daju barijum ili jod koji imaju kontrastno dejstvo. Kontrastno sredstvo u radiologiji — rastvor barijum u vidu klistira unosi u debelo crevo u cilju rendgenskog snimanja završenog i debelog creva.^[5][6]

Ovaj test se može obaviti u ordinaciji ili bolničkom odeljenju za radiologiju, nakon što je debelo crevo potpuno prazno i „čisto」. Da bi se to postiglo nekoliko dana pre pregleda potrebno je jesti lakšu hranu, uzimati laksativ, a ponekad i klistir. U toku samog testiranja pacijent leži na pokretnom stolu za snimanje, a kada se klizmom ubaci kontrastno sredstvo u rektum, eventualna oboljenja debelog creva postaju vidljivija na rendgenu.^{[7][8][9][10]}

Postupak

Položaj pacijenta

Položaj pacijenta

Klizma se daje u posebnoj prostoriji u sastavu kupatila, na pripremljenom krevetu, prekrivenom gumenim platno i poprečno čaršafom.^[1]

Bolesnika se postavi u levi bočni položaj, s nogama savijenim u koljenima, uz desnu ivicu kreveta. U tom položaju sigmoidni kolon je niži od rektuma, čime je olakšano ubrizgavanje tečnosti. Nepokretni bolesnik ostaje u leđnom položaju s raširenim i savijenim kolenima.^[11]

Ispod bolesnika se postavi posuda za prihvat crevnog sadržaja. Medicinski tehničar koji nakon što navuče gumene rukavice i cevni kateter spolja namaže vazelinom, a iz gumene cevi ispusti vazduh.

Jednom rukom se rašire gluteusi, a drugom uvuče kateter 10—15 cm u završno debelo crevo (rektum). Nakon umetanja katetera bolesnik mora biti miran, a mišići trbušnog zida moraju biti opušteni.

Irigator se podigne 1 — 1,5 m iznad nivoa bolesnika i na posebnu slavinu se pusti tečnost. Isticanje ne sme biti prebrzo jer može nastupiti nagla, prerana peristaltika i vraćanje vode uz rektalni nastavak.

Od visini irigatora i količini date tečnosti zavisi dubina klizme. Ako se želi dostići nivo desnog kolona treba dati 500 — 1.000 ml tečnosti.

U slučaju pojave bolova davanje klizme se prekida na 1 — 2 min i opet nastavlja.

Bolesnik treba zadržati tečnost oko 10 minuta.

Po završetku davanja zatvara se slavina irigatora i izvlači kateter.

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Komplikacije

Tokom klistiranju može nastati:^[1]

• Povredom izazvana perforacija creva i razvoj peritonitisa, kao posledica oštećenje sluzokože rektuma pri nepažljivom (jatrogenom) uvođenju rektalnog nastavka.
• Prejakom koncentracijom sadržaja klizme i prebrzo unošenje tečnosti izazvana perforacija creva i razvoj peritonitisa.
• Volumno opterećenje srca i razvoj hidroelektrolitskog disbalansa, nakon ponavljanih klizmi.^[12]
• Pogoršanje već postojeće opstipacije, kao posledica čestog klistiranja.