Prokoško jezero

Prokoško jezero je ledničko jezero na blizu 1660 metara nadmorske visine. Nalazi se na planini Vranica, 22 udaljeno od centra gradića Fojnica, Bosna i Hercegovina, između dolina rijeke Vrbasa i doline rijeke Bosne.^[1] Kotlina jezera leži u zoni migmatita. Jezero se puni vodom iz lednika, podjezerskih i okolnih izvora^[2] lociranih u podnožju Debelog brda, topljenjem snijega sa okolnih padina i atmosferskim talozima. Vodu gubi otokom veličine manje rijeke, procjeđivanjem i isparavanjem. Površina jezerskog basena iznosi 48.330 . Dužina jezera je 426 , maksimalna širina 191,3 , a srednja širina 113,4 , dok je dužina obalske linije 1.060,5 . Srednja dubina jezera iznosi 5,7 , a maksimalna 13,0 . Tokom ljetnih mjeseci nivo može da se smanji na 60 .^[3]

Prokoško jezero
Prokoško jezero
Koordinate	43° 57′ 27″ С; 17° 45′ 17″ И 43° 57′ 27″ С; 17° 45′ 17″ И
Tip	ledničko jezero
Zemlje basena	Bosna i Hercegovina
Maks. dužina	426
Maks. širina	191,3
Površina	0,04833 2
Maks. dubina	13,0
Zapremina	0,2762147 3
Nad. visina	1.660

Jezero se odlikuje endemskom vrstom triton, prirodna rijetkost iz reda repatih vodozemaca na listi zaštićenih vrsta od 1954. godine. Endem je 1891. godine pronašao ornitolog Zemaljskog muzeja u Sarajevu, Otmar Rajzer ( ), a opisao Franc Verner ( ) 1902. godine. Razlikuje se od tipične vrste po proporcionalno većoj glavi. Doseže dužinu do 12 , hrani se vodenim insektima i vodenim puževima.^[3] Osim toga, jezero je poribljeno kalifornijskom pastrmkom.^[3]

Okruženo stočarskim kolibama – katunima, predstavlja dio netaknute prirode i izletničku destinaciju, već dugi niz godina. Pored samog jezera nalazi se planinarski dom sagrađen prvi put 1937, obnovljen 1952. godine, uništen u požaru 1983, a od 2010. godine se prikupljaju sredstva za njegovu obnovu.^[4][5]

Jezero je proglašeno spomenikom prirode još 60-tih godina, ponovo proglašeno spomenikom prirode III kategorije, sa površinom od 2.225 hektara podijeljenih u 3 zone 2004. godine (2005. definisane kategorije).^[1]

Danas spada u jedno od najugroženijih planinskih jezera, zbog negativnih fizičkogeografskih procesa, regresivne erozije po uzdužnom profilu jezerske otoke, kao i velikog broja stočarskih koliba i vikendica izgrađenih na jugozapadnoj jezerskoj slivnoj strani, zbog čega se stvaraju veći sistemi močvarne i barske vegetacije.^[2]