HIV

Virus imunodefisiénsi manusa anu katelah HIV (human immunodeficiency virus) mangrupa retrovirus nu utamana nginféksi bagian vital sistim imun manusa kayaning sél T CD4+, makropag, jeung sél déndritik. Ieu virus ogé, boh sacara langsung atawa henteu, ngancurkeun sél T CD4+. Ku sabab sél T CD4+ T dipikabutuh pikeun jalanna sistim imun, mun sél ieu geus diancurkeun ku HIV, sistim imun bakal tumpur, antukna ngabalukarkeun kasakit nu katelah AIDS. Virus HIV bisa ditularkeun ngaliwatan cairan Semen (baranahan), getih, cairan tumbung jeung ASI.^[1]

Virus imunodéfisiénsi manusa
Gambar potongan human immunodeficiency virus
Klasifikasi virus
Citakan:Taxobox group vi entry Kulawarga: Retroviridae Marga: Lentivirus Spésiés: Human immunodeficiency virus 1 Spésiés: Human immunodeficiency virus 2

International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems Codes
Classification & external resources

ICD-10	B20-B24
ICD-9	042-044

Indonésia mangrupa nagara katilu sadunya anu pangseueurna kaserang ku panyakit HIV. Jumlah kasus HIV di Indonésia sakitar 640.000 jiwa, sanggeus Cina jeung India. Hal éta disababkeun lantaran tilu nagara ieu ngagaduhan populasi anu gedé. Sanajan kitu, prévalénsi di Indonésia ngan ukur 0,43 persén atawa masih handap tina tingkat épidemi hiji persén.^[2] Dina taun 2014, Joint United Nation Programme on HIV/AIDS (UNAIDS) méré kartu rapor beureum ngeunaan kontrol HIV/AIDS ka Indonésia. Pasién anyar naék 47 persén ti taun 2005. Pati alatan AIDS di Indonésia masih kénéh luhur, sabab ngan 8 persén jalma anu kaserang HIV AIDS (ODHA) anu narima perlakuan obat antiretroviral (ARV).^[3]

Gejala HIV

Gejala panyakit HIV bisa dibagi dumasar kana tahap perkembangan panyakitna di antarana nyaéta:

Tahap 1: Inféksi HIV Akut

Tahap kahiji HIV nyaéta tahap akut inféksi. Tahap ieu lumangsung dina sababaraha bulan kahiji sanggeus hiji jalmi kena ku HIV atawa sanggeus hiji jalmi geus ngaliwatan periode inkubasi virus. Dina tahap ieu, sistem imun jalmi anu kakenaan ngabentuk antibodi pikeun ngalawan virus HIV. Gejala dina tahap ieu muncul 2 nepi 4 minggu sanggeus inféksi lumangsung. Panyakit umumna henteu sadar yén salah sahiji jalmi kainfeksi HIV. Kusabab gejala nu muncul sami sareng gejala flu sareng tiasa ngaleungit sareng kambuh deui. Dina tahap ieu, jumlah virus dina aliran getih cukup luhur sahingga transmisi inféksi lumangsung leuwih gampang.^[4]

Gejala tina tahap akut inféksi tiasa hampang mun parna sarta tiasa lepas ti sababaraha poé nepi ka sababaraha minggu. Gejala-gejala dina tahap ieu ngawengku:

1. muriang nepi ka ngagidig
2. ruam muncul dina kulit
3. utah
4. nyeri dina sendi sareng otot
5. titik limfa ngabareuhan
6. nyeri sirah
7. nyeri beuteung
8. borok tikoro jeung baham

Tahap 2: Inféksi HIV Kronis (Periode Latén)

Sanggeus sababaraha bulan, inféksi HIV asup kana tahap kronis atawa periode latén. Inféksi dina tahap ieu tiasa nepi ka sababaraha taun atanapi puluhan taun. Dina tahap ieu, virus HIV tetep aktip dina ngancurkeun sistim imun awak, tapi baranahana teu loba. Gejala inféksi HIV dina tahap latén rupa-rupa. Sababaraha penderita henteu ngaraos gejala naon waé dina tahap ieu.^[4] Sanajan kitu, sabagian penderita ngalaman gejala-gejala sapertos:

1. beurat awak turun
2. késang peuting
3. batuk
4. diaré
5. seueul jeung utah
6. hérpes zoster
7. titik limfa ngabareuhan
8. nyeri sirah
9. kacapéan

Tahap 3: AIDS

Inféksi tahap latén anu dirawat telat bakal nyababkeun HIV langkung berkembang. Kaayaan ieu ngajadikeun inféksi HIV asup kana tahap katilu, nyaéta AIDS. Dina tahap ieu, sistem imun ruksak parah sahingga penderita langkung rentan ka inféksi anu sanés.^[4] Gejala AIDS ieu ngawengku:

1. beurat awak turun tanpa sabab
2. késang peuting
3. bintik bodas dina létah, baham, alat kelamin, jeung anus
4. bintik-bintik ungu dina kulit anu moal leungit
5. demam anu lumangsung leuwih ti 10 poé
6. diaré kronis
7. inféksi jamur dina baham, tikoro, atanapi tumbung
8. titik limfa ngabareuhan dina kélék, beuheung, sareng palangkangan
9. gangguan saraf, sapertos sesah konsentrasi, leungitna ingetan, sareng kabingungan
10. gampang memar atawa getihan
11. awak karasa gampang capé
12. gampang ambek jeung depresi
13. ruam atanapi bintik dina kulit
14. hésé ngarenghap

Sejarah

Ngenaan sajarahna, para ahli ngira-ngira virus HIV awalna datang tina simpanseu jeung virus immunodeficiency simian (SIV). Virus ieu nyerang sistem imun monyét sareng kera. Dina taun 1999, panalungtik ngaidentifikasi galur simpanse SIV anu disebut SIVcpz anu idéntik jeung HIV. Diperkirakeun yén simpanse moro sareng ngamangsa monyét leutik anu kainfeksi SIV. Dua galur virus ieu teras ngagabung sareng ngabentuk SIVcpz. Panyakit ieu tiasa nyebar ka simpanse sareng manusa.^[5]

Virus SIVcpz tiasa nyerang manusa kusabab pamburu di Afrika ngadahar daging simpanseu anu katépaan panyakit atanapi getih simpanseu asup kana awak pamburu ngaliwatan tatu dina kulit pamburu. Panyebaran munggaran SIV ka HIV dina manusa dianggap tonggak awal dina sajarah HIV/AIDS, mimiti kapanggih dina taun 1920. Ti saprak éta pandémik HIV nyebar di Kinshasa, Républik Démokratik Kongo, Afrika. Ti dinya, virus ogé nyebarkeun ngaliwatan TKI sareng perdagangan séks. Dina 1960, HIV nyebar ti Afrika ka Haiti jeung Karibia. Dina taun 1970, virus HIV diduga asup ka Amérika Serikat sarta sumebar ka sakuliah dunya.^[5]

Penularan jeung Pencegahan

Panyakit HIV tiasa ditularkeun ti hiji penderita ka nu sanés ngaliwatan cairan awak dina kaayaan anu tangtu. Dina konteks ieu, jalma tiasa katularan ku HIV saatos kontak langsung sareng cairan awak penderita HIV anu ngagaduhan viral load terdeteksi (kaayaan panyakit anu teu terkendali).^[6]

Cairan awak anu jadi gerbang panularan HIV di antarana nyaéta getih, cairan mani jeng mazi, cairan ti dubur, cairan tumbung, jeng ASI. Panyebaran bisa lumangsung nalika HIV dina cairan awak nu tos disebutkeun asup kana aliran getih jalma séjén ngaliwatan mémbran mukosa. Mémbran mukosa aya dina anus, tumbung, ujung sirit, baham, tatu muka, atawa ngaliwatan liang suntik.^[6]

Di handap ieu sababaraha cara panularan panyakit HIV.

Seks anal

Seks anal mangrupa salah sahiji hubungan seksual sareng résiko pangluhurna janten panto transmisi HIV. Résiko ieu ningkat upami sirit henteu disunat sareng aya tatu leutik dina sirit.

Seks tumbung

Salin seks anal, hiji jalma ogé tiasa kaserang HIV upami aranjeunna gaduh séks tumbung tanpa kondom sareng jalma anu positif HIV anu kaayaan panyakitna henteu dikontrol.

Indung ka orok nalika kakandungan sareng nyusu

Panyebaran HIV ti indung ka fétus dina kandungan ogé tiasa lumangsung nalika kakandungan, kalahiran, atanapi pas nyusuan. Nanging, résiko panularan tiasa dicegah salami ibu hamil nu gaduh panyakit HIV/AIDS nginum obat ARV nalika kakandungan dugi ka nyusuan.

Ngagunakeun jarum suntik anu henteu steril

Maké jarum suntik sareng alat suntik sanés anu henteu steril saatos dianggo ku penderita HIV anu henteu terkontrol tiasa janten salah sahiji cara pikeun nyebarkeun HIV. Résiko ieu tiasa timbul tina nyuntik narkoba, tato, atanapi piercing awak.

Seks baham

Résiko transmisi HIV salila seks baham sabenerna rendah. Tapi, jalma-jalma aya résiko kaserang HIV upami penderita HIV gaduh hubungan seksual baham dina baham pasangan anu ngagaduhan borok baham, gusi ngaluarkeun getih, nyeri baham, atanapi tatu sareng inféksi dikirimkeun séksual dina sirit penderita.

Digégél

Sanaos digégél kawilang jarang, digégél ku panyawat HIV anu panyakitna teu kaampeuh dugi ka getihan sareng tatu robek ogé tiasa janten jalan pikeun nyebarkeun HIV. Tapi émut, henteu aya résiko panularan upami kulit anu digigit henteu luka.

Nyium nalika anjeun ngagaduhan sariawan, gusi berdarah, nyeri waos

Sapertos digégél, nyium dina baham sareng penderita HIV anu panyakitna henteu dikontrol nalika aya sariawan, gusi berdarah, nyeri waos, atanapi aya tatu dina jero sungut ogé tiasa ningkatkeun résiko kaserang panyakit ieu. Tapi, HIV henteu ditularkeun upami cium dilakukeun ku baham anu séhat.

Salian ti cara-cara panularan di luhur, HIV moal tiasa ditularkeun ngaliwatan:

1. kemih, tai, ciduh, utah, cimata atawa késang
2. cipratan tina batuk atawa bersin
3. nyepeng leungeun
4. ngabagi parabot dahar atawa gelas nginum
5. digigit ku reungit, keletik atawa serangga lianna.
6. babagi jamban
7. nyium dina pipi atawa jeung baham ditutup

Di samping éta, ngenaan pencegahan panyakit HIV. Jalmi nu gaduh panyakit HIV sareng sok nginum obat ARV atanapi terapi anti-HIV unggal dinten sakumaha anu disarankeun ku dokter tiasa ngajaga viral load anu teu tiasa dideteksi. Ku cara éta, résiko panularan HIV ka pasangan tiasa ngirangan. Sanajan kitu, kadang penderita poho nginum obat atawa alesan séjén ambéh viral load maranéhanana dideteksi deui sarta aranjeunna rawan ngirimkeun HIV ka pasangan maranéhanana.^[6]

Aya sababaraha léngkah pencegahan HIV anu tiasa dilakukeun pikeun nyegah panyakit kronis ieu:

1. Nganggo kondom unggal waktos berhubungan seks, boh lewat kelamin tumbung, baham, atanapi anal.
2. Kéngingkeun tés HIV upami jalmi nu gaduh panyakit sareng pasanganna sami-sami gaduh résiko HIV/AIDS.
3. Satia sareng ulah ganti pasangan séksual.
4. Periksa panyakit séksual sacara rutin. Upami kadetéksi, kontrol sareng ubaran panyakitna.