Kibozo

Kibozo ni lugha inayozungumzwa na Wabozo, kabila la Wamande linaloishi kandokando ya Mto Niger nchini Mali. Lugha hii ni sehemu ya tawi la Soninke-Bozo ndani ya kundi pana la lugha za Kimande, zinazopatikana Afrika ya Magharibi. Kibozo kinakadiriwa kuwa na wazungumzaji 230,000.^[1]

Kwa muda mrefu, Kibozo kimekuwa na lahaja mbalimbali zinazotofautiana kulingana na maeneo tofauti ya Wabozo. Kuna angalau lahaja nne kuu, ambazo mara nyingi huonwa kama lugha tofauti lakini bado zina uhusiano wa karibu^[2].

Kwa mujibu wa sensa ya mwaka 2000, idadi ya wazungumzaji wa Kibozo nchini Mali ilikadiriwa kuwa takriban 132,100^[3].

Ingawa Kibambara na Kifaransa ni lugha zinazotumiwa kwa mawasiliano rasmi nchini Mali, Kibozo bado kina nafasi muhimu katika maisha ya kila siku ya Wabozo, hasa katika shughuli za kijamii, kitamaduni, na uvuvi. Kwa sababu Wabozo wanajulikana kama "mabwana wa mto", lugha yao imejaa msamiati mwingi unaohusiana na maji, uvuvi, na usafiri wa mtoni.

Kama lugha nyingi za asili barani Afrika, Kibozo kinakabiliwa na hatari ya kupungua kwa wasemaji wa asili kutokana na athari za lugha kubwa kama Kibambara na Kifaransa^[4]. Hatua za kuhifadhi na kukuza lugha hii zinahitajika ili kuhakikisha kizazi kijacho cha Wabozo kinaendelea kuzungumza na kuendeleza lugha yao ya asili.