నాటకరంగం

నాటకరంగం అనేది ఒక ప్రదర్శన కళారూపం. ఒక నిర్దిష్ట ప్రదేశంలోనూ, ఒక వేదికపై ప్రత్యక్ష ప్రేక్షకుల ముందు నిజమైన లేదా ఊహించిన సంఘటనల అనుభవాన్ని ప్రదర్శించడాన్ని నాటక ప్రదర్శన అంటారు. ప్రదర్శకులు సంజ్ఞ, ప్రసంగం, పాట, సంగీతం, నృత్యం కలయికల ద్వారా ప్రేక్షకులకు ఈ అనుభవాన్ని తెలియజేయవచ్చు.^[1]

సవ్యదిశలో, ఎడమ నుండి కుడికి:

• 1899లో షేక్స్‌పియర్ రాసిన హామ్లెట్ పేరుతో కూడిన విషాద నాటకంలో ప్రిన్స్ హామ్లెట్
• జర్నీ టు ది వెస్ట్ నుండి పెకింగ్ ఒపెరాలో సన్ వుకాంగ్ పాత్ర
• కూతు, ప్రారంభ తమిళకంలో ఉద్భవించిన ప్రదర్శన కళ ప్రాచీన భారతీయ రూపం

ఆధునిక పాశ్చాత్య నాటకరంగం అనేది పురాతన గ్రీకు నాటకరంగం నుండి వచ్చింది. దాని నుండి సాంకేతిక పరిభాష, కళా ప్రక్రియలుగా వర్గీకరణ, దాని అనేక ఇతివృత్తాలు, స్టాక్ క్యారెక్టర్లు, ప్లాట్ ఎలిమెంట్‌లను అరువు తెచ్చుకుంది. నటుడు ప్యాట్రిస్ పావిస్ నాటకీయత, నాటక భాష, నాటక రచన, నాటకరంగ విశిష్టతను పర్యాయపద వ్యక్తీకరణలుగా నిర్వచించాడు. ఇవి సాధారణంగా ఇతర ప్రదర్శన కళలు, సాహిత్యం, కళల నుండి నాటకరంగాన్ని వేరు చేస్తాయి.^[2]

నాటకాలను తయారుచేసి ప్రదర్శనలు చేసే సంస్థలను నాటక సంస్థ అంటారు.^[3] నాటక బృందం (లేదా నటనా సంస్థ) నుండి భిన్నంగా ఉంటుంది, ఇది నాటక ప్రదర్శనకారుల సమూహం.^[4][5]

ఆధునిక నాటకరంగంలో నాటకాలు, సంగీత నాటకాల ప్రదర్శనలు ఉంటాయి. బ్యాలెట్, ఒపెరా కళారూపాలు కూడా నాటకం, నటన, దుస్తులు, ప్రదర్శన వంటి అనేక సంప్రదాయాలను ఉపయోగిస్తాయి.

ఇతర పేర్లు

థియేటర్ ఔట్రీచ్ యూనిట్ (టి.ఓ.యు) మిస్ మీనా నాటక ప్రదర్శన

నాటకరంగాన్ని ఆంగ్లంలో థియేటర్ అని అంటారు. తెలుగు వారి ప్రకారం థియేటర్ అనే పదాన్ని రంగస్థలానికి, సినిమా హాల్ కి రెండింటికి ఉపయోగించినా, 'రంగస్థలం' అంటే నాటకాలు వేసే స్థలం అని, సినిమా హాల్ అంటే సినిమాలు ప్రదర్శించబడే ప్రదేశం అని అర్థం.

ఈ పదం వాస్తవానికి గ్రీకు థియేట్రాన్ నుండి వచ్చింది, థియేట్రాన్ అనగా 'వీక్షించే ఒక ప్రదేశం' అని అర్థం. అమెరికన్ ఇంగ్లీషులో, 'థియేటర్' అనే పదానికి చలనచిత్రాలు ప్రదర్శించబడే ప్రదేశం లేదా ప్రత్యక్ష వేదిక నాటకాలు ప్రదర్శించబడే ప్రదేశం అని అర్ధం.^[6] బ్రిటిష్ ఇంగ్లీషులో, 'థియేటర్' అంటే ప్రత్యక్ష నాటకాలు ప్రదర్శించే ప్రదేశం. కొంతమంది ఇంగ్లీష, అమెరికన్ల ప్రకారం 'theatre' స్పెల్లింగ్ 'థియేటర్'ని ప్రత్యక్ష నాటకాలు ప్రదర్శించే ప్రదేశం అని, 'theater' స్పెల్లింగ్ 'థియేటర్' అంటే చలనచిత్రాలు ప్రదర్శించబడే ప్రదేశం అని అర్థం.

నాటక బృందం అనగా నాటక ప్రదర్శనలను ఇచ్చేందుకు కలిసి పని చేసే నాటక ప్రదర్శనకారుల సమూహం.^[7][8]

నాటకం రకాలు

• వీధి నాటకాలు
• స్టేజి నాటకాలు
• రేడియో నాటకాలు
• పౌరాణిక నాటకాలు
• సాంఘిక నాటకాలు
• జానపద నాటకాలు
• పద్య నాటకాలు
• మైమ్
• ఎలియనేషన్ సిద్ధాంతం
• జీవనాటకం
• ఫ్రీజ్ టెక్నిక్
• ఎక్స్‌ప్రెషనిజం లేదా భావవ్యక్తీకరణవాదం
• ఎపిక్ థియేటర్ (అలీన నాటకరంగం)

నాటకరంగ పరిభాష

ఒక నాటకములో భాగంగా భీమ ధుర్యోధనులు. దామల చెరువు గ్రామం వద్ద తీసిన చిత్రము

1. గగనిక (సైక్లోరమ): రంగస్థల వెనుక తెర
2. యవనిక: రంగస్థల ముందరి తెర

ప్రపంచ నాటకరంగం

1. గ్రీకు నాటకరంగం
2. రోమన్ నాటకరంగం
3. ఫ్రెంచి నాటకరంగం
4. జర్మన్ నాటకరంగం
5. అమెరికా నాటకరంగం
6. బ్రిటన్ నాటకరంగం
7. చైనా నాటకరంగం
8. జపాన్ నాటకరంగం
9. రష్యా నాటకరంగం
10. పోలాండ్ నాటకరంగం
11. ఐర్లాండ్ నాటకరంగం

భారతీయ నాటకరంగం

భారతీయ నాటకరంగం మొదటి రూపం సంస్కృత నాటకరంగం ఉండేది.^[9] గ్రీక్, రోమన్ నాటకరంగం అభివృద్ధి తర్వాత, ఆసియాలోని ఇతర ప్రాంతాలలో నాటకరంగ అభివృద్ధికి ముందు ప్రారంభమైంది.^[9]1వ శతాబ్దం, 10వ శతాబ్దం మధ్యకాలంలో అభివృద్ధి చెందింది. భారతదేశ చరిత్రలో సాపేక్ష శాంతి కాలం, ఈ సమయంలో వందలాది నాటకాలు వ్రాయబడ్డాయి.^[10]

ఆంధ్రప్రదేశ్ సచివాలయ సాంస్కృతిక సంఘం వారు ప్రదర్శించిన శ్రీకృష్ణరాయబారం పౌరాణిక నాటకంలోని ఒక దృశ్యం

ఉప-వర్గాలు

• బ్రాడ్‌వే నాటకరంగం, వెస్ట్ ఎండ్ నాటకరంగం
• కమ్యూనిటీ నాటకరంగం
• డిన్నర్ నాటకరంగం
• అంచు నాటకరంగం
• అలీన నాటకరంగం
• ఇంటరాక్టివ్ నాటకరంగం
• ఆఫ్-బ్రాడ్‌వే, ఆఫ్ వెస్ట్ ఎండ్
• ఆఫ్-ఆఫ్-బ్రాడ్‌వే
• ప్లేబ్యాక్ నాటకరంగం
• యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లోని ప్రాంతీయ నాటకరంగం
• టూరింగ్ నాటకరంగం
• సైట్-నిర్దిష్ట నాటకరంగం
• వీధి నాటకరంగం
• వేసవి స్టాక్ నాటకరంగం