జినీ సూచిక
From Wikipedia, the free encyclopedia
ఆర్థికశాస్త్రంలో, జినీ సూచిక దేశంలోని లేదా ఏదైనా సామాజిక సమూహం లోని ఆదాయ అసమానతను లేదా సంపద అసమానతను సూచించడానికి ఉద్దేశించిన కొలత. దీన్ని జినీ గుణకం అనీ జినీ నిష్పత్తి అని కూడా పిలుస్తారు. జినీ సూచికను గణాంకవేత్త, సామాజిక శాస్త్రవేత్త అయిన కొరాడో జినీ అభివృద్ధి చేసాడు.
జినీ సూచిక ఆదాయ స్థాయిల వంటి ఫ్రీక్వెన్సీ పంపిణీ విలువల మధ్య అసమానతను కొలుస్తుంది. జినీ సూచిక 0 ఉంటే సంపూర్ణ సమానత్వం ఉన్నట్లు. ఇక్కడ అన్ని విలువలూ ఒకే విధంగా ఉంటాయి. జినీ 1 (లేదా 100%) ఉంటే విలువల మధ్య గరిష్ట అసమానతను ఉన్నట్లు. ఉదాహరణకు, ప్రతి ఒక్కరికీ ఒకే ఆదాయం ఉంటే, జినీ సూచిక 0 అవుతుంది. దీనికి విరుద్ధంగా, పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్న వ్యక్తులలో ఒక వ్యక్తి వద్దనే మొత్తం ఆదాయం లేదా వినియోగం అంతా ఉండి, ఇతరులందరికీ ఏమీ లేనట్లయితే, అక్కడ జినీ సూచిక దాదాపు 1 ఉంటుంది. [3] [4]
జినీ సూచికను ఆదాయం లేదా సంపద యొక్క అసమానతను కొలిచేందుకు గాను కొరాడో జినీ ప్రతిపాదించాడు. [5] 20వ శతాబ్దం చివరలో, OECD దేశాలలో పన్నులు, బదిలీ చెల్లింపుల ప్రభావాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకుంటే, ఆదాయపు జినీ సూచిక 0.24, 0.49 మధ్య ఉంది. స్లోవేనియాలో అత్యల్పంగాను, మెక్సికోలో అత్యధికంగానూ ఉంది. [6] 2008-2009లో ఆఫ్రికన్ దేశాల్లో అత్యధిక పన్ను-పూర్వపు జినీ సూచికలు ఉన్నాయి. దక్షిణాఫ్రికాలో ప్రపంచంలోకెల్లా అత్యధికంగా 0.63 నుండి 0.7 వరకు ఉన్నట్లు అంచనా వేసారు. [7] అయితే సామాజిక సహాయాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకున్న తర్వాత ఈ సంఖ్య 0.52కి పడిపోయింది. పన్ను తర్వాత పరిస్థితిని లెక్కిస్తే అది మళ్లీ 0.47కి పడిపోయింది. [8] 2005లో ప్రపంచ ఆదాయపు జినీ సూచిక 0.61, 0.68 మధ్య ఉన్నట్లు వివిధ వర్గాలు అంచనా వేసాయి. [9]
జినీ సూచికను వివరించడంలో కొన్ని సమస్యలు ఉన్నాయి; ఒకే విలువ అనేక విభిన్న పంపిణీ వక్రతలకు కారణం కావచ్చు. జనాభా నిర్మాణాన్ని పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి. వృద్ధాప్య జనాభా లేదా బేబీ బూమ్ ఉన్న దేశాల్లో పని చేసే పెద్దలకు నిజమైన ఆదాయ పంపిణీ స్థిరంగా ఉన్నప్పటికీ, పన్ను-పూర్వ జినీ సూచిక పెరుగుతోంది. పండితులు జినీ సూచికకు డజనుకు పైగా వైవిధ్యాలను రూపొందించారు. [10] [11] [12]