From Wikipedia, the free encyclopedia
ముండా ప్రజలు భారతదేశానికి చెందినవారు. వారు మాతృభాష ముండారి. ఇది ఆస్ట్రోయాసియాటికు భాషాకుంబాలకు చెందిన ముండా ఉప సమూహానికి చెందినది. ముండా తూర్పు భారతదేశంలోని ఉత్తర ప్రాంతాలలో జార్ఖండు, ఒరిస్సా, పశ్చిమ బెంగాలు రాష్ట్రాలలో కేంద్రీకృతమై ఉంది. ముండా బీహారు, ఛత్తీసుగఢు అరుణాచల ప్రదేశు ప్రక్కనే ఉన్న ప్రాంతాలతో పాటు బంగ్లాదేశులోని కొన్ని ప్రాంతాలలో కూడా నివసిస్తున్నారు. ఈ సమూహం భారతదేశపు అతిపెద్ద షెడ్యూల్డు తెగలలో ఒకటి. త్రిపురలోని ముండా ప్రజలను మురా అని కూడా పిలుస్తారు. మధ్యప్రదేశులో వారిని తరచుగా ముదాసు అని పిలుస్తారు.[7]
ముఖ్యమైన జనాభా కలిగిన ప్రాంతాలు | |
---|---|
భారతదేశం | 2,228,661[1] |
జార్ఖండ్ | 1,229,221 |
ఒడిషా | 584,346 |
పశ్చిమ బెంగాల్ | 366,386 |
Bangladesh | 5,000[2] |
భాషలు | |
ముండారి భాష,[3][4]: 99 | |
మతం | |
| |
సంబంధిత జాతి సమూహాలు | |
|
ముండా" అనే పేరు సంస్కృత పదం అంటే "హెడ్ మాన్". ఇది హిందువులు ఇచ్చిన గౌరవప్రదమైన పేరు. అందువలన గిరిజన పేరుగా మారింది.[8]
భాషా శాస్త్రవేత్త పాల్ సిడ్వెలు అభిప్రాయం ఆధారంగా ముండా భాషలు 4000-3500 సంవత్సరాల క్రితం ఆగ్నేయాసియా నుండి ఒరిస్సా తీరంలో ప్రవేశించాయి. ఒరిస్సాలోని ఇండో-ఆర్యన్ల రాక తరువాత అవి అధికంగా వ్యాపించాయి.[9] ముండా ప్రజలు ముందుగా ఆగ్నేయాసియా నుండి వ్యాపించారు. కాని స్థానిక భారతీయ జనాభాతో విస్తృతంగా కలిపోయారు.[10]
పురాతన, ప్రారంభ మధ్యయుగ భారత చరిత్రకారుడు ఆర్. ఎస్. శర్మ అభిప్రాయం ఆధారంగా ముండా భాష మాట్లాడే ఆర్య పూర్వ గిరిజనులు ప్రాచీన భారతదేశం తూర్పు ప్రాంతాలను ఆక్రమించారు. క్రీస్తుపూర్వం 1500 - 500 మధ్య వ్రాయబడిందని విశ్వసించబడుతున్న వేద గ్రంథాలలో చాలా ముండా పదాలు ఉన్నాయి. ఆ కాలం చివరలో ఎగువ గంగా ముఖద్వారంలో సంకలనం చేయబడిన గ్రంథాలలో వారి ఉనికి ముండా మాట్లాడేవారు ఆ సమయంలో ఉన్నారని సూచిస్తుంది.[11] బార్బరా ఎ. వెస్టు అభిప్రాయం ఆధారంగా ముండాలు ఉత్తరప్రదేశులో ఉద్భవించారని ఇతర సమూహాలు తమ అసలు మాతృభూమిలోకి ప్రవేశించినప్పుడు తూర్పు వైపుగా స్థిరమైన జనప్రవాహం కదిలిందని పేర్కొంది. వారు పురాతన భారతదేశంలో చాలా పెద్ద భూభాగంలో నివసించారు.[12]
1800 ల చివరలో బ్రిటీషు రాజుల కాలంలో ముండాలు అద్దెలు చెల్లించవలసి వచ్చింది. ఒప్పంద కార్మికులుగా పనిచేశారు. ముండా స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు బిర్సా ముండా అద్దెలు చెల్లించవద్దని, అటవీ బకాయిలను తగ్గించాలని పిలుపునిస్తూ మొదటి నిరసన ప్రదర్శనలను ప్రారంభించారు. బ్రిటిషు రాజును నిర్మూలించడానికి, ముండా రాజును స్థాపించడానికి ఆయన గెరిల్లా యుద్ధానికి నాయకత్వం వహించాడు. గిరిజన బెల్టులోని మిలీనియారిజం అతనితో ప్రారంభమైంది. ఆయన ఇప్పటికీ జార్ఖండులో గౌరవించబడ్డాడు. ఆయన స్వంత గ్రామంలోని గ్రామస్థులు అతన్ని బిర్సా భగవాను అని ఆరాధించారు.[13]
భారత గిరిజన బెల్టులోని సంచార వేటగాళ్ళు బుట్టలు అల్లడం, నేతపనిలో పనిచేసే రైతులు అయ్యారు. ముండా ప్రజలను షెడ్యూల్డు తెగలుగా జాబితా చేయడంతో చాలామంది వివిధ ప్రభుత్వ సంస్థలలో (ముఖ్యంగా భారతీయ రైల్వే) పనిచేస్తున్నారు.[14]
ముండాలలోని వంశాలను కిల్లి అని పిలుస్తారు. ఇది కులా అనే సంస్కృత పదానికి సమానంగా ఉంటుంది. ముండా పితృస్వామ్యం విధానం అనుసరిచండంలో భాగంగా తండ్రి నుండి వంశపేరు కొడుకుకు వస్తుంది. సాంప్రదాయం ఆధారంగా ఒకే వంశానికి చెందినవారు ఒకే పూర్వీకుల వారసులు. ముండాసులో వంశం టోటెమికు మూలం ఉంటుంది కొన్ని వంశాలు బా (ఒక చేప), బాబా (బియ్యం), బోద్రా, బాలంచు (చేపల వల), బార్లా, భెంగ్రా, బులుంగు (ఉప్పు), డాంగు, డండుంగు (ఒక చేప), గుడియా, హన్సు (హంస), హేమ్రోం (ఒక చెట్టు ), హోరో (తాబేలు), హుందరు (హైనా), జోజో (టామ్రైండు), కౌవా (కాకి), కెర్కెట్ట (ఒక పక్షి), కులా (పులి), నిలు (ఎద్దు), మూసు (ఎలుక), నాగు (కోబ్రా), పాండు ( కోబ్రా), పర్టీ, రుండా (అడవి పిల్లి), సంగ (ఒక రకమైన మూలం), సురిను (ఒక పక్షి), టిడు (ఒక పక్షి), టుటి (ఒక రకమైన ధాన్యం).[15]
ముండా మతం సర్నాయిజం, హిందూ మతం సమ్మేళనం. ముండాలు వారి సంస్కృతిని చాలావరకు సంరక్షించినప్పటికీ వారు అనేక హిందూ సంప్రదాయాలను గ్రహించారు. ముండాల అత్యున్నత దేవత సింగ్బోంగా (అంటే సూర్య దేవుడు), వారి అభిప్రాయంలో సింగోగ్బా వారిని ఇబ్బందుల నుండి రక్షిస్తాడు.[16][ఆధారం చూపాలి]
పుట్టుక, మరణం, నిశ్చితార్థం, వివాహం జరుపుకునే సమయాలలో ముండా ప్రజలు విస్తృతమైన ఆచారాలు చేస్తారు. బాలుడి పుట్టుకను కుటుంబానికి సంపాదనగా జరుపుకుంటారు. ఒక అమ్మాయి పుట్టుకను కుటుంబ సంరక్షకుడిగా జరుపుకుంటారు. లోటా-పానీ నిశ్చితార్థ వేడుక. పితృ సంరక్షకులకు ద్రవ్య బహుమతి అయిన డాలీ తక్కా సాధారణంగా వివాహానికి ముందు చెల్లించబడుతుంది. వివాహం, జీవితంలోని ప్రధాన ఆచారాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది. ఇది వారం రోజుల ఉత్సవం.[ఆధారం చూపాలి]
వ్యవసాయంలో పాలుపంచుకున్న ముండా ప్రజలు మాగే పరాబు, ఫాగు, కరం (పండుగ), బహా పారాబు, సర్హులు, సోహ్రాయి మొదలైన కాలానుగుణ పండుగలను జరుపుకుంటారు. కొన్ని కాలానుగుణ పండుగలు మతపరమైన పండుగలతో సమానంగా ఉన్నాయి. కానీ వాటి అసలు అర్ధం అలాగే ఉంది.[16]
వారికి చాలా జానపద పాటలు నృత్యాలు, కథలు, సాంప్రదాయ సంగీత వాయిద్యాలు ఉన్నాయి. సామాజిక కార్యక్రమాలు, పండుగలలో రెండు స్త్రీ పురుషులు ఇద్దరు నృత్యాలలో పాల్గొంటారు. నకరేహు ఒక ప్రధాన సంగీత వాయిద్యం.[ఆధారం చూపాలి] ముండా వారి నృత్యం, పాటను వరుసగా దురాంగు, సుసును అని పిలుస్తారు. ముండా కొన్ని జానపద నృత్యాలు జాదూరు, కరం సుసును, మాగే సుసును.[8]
మరణం తరువాత ముఖం, శరీరానికి సువాసనగల నూనె, పసుపు లేపనం వర్తించబడుతుంది. వితంతు వివాహం సాధారణం. ముండా ప్రజలు పితృస్వామ్య విధానాన్ని ఆచరిస్తుంటారు.[17]
జార్ఖండులోని ముండా ప్రజలు పాతల్గారి వృద్ధాప్య సంప్రదాయాన్ని కూడా అనుసరిస్తారు, అంటే గ్రామంలో నివసించే గిరిజన సమాజం సమాధి లేదా గ్రామ ప్రవేశ ద్వారం వైపు పెద్ద విలోమ ఆకారంలో (ఆగ్ల అక్షరం యు ఆకారం) లో రాతిని స్థాపిస్తారు. దీనిలో కుటుంబ వృక్షం చెక్కబడి ఉంటుంది చనిపోయిన వ్యక్తులు.[18]
వీరిలో మరో కొన్ని రకాల పాతల్గారి కూడా ఉన్నాయి: -
జెస్యూటు పూజారి జాను-బాప్టిస్టు హాఫ్మను (1857-1928) ముండా ప్రజల భాష, ఆచారాలు, మతం, జీవితాన్ని అధ్యయనం చేసి, 1903 లో మొదటి ముండారి భాషా వ్యాకరణాన్ని ప్రచురించారు. మేనాసు ఒరియా సహాయంతో హాఫ్మను 15-ముద్రణ ఎన్సైక్లోపీడియా ముండారికాను ప్రచురించారు. మొదటి ముద్రణ 1937 లో ఆయన మరణానంతరం ప్రచురించబడింది. మూడవ ముద్రణ 1976 లో ప్రచురించబడింది. ఎస్సీ రాయి రాసిన " ముండాస్ అండ్ దేర్ కంట్రీ " 1912 లో ప్రచురించబడింది. రాం దయాళు ముండా, రతను సింగు మంకీ చేత ఆదిధరం (హిందీ: आदि धर्म) హిందీ అనువాదంతో ముండారి, ముండా ఆచారాలు, సంప్రదాయాలను వివరిస్తుంది.[21]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.