Naueti

From Wikipedia, the free encyclopedia

Naueti
Remove ads

Naueti (Nauoti) mak lian ne'ebe ema koalia iha Bagia (Baguia), Watulari (Uato-Lari) no Watucarbau (Uatucarbau). Bazeia ba censu 2015 total ema ne'ebe koalia lian naueti hamutuk ema 16.507.[1] Lian naueti nia similaridade ho lian seluk iha Timór Lorosa'e mak hanesan lian Waima'a, Kairui ho Midiki. Baibain hetan ema ne'ebe koalia ka nia lian naueti bolu Daukua. Nune'e liafuan naueti refere ba ema sira ne'ebe koalia lian Naueti. Liafuan naueti nia magdati katak Agora

Thumb
Naueti iha Timór Lorosa'e

Tuir matenek nain sira hateten katak lian Naueti kategoria ba Lian Austronesian

Remove ads

Vokabulariu

Liafuan ne'ebe baibain koalia iha lian Naueti mak hanesan tuir mai :

Hiano da ?Diak ka lae?
Hiadiak
Laka Lare?Ba ne'ebe ?
Laka bosaBa tos
Laka waise khanseBa tuir aktividade ka eventu (Refere ba aktividade ka eventu ne'ebe hetan hahan ka modo ho nutrisaun diak)
Lakaba
Tetebo'onaKonta historia
Au lale duru khai kamiHau gosta hela ita
BosaTos
HarewaiNatar
Khahan
NuHemu
LubaHamlaha
Re'oHamrok
BesuBosu
Kole da'eKolen liu
Isiberaisin moras
Beramoras
E'mutuManas
E'niniMalirin
Bodo-koruKanten
Nila-bulaNaok ten
Ulu-beraUlun moras
Khuwa'aAi manas
Wasa-daeoin aat
WasaOin diak, bonito/bonita
wasa-berakoalia la rona, bulak, la normal
Kha da'e oli-anaHan bot
KiriBa mii
La'i anafoti aan
Ehe le'akoalia lia
Teri le'aTesi lia
Nunu kaina heba-da'eIbun boot
Au-wariHau nia alin
Kita-wariAmi nia alin
Au-kakaHau nia maun
Au mae'anaHau nia feton
Au kriaHau nia rian
Au guda-anaHau nia kunhada
Au kabenaHau nia kaben
E'nerotoba
Marahader
NaharokoHakfodak
Remove ads

Tradisaun

Liafuan ne'ebe baibain uza iha ceremonia fiar tradisaun e kultura nian hanesan tuir mai:

Otaweli kesakai
Lo le'a lo mata
Simanehou woramanehou
Inatua anariti
Uma ana oa sae
Lai bosa lai wai
Ana bo'ona
Lai renu lai rea
Ana tadana
Itamata kaihene
Rea mumu rea watu
Rea luli uma luli
La'ana raena
Wula'lara
Ikuteme garateme
Masi ekarae rea ena
Ba'ina masina
Aman uma luli
Baha liurai
Uma buti uma ita
Uma luli
Uma ukuna
Bua malu
Asurati reinu asurati liurai
Wai-mata luli
Uma kain
Rea mumu rea watu
Kabu rai
Tete bo'ona
Rea luli
Namu lulina
Remove ads

Numeru

Konta Numeru
NoNaueti[2]
1 se
2 kairua
3 kaitelu
4 kaihaa
5 kailima
6 kailima-resin
7 kailima-resi-kairua
8 kailima-resi-kaitelu
9 kailima-resi-kaihaa
10 welisé

Sanulu ba Leten

Konta Numeru
NoNaueti
11 welisé resi-se
12 welisé resikai-rua
13 welisé resikai-telu
14 welisé resi-kaihaa
15 welisé resi-kailima
16 welisé resi-kailima-resise
17 welisé resi-kailima-resikairua
18 welisé resi-kailima-resikaitelu
19 welisé resi-kailima-resikahaa
20 weli-kairua

Dezenas

Konta Numeru
NoNaueti
30 weli-kaitelu
40 weli-kahaa
50 weli-kailima
60 weli-kailima-resina
70 weli-kailima-resikairua
80 weli-kailima-resikaitelu
90 weli-kailima-resikahaa
100 Rasase

Lider

Lider Timor oan sira ne'ebe jerasaun naueti ka bele koalia lian Naueti mak hanesan tuir mai:

  • Taur Matan Ruak (Prezidenti Timór Lorosa'e 2012–2017)
  • Vicente da Silva Guterres (Ex Prezidenti Parlamento Naciona 2012–2015)
  • Júlio Tomás Pinto (Ex secretario Estado Defeza 2007–2015)
  • Francisco da Costa Guterres (Ex sekretário Estado Segurança)
  • Francisco da Costa Soares/Borlaku (Sekretaria Estadu Fortalesementu Institusionál)
  • Mgr. Apolinario Guterres (Vigario Jeral Diosece Dili)
  • Zelia Trindade (Adjuntos do Procurador Geral da República)
  • Manuel Tomas De Carvalho (Deputado Partido Demokratiku 2017 -2022)
Remove ads

Referensia

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads