From Wikipedia, the free encyclopedia
Султони Деҳлӣ — як империяи исломие дар Деҳлӣ воқеъ буд, ки дар тӯли 320 сол (1206–1526) дар қисматҳои зиёди нимҷазираи Ҳинд паҳн шуда буд.[1] [2] Пас аз ҳуҷуми сулолаи Гуридҳо ба Осиёи Ҷанубӣ панҷ сулола пайдарпай дар Султонати Деҳлӣ ҳукмронӣ карданд: сулолаи Мамлюк (1206–1290), сулолаи Халҷӣ (1290–1320), сулолаи Туғлоқ (1320–1414), [3] сулолаи Сайидҳо (1414—1451) ва Лодиҳо (1451—1526). Он қитъаҳои зиёди қаламравҳои имрӯзаи Ҳиндустон, Покистон ва Бангладеш ва инчунин баъзе қисматҳои ҷануби Непалро фаро гирифт.[4]
Асоси Султониятро фотеҳи Гурид Муҳаммад Ғорӣ гузошта буд, ки Конфедератсияи Раҷпутро таҳти сарварии ҳокими Аҷмер Притвираҷ Чауҳан дар соли 1192 дар наздикии Тарайн пас аз муқобила бо онҳо шикаст дод. [5] Султонияти Деҳлӣ ҳамчун вориси сулолаи Ғуриён дар ибтидо яке аз чанд подшоҳиҳое буд, ки аз ҷониби генералҳои ғуломи туркҳои Муҳаммад Ғорӣ ҳукмронӣ мекарданд, аз ҷумла Йилдиз, Айбак ва Қубача, ки сарзаминҳои Ғуриро мерос гирифта, байни худ тақсим карда буданд. [6] Пас аз як давраи тӯлонии задухӯрдҳо, Мамлюкҳо дар инқилоби Халҷӣ сарнагун карда шуданд, ки ин интиқоли қудрат аз туркҳо ба ашрофи якхелаи ҳинду мусулмонро нишон дод. [7] [8] Ҳукмронии Халҷӣ ва Туғлақ мавҷи нави забткунии босуръати мусулмононро дар умқи Ҳиндустони Ҷанубӣ диданд. [9] [10] Ниҳоят султоният ба авҷи ҷуғрофии худ дар давраи сулолаи Туғлоқ расид, ки қисми зиёди нимҷазираи Ҳиндро таҳти сарварии Муҳаммад бин Туғлуқ ишғол кард. [11] Пас аз он пас аз забт кардани ҳиндуҳо, салтанатҳои ҳиндуҳо ба монанди Империяи Виҷаянагара ва Мевар истиқлолият эълон карданд ва султонҳои нави мусулмонӣ ба монанди Султонати Бенгал пош хӯрданд. [12] Дар соли 1526 Султоният забт карда шуд ва ба ҷои Империяи Муғулҳо гузашт .
Таъсиси султонӣ нимҷазираи Ҳиндро ба шабакаҳои иҷтимоӣ ва иқтисодии байналмилалӣ ва бисёрфарҳангии исломӣ бештар ҷалб кард. [13] (чунон ки ба таври мушаххас дар рушди забони ҳиндустонӣ ва меъмории ҳиндуисломӣ мушоҳида мешавад), [14] [15] яке аз қудратҳои камшуморе буд, ки ҳамлаҳои муғулҳоро (аз давлати хонии Чағатой ) дафъ мекард [16] ва барои ба тахт нишастани яке аз камшумор занони ҳокимон дар таърихи ислом, Розия Султон, ки аз соли 1236 то 1240 ҳукмронӣ мекард [17] Аннексияҳои Бахтиёр Халҷӣ ба таҳқири васеъмиқёси маъбадҳои ҳиндуҳо ва буддоӣ [18] (ба таназзули буддоӣ дар Ҳиндустони Шарқӣ ва Бангол мусоидат мекунад), [19] [20] ва хароб кардани донишгоҳҳо ва китобхонаҳо дохил шуданд. [21] Ҳамлаҳои Муғулистон ба Осиёи Ғарбӣ ва Марказӣ саҳнаи муҳоҷирати садсолаҳои аскарон, зиёиён, аҳли тасаввуф, тоҷирон, рассомон ва ҳунармандони фирорӣ аз ин минтақаҳо ба нимҷазираро ба вуҷуд оварда, бо ҳамин тариқ дар он ҷо фарҳанги исломиро ба вуҷуд оварданд. [22] [23]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.