กะทกรก

กะทกรก (ชื่อวิทยาศาสตร์: Passiflora foetida ,อังกฤษ: Fetid passionflower, Scarletfruit passionflower, Stinking passionflower) ชื่อพื้นเมืองอื่น ๆ เช่น รก, กระโปรงทอง (ใต้), ละพุบาบี (มลายู-นราธิวาส, ปัตตานี), หญ้ารกช้าง (พังงา), ตำลึงฝรั่ง (ชลบุรี) เป็นต้น^[1] เป็นไม้เถาเลื้อยคล้ายตำลึง เถาค่อนข้างคดไปงอมา เถามีหนามเล็ก ๆ ขึ้นอยู่ห่าง ๆ โดยทั่วไป ใบเป็นใบเดี่ยว รูปใบมนโค้งผิวเรียบปลายใบแหลมโดยแยกเป็นสามแฉก ใบและเส้นใบบริเวณที่ติดต่อกันมีสีแดงเรื่อ บริเวณใกล้โคนก้านใบมีแฉกแหลมเล็กเรียงตรงกันข้ามสลับกัน ก้านใบ มีขนาดก้านไม้ขีด ยาว 5–6 เซนติเมตร มีขนอ่อนเป็นฝอยขนาดเล็ก ดอกมีลักษณะก้านดอกยาวกว่าใบ ดอกบานออกกลมกว้าง กลีบดอกสีขาวแซมด้วยริ้วสีม่วง ผลค่อนข้างกลมขนาดปลายนิ้วมือ และห่อหุ้มด้วย “รก” ผลสุกมีสีเหลือง

กะทกรก
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Malpighiales
วงศ์:	Passifloraceae
สกุล:	Passiflora
สกุลย่อย:	Passiflora
สปีชีส์:	P.  foetida
ชื่อทวินาม
Passiflora foetida L.

Passiflora foetida

ขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด นิเวศวิทยาและการแพร่กระจายขึ้นอยู่ตามที่รกร้างหรือขอบไร่ชายนา และบริเวณป่าพื้นราบ โดยเลื้อยพันกิ่งต้นไม้อื่น ๆ

การใช้ประโยชน์

ยอด ใช้เป็นผักสด มีรสขมเล็กน้อย หรือลวกจิ้มกับน้ำพริกและใส่ในแกงเลียง เมล็ดและเยื่อหุ้มเมล็ดรับประทานได้^[2]

ต้นสดมีสารพิษทำให้เป็นอันตรายถึงชีวิตได้^[3] แต่ต้มสุกแล้วใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แก้ไอ ขับเสมหะ แก้บวม เปลือกใช้เป็นยาชูกำลัง ใช้ตำเคี่ยวกับน้ำมะพร้าว แก้ไฟไหม้น้ำร้อนลวก ทำให้แผลเปื่อยแห้ง ใบใช้ตำพอกแผลเพื่อฆ่าเชื้อ แก้โรคผิวหนัง หิด ไข้หวัด ใช้ตำให้ละเอียด แล้วคั้นเอาน้ำดื่มเป็นยาขับพยาธิ^[4]

ดอกใช้แก้ไอ ขับเสมหะ ผลดิบมีรสเบื่อ ผลสุกหวาน ใช้แก้ปวด บำรุงปอด รากใช้ต้มน้ำดื่มแก้ไข้ แก้กามโรค แก้เบาหวาน^[5]