ก็อบลิน

ก็อบลิน (อังกฤษ: goblin) เป็นสัตว์ร้ายขนาดเล็ก รูปร่างน่าประหลาด ปรากฏในนิทานพื้นบ้าน ของวัฒนธรรมยุโรปหลายแห่ง ปรากฏครั้งแรกในเรื่องเล่าจากสมัยกลาง พวกมันได้รับการกล่าวขานถึงความสามารถ อารมณ์ และรูปลักษณ์ที่ขัดแย้งกันไปขึ้นอยู่กับเรื่องราวและประเทศ ตั้งแต่ ภูตผี ผีบ้านผีเรือน ที่ซุกซน ไปจนถึงโจรที่ชั่วร้ายและดุร้าย^[1][2] พวกมันมักมีความสามารถเหนือธรรมชาติคล้ายกับ นางฟ้า หรือ ปีศาจ เช่น ความสามารถในการ เปลี่ยนรูปร่าง^[2]

ก็อบลิน

ภาพประกอบสิ่งมีชีวิตรูปร่างคล้ายมนุษย์ตัวเล็ก ๆ มีขนดกหนา ดูซุกซน มีหูขนาดใหญ่เหมือนค้างคาว สวมเสื้อคลุมฮู้ด ภาพประกอบก็อบลินโดย จอห์น ดี. แบทเทน จาก "นิทานพื้นบ้านอังกฤษ" (ศตวรรษที่ 19)
กลุ่ม	วิญญาณจิ๋ว
สัตว์คล้ายคลึง	แฟรี่, ปีศาจ, บราวนี่, คนแคระ, ดูเอนเด, โนม, อิมป์, และ โคบอลด์

ก็อบลิน

สัตว์ร้ายที่คล้ายคลึงกัน ได้แก่ บราวนี่ (นิทานพื้นบ้าน), คนแคระ (คติชนวิทยา), ดูเอนเด, คนแคระ, อิมป์, เล็ปพระคอน และ โคบอลด์ แต่ก็มักใช้เป็นคำเรียกสัตว์ร้ายขนาดเล็ก นางฟ้า ทุกชนิด^[2] บางครั้งคำนี้ขยายความหมายรวมถึงสัตว์ร้ายคล้ายก็อบลินจากวัฒนธรรมอื่น ๆ เช่น พุกวุฒิจี้, โดกเกบิ หรือ อิฟริต^[2]

ศัพทมูลวิทยา

การสะกดแบบอื่น ๆ ได้แก่ gobblin, gobeline, gobling, goblyn, goblino และ gobbelin คำว่า "goblette" ถูกใช้เพื่ออ้างถึงก็อบลินเพศหญิง^[3][4]

คำว่า goblin ปรากฏครั้งแรกในศตวรรษที่ 14 และน่าจะมาจากคำว่า *gobelin ในภาษาแองโกล-นอร์มัน ซึ่งไม่ปรากฏหลักฐาน^[5] คล้ายกับคำว่า gobelin ในภาษาฝรั่งเศสโบราณ ซึ่งปรากฏหลักฐานอยู่แล้วราวปี ค.ศ. 1195 ใน Guerre sainte ของ อองบรัวส์ แห่งนอร์มังดี อองบรัวส์ และคำว่า gobelinus ในภาษา ละตินยุคกลาง ในงานเขียนของ ออร์เดอริค วิทาลิส ก่อนปี ค.ศ. 1141^[6][7] ซึ่งเป็นชื่อของปีศาจหรืออสูรที่สิงสถิตอยู่ในแถบ เอเวรอ, นอร์มังดี

อาจเกี่ยวข้องกับทั้งคำว่า โคบอลด์ ในภาษาเยอรมัน และคำว่า cabalus หรือ *gobalus ในภาษาละตินยุคกลาง ซึ่งมาจากคำว่า κόβαλος (kobalos) ใน ภาษากรีก แปลว่า "คนโกง", "คนชั่ว", "อสูร", "ก็อบลิน"^[6] คำว่า Kobold ในภาษาเยอรมันมีรากศัพท์มาจากคำว่า kov- ในภาษาเจอร์มานิก (Kobe ในภาษาเยอรมันกลาง แปลว่า "ที่หลบภัย", "โพรง", "โพรงในหิน", cove ในภาษาถิ่นอังกฤษ แปลว่า "โพรงในหิน", ในภาษาอังกฤษ แปลว่า "ซอกหลืบที่กำบังอยู่บนชายฝั่ง", kofi ในภาษานอร์สโบราณ แปลว่า "กระท่อม", "เพิง") ซึ่งเดิมมีความหมายว่า "โพรงในดิน"^[8][9] คำนี้น่าจะเกี่ยวข้องกับคำว่า gobe ในภาษาถิ่นนอร์มัน แปลว่า "โพรงในหน้าผา" ผสมกับปัจจัย -lin หรือปัจจัยซ้อน -el-in (เปรียบเทียบกับนามสกุลนอร์มัน เช่น Beuzelin,^[10] Gosselin,^[11] Étancelin,^[12] เป็นต้น)^[13]

อีกทางหนึ่ง อาจเป็นรูปย่อหรือคำที่แผลงมาจาก วิสามานยนาม Gobel ในภาษาฝรั่งเศส ซึ่งมักจะเป็น Gobeau เสียมากกว่า^[5][14] รูปย่อ Gobelet, Goblin, Goblot แต่ความหมายของคำเหล่านี้น่าจะเป็น "คนที่ขายแก้วน้ำหรือเหยือกหรือถ้วย"^[15] ยิ่งไปกว่านั้น วิสามานยนามเหล่านี้ไม่ได้มาจากนอร์มังดี ซึ่งเป็นที่ที่คำว่า gobelin, gobelinus ปรากฏครั้งแรกในเอกสารเก่า

คำว่า coblyn ใน ภาษาเวลส์ ซึ่งเป็น เคาะเกอร์ (นิทานพื้นบ้าน) ชนิดหนึ่ง มีรากศัพท์มาจากคำว่า gobelin ในภาษาฝรั่งเศสโบราณ ผ่านทางคำว่า goblin ในภาษาอังกฤษ^[16]

คติชนวิทยา

ภาพประกอบโดย เจสซี่ วิลค็อกซ์ สมิธ ในเรื่อง เจ้าหญิงกับก็อบลิน (The Princess and the Goblin) โดย จอร์จ แมคโดนัลด์, 1920

นิทานพื้นบ้านยุโรป

• ก็อบลินเป็นสัตว์ที่พบเห็นได้ทั่วไปในนิทานพื้นบ้านอังกฤษ, สก็อต, เวลส์ และไอริช โดยใช้เป็นคำรวมสำหรับวิญญาณชั่วร้ายและวิญญาณร้ายทุกประเภท
• เรดแคป เป็นก็อบลินประเภทหนึ่งที่ย้อมหมวกด้วยเลือดมนุษย์ตามตำนานพื้นบ้านของชายแดนแองโกล-สก็อต
• ฮอบก็อบลิน เป็นก็อบลินเจ้าเล่ห์ที่เป็นมิตรจากตำนานพื้นบ้านและวรรณกรรมของอังกฤษ สกอตแลนด์ และผู้แสวงบุญ^[2]
• เออร์กกิ้ง เป็นก็อบลินชั่วร้ายจากตำนานของเยอรมัน
• ทราสกู เป็นสิ่งมีชีวิตในตำนานของสเปนเหนือและโปรตุเกสเหนือ มีต้นกำเนิดจากเซลติกและโรมัน

สิ่งมีชีวิตที่คล้ายก็อบลินในวัฒนธรรมอื่น

• พุกวาดจี้ เป็นก็อบลินชนิดหนึ่งจากนิทานพื้นบ้านของ วัมโปโนอาก
• มูกิ เป็นก็อบลินสีซีดที่อาศัยอยู่ในถ้ำในเทือกเขาแอนดีสในนิทานพื้นบ้านของชาวเกชัว
• ในเกาหลีใต้ ก็อบลินที่รู้จักกันในชื่อ โดกเคบิ (도깨비) เป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความสำคัญในนิทานพื้นบ้าน โดยพวกมันจะให้รางวัลแก่คนดีและลงโทษคนชั่ว พร้อมทั้งเล่นตลกกับพวกเขา^[2]
• ในประเทศบังกลาเทศ ชาวซันตาลเชื่อในกุโดรบองกา ซึ่งมีความคล้ายคลึงกับก็อบลินมาก
• ในอินเดียใต้ กุตติชาธานเป็นปีศาจประเภทหนึ่งที่มีความซุกซนและชั่วร้าย โดยส่วนใหญ่พบในนิทานพื้นบ้านของรัฐเกรละ
• ในตำนานของแอฟริกาใต้ ติโกโลเช่ เป็นสิ่งมีชีวิตคล้ายคนแคระคล้ายกับก็อบลิน
• บางครั้งก็อบลินก็ถูกผสมเข้ากับญิน โดยเฉพาะอิฟริตและกิลันของวัฒนธรรมอิสลาม^[17]

ในนิยาย

นิทานและนิทานพื้นบ้าน

• "ม้าปีศาจ" จากนิทานฝรั่งเศสเรื่อง "หนังสือนิทานนางฟ้าสีเทา"
• "The Benevolent Goblin", จาก ''Gesta Romanorum'' (อังกฤษ)^[18]
• "พวกก็อบลินที่โรงอาบน้ำ" (เอสโตเนีย) จากหนังสือเรื่อง "A Book of Ghosts and Goblins" (1969)
• "ปีศาจกลายเป็นหิน" (นิทานพื้นบ้านของเนเธอร์แลนด์)^[19]
• กษัตริย์ก็อบ (นิทานพื้นบ้านยิปซีมอลโดวา)แม่แบบ:ต้องการการอ้างอิง
• ก็อบลินปรากฏอยู่ในนิทานเดนมาร์กเรื่อง "The Elf Mound", "ก็อบลินและพ่อค้าขายของ" และ "ก็อบลินและผู้หญิง"
• ก็อบลินปรากฏอยู่ในนิทานพื้นบ้านนอร์เวย์เรื่อง 'ผู้มาเยือนคริสต์มาสที่ควาเม'
• ก็อบลินปรากฏอยู่ในนิทานสวีเดนเรื่อง 'โทรลล์ตัวใหญ่สี่ตัวและปีเตอร์ พาสทูแมน ตัวน้อย' และ 'ดาก ดาก้า และโทรลล์บินแห่งขุนเขาบนฟ้า' ซึ่งพวกมันอาศัยอยู่ท่ามกลางโทรลล์พร้อมกับสไปรต์และคนแคระ
• ก็อบลินปรากฏอยู่ในนิทานฝรั่งเศสเรื่อง ''กิ่งทองคำ''
• ''ผีปอบและปีศาจจีน'' (อังกฤษ 1928)
• "ปีศาจแห่งอาดาจิกาฮาระ" (นิทานญี่ปุ่น)^[20]
• "เด็กชายผู้วาดแมว" (นิทานญี่ปุ่น)
• "Twenty-Two Goblins" (นิทานอินเดีย)^[21]
• เพลงเด็กของเกาหลีชื่อ 'Mountain Goblin(산도깨비)' เล่าถึงการได้พบกับdokkaebi และวิ่งหนีเพื่อมีชีวิตอยู่

นิยายสมัยใหม่

ในเรื่อง เดอะฮอบบิท ของ เจ. อาร์. อาร์. โทลคีน สัตว์ร้ายที่อาศัยอยู่ในเทือกเขามิสตี้เมาน์เทนส์ถูกเรียกว่าก็อบลิน ใน เดอะลอร์ดออฟเดอะริงส์ สัตว์ร้ายชนิดเดียวกันนี้ถูกเรียกว่าออร์คเป็นหลัก

การเป็นตัวแทนของก็อบลินตามที่ปรากฏในเกมเล่นตามบทบาทแฟนตาซี ''ดันเจี้ยนส์แอนด์ดราก้อนส์''

ก็อบลินอยด์เป็น มนุษย์ ประเภท สิ่งมีชีวิตในตำนาน ที่เกี่ยวข้องกับก็อบลิน คำนี้เป็นที่นิยมในเกมเล่นตามบทบาทแฟนตาซี Dungeons & Dragons^[22] ซึ่งก็อบลินและสัตว์ร้ายที่เกี่ยวข้องเป็นองค์ประกอบหลักของ การเผชิญหน้าโดยบังเอิญ โดยทั่วไปแล้ว ก็อบลินอยด์จะเป็นศัตรูที่ ป่าเถื่อน ของมนุษย์และ เผ่าพันธุ์ "ครึ่งมนุษย์" ต่าง ๆ แม้ว่าก็อบลินอยด์ในนิยายแฟนตาซีสมัยใหม่จะได้รับแรงบันดาลใจมาจาก ออร์ค (มิดเดิลเอิร์ธ) ของ เจ. อาร์. อาร์. โทลคีน แต่ก็อบลินอยด์ประเภทหลักใน Dungeons & Dragons ได้แก่ ก็อบลิน (Dungeons & Dragons), บักแบร์ และ โฮบก็อบลิน; สัตว์ร้ายเหล่านี้เป็นบุคคลในตำนานเช่นเดียวกับก็อบลินทั่วไป

ในหนังสือชุด แฮร์รี่ พอตเตอร์ และ จักรวาลร่วม ที่ ภาพยนตร์ที่ดัดแปลง ก็อบลินถูกวาดให้เป็นมนุษย์ประหลาดแต่มีอารยธรรม ซึ่งมักทำหน้าที่เป็นนายธนาคารหรือช่างฝีมือ

ในหนังสือชุด ดิสก์เวิลด์ ของ เทอร์รี่ แพรทเชตต์ ในตอนแรกก็อบลินเป็นเผ่าพันธุ์ใต้ดินที่ถูกดูหมิ่นและหลีกเลี่ยง อย่างไรก็ตาม ในหนังสือเล่มหลัง ๆ ก็อบลินได้รวมเข้ากับเผ่าพันธุ์อื่น ๆ ในที่สุด และความสามารถด้านกลไกและวิศวกรรมของพวกเขาก็กลายเป็นที่ยอมรับ

กรีนก็อบลิน (Green Goblin) เป็น ตัวร้ายที่มีพลังพิเศษ ที่เป็นที่รู้จักกันดี และเป็นหนึ่งในศัตรูตัวฉกาจของ สไปเดอร์-แมน (Spider-Man) เขามีความสามารถหลากหลาย เช่น ความแข็งแกร่ง ความทนทาน ความคล่องตัว ปฏิกิริยาตอบสนอง และพละกำลังเหนือมนุษย์ อันเนื่องมาจากการกินสารที่เรียกว่า "Goblin Formula" เขาปรากฏตัวในสื่อต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับ สไปเดอร์-แมน เช่น หนังสือการ์ตูน ละครโทรทัศน์ วิดีโอเกม และภาพยนตร์ รวมถึง ไอ้แมงมุม (ภาพยนตร์) (Spider-Man, 2002) และ สไปเดอร์แมน: โน เวย์ โฮม (Spider-Man: No Way Home, 2021) โดยรับบทเป็น นอร์แมน ออสบอร์น (Norman Osborn) และ ไอ้แมงมุม 3 (Spider-Man 3, 2007) และ ดิ อะเมซิ่ง สไปเดอร์แมน 2 (The Amazing Spider-Man 2, 2014) โดยรับบทเป็น แฮร์รี่ ออสบอร์น (Harry Osborn)

ในวิดีโอเกมชุด The Elder Scrolls ก็อบลินเป็นเผ่าพันธุ์สัตว์ร้ายที่เป็นศัตรู กล่าวกันว่ามีต้นกำเนิดมาจากเกาะซัมเมอร์เซ็ต มีขนาดตั้งแต่เล็กกว่าวูดเอลฟ์ไปจนถึงใหญ่กว่านอร์ด และชอบอาศัยอยู่ในที่ชื้น ๆ เช่น ถ้ำและท่อระบายน้ำ

ในฉบับแปลภาษาอังกฤษยุคแรก ๆ สเมิร์ฟ (The Smurfs) ถูกเรียกว่าก็อบลิน^[23]

ชื่อสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับก็อบลิน

• 'ช่องว่างของเกิบลิน' หลุมและอุโมงค์ในมอร์แต็ง ฝรั่งเศส^[24]
• Hobroyd (which means 'goblin clearing'), High Peak, Derbyshire, UK.^[25]
• ก็อบลิน คอมบ์ ในซอมเมอร์เซ็ทตอนเหนือ สหราชอาณาจักร
• อุทยานแห่งรัฐก็อบลินวัลไล, ยูทาห์ สหรัฐอเมริกา
• ปราสาทแห่งเมื่อวาน (หรือที่เรียกว่า "Goblin Hall") อีสต์โลเธียน สกอตแลนด์
• อ่าวโกบลิน เกาะโบโซเลย ออนแทรีโอ ประเทศแคนาดา
• คาวแคดเดนส์ และ ผ้าคลุมคอ, กลาสโกว์, สกอตแลนด์ 'Cow' เป็นคำภาษาสกอตโบราณสำหรับ Goblin ในขณะที่ 'cad' แปลว่า 'น่ารังเกียจ' 'ถ้ำ' และ 'ถ้ำ' หมายถึงบ้านก็อบลิน
• 541132 เลกูฮอนัว (ขณะนั้นรู้จักกันในชื่อ 2015 TG₃₈₇) เป็นวัตถุในระบบสุริยะชั้นนอกที่มีชื่อเล่นว่า "ก็อบลิน"

ดูเพิ่ม

• แฟรี่
• ออร์ก
• คนแคระ (คติชนวิทยา)
• โคบอลด์
• บัคแบร์
• โนม
• ลูติน
• ปูก้า
• ทร็อลล์