พระรัตนธัชมุนี (แบน คณฺฐาภรโณ)

พระรัตนธัชมุนี นามเดิม แบน ฉายา คณฺฐาภรโณ เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมฝ่ายธรรมยุติกนิกาย อดีตเจ้าอาวาสวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร และอดีตเจ้าคณะจังหวัดนครศรีธรรมราช

พระรัตนธัชมุนี (แบน คณฺฐาภรโณ)
ส่วนบุคคล
เกิด	2 มิถุนายน พ.ศ. 2427 (93 ปี 253 วัน ปี)
มรณภาพ	6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2521
นิกาย	ธรรมยุติกนิกาย
การศึกษา	เปรียญธรรม 4 ประโยค
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่	วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดนครศรีธรรมราช
อุปสมบท	12 กรกฎาคม พ.ศ. 2447
ตำแหน่ง	เจ้าอาวาสวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร เจ้าคณะจังหวัดนครศรีธรรมราช

ประวัติ

พระรัตนธัชมุนี มีนามเดิมว่า แบน ฤทธิโชติ เกิดเมื่อวันจันทร์ที่ 2 มิถุนายน พ.ศ. 2427 ตรงกับวันขึ้น 9 ค่ำ เดือน 7 ปีวอก เวลา 22.15 น. เป็นบุตรของหมื่นทิพยจักษุ (ขาว ฤทธิโชติ) กับนางเป็ด นามสกุลเดิม ธรรมิกกุล ภูมิลำเนาอยู่บ้านดอนทะเล หมู่ 2 ตำบลปากพูน อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช ท่านมีพี่น้องร่วมมารดาบิดาเดียวกัน 3 คน ชื่อสิน เรือง และขาบ ตามลำดับ^[1] ต่อมาได้เรียนหนังสือที่วัดจนจบชั้นประถมศึกษา^[2]

วันอังคารที่ 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2447 ตรงกับวันแรม 15 ค่ำ เดือน 8 ปีมะโรง ได้อุปสมบท ณ นทีสีมา หน้าวัดท่าโพธิ์ โดยมีพระครูเหมเจติยานุรักษ์ (เนียม ธมฺมปาโล) วัดพระนคร ซึ่งเป็นเจ้าคณะจังหวัดนครศรีธรรมราชในขณะนั้น เป็นพระอุปัชฌาย์ และพระศิริธรรมมุนี (ม่วง รตนทฺธโช) เจ้าคณะมณฑลนครศรีธรรมราชขณะนั้น เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ได้ฉายาว่า คณฺฐาภรโณ^[1]

หลังจากอุปสมบทได้ศึกษาที่วัดท่าโพธิ์ ถึงปี พ.ศ. 2454 พระรัตนธัชมุนี (ม่วง รตนทฺธโช) ได้ส่งไปศึกษากับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ที่วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร และสอบได้นักธรรมชั้นตรีในปีนั้น หลังจากนั้นได้ติดตามพระอริยกระวี (เซ่ง อุตฺตโม) ในฐานะพระปลัดฐานานุกรมของท่านไปอยู่วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร ศึกษาต่อที่สำนักนั้นจนสอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยคในปี พ.ศ. 2456 และได้เปรียญธรรม 4 ประโยคในปี พ.ศ. 2458 แล้วหยุดสอบเพียงแค่นั้น เพื่อไม่ให้สูงกว่าอาจารย์คือพระรัตนธัชมุนี (ม่วง) ซึ่งได้เปรียญธรรม 4 ประโยคเช่นกัน^[2] ในปีนั้นท่านได้รับแต่งตั้งเป็นพระครูปริตรฐานานุกรมในสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ แล้วมีพระบัญชาให้ท่านไปเป็นผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดพิชยญาติการามวรวิหาร จนถึงปี พ.ศ. 2461 จึงย้ายกลับมาอยู่วัดบวรนิเวศวิหาร ทำหน้าที่เลขานุการในสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ^[3]

ปี พ.ศ. 2462 ลาออกจากตำแหน่งเลขานุการในสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ กลับไปเป็นครูสอนพระปริยัติธรรมที่วัดท่าโพธิ์^[3] เมื่อเจ้าอาวาสวัดมเหยงคณ์มรณภาพ ท่านได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าอาวาสวัดนั้นนานถึง 7 ปี แล้วจึงย้ายไปเป็นเจ้าอาวาสวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร นอกจากนี้ท่านยังได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ช่วยเจ้าคณะจังหวัดตั้งแต่ปี พ.ศ. 2468 แล้วเลื่อนเป็นเจ้าคณะจังหวัดในปี พ.ศ. 2470 และเป็นรองเจ้าคณะภาค (ธรรมยุต) ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2505 ตราบจนมรณภาพ^[4]

ตั้งแต่วันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2480 โปรดให้ตั้งเป็นพระคณาจารย์โท ในทางแสดงธรรม^[5]

ลำดับสมณศักดิ์

• พ.ศ. 2454 เป็นพระปลัด ฐานานุกรมในพระอริยกระวี (เซ่ง อุตฺตโม)^[6]
• พ.ศ. 2457 เป็นพระครูปริตร ฐานานุกรมในสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ที่ พระครูประสาทพุทธปริตร^[6]
• พ.ศ. 2462 ลาออกจากสมณศักดิ์^[6]
• พ.ศ. 2463 เป็นพระครูปลัดศีลวัฒน์ ฐานานุกรมในพระธรรมโกษาจารย์ (ม่วง รตนทฺธโช)^[6]
• พ.ศ. 2466 เป็นพระครูปลัดศรีธรรมวัฒน์ ฐานานุกรมในพระรัตนธัชมุนี (ม่วง รตนทฺธโช)^[6]
• 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 เป็นพระครูสัญญาบัตรที่ พระครูเหมเจติยานุรักษ์^[7]
• 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2474 เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่ พระศรีธรรมประสาธน์ มหาธาตุเจติยานุรักษ์ สังฆปาโมกข์^[8]
• 5 ธันวาคม พ.ศ. 2494 เป็นพระราชาคณะชั้นราชในราชทินนามเดิม^[6]
• 5 ธันวาคม พ.ศ. 2499 เป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระศรีธรรมประสาธน์ มหาธาตุเจติยานุรักษ์ ธรรมิกคณิสสร บวสังฆาราม คามวาสี^[9]
• 5 ธันวาคม พ.ศ. 2505 เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระรัตนธัชมุนี ศรีธรรมราชธรรมสาธก ตรีปิฎกคุณาลังการ ศีลสมาจารวินัยสุนทร ธรรมิกคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี^[10]

มรณภาพ

พระรัตนธัชมุนี มรณภาพด้วยโรคชรา ณ โรงพยาบาลนครศรีธรรมราช เมื่อวันศุกร์ที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2521 เวลา 10.49 น. สิริอายุได้ 93 ปี 253 วัน ศพตั้งบำเพ็ญกุศลที่กุฏิ ณ นคร 1 แล้วย้ายไปไว้ที่พระวิหารธรรมศาลา^[11] จนกระทั่งออกเมรุวันที่ 12 กันยายน พ.ศ. 2523 ได้รับโปรดเกล้าฯ เลื่อนชั้นโกศจากโกศโถเป็นโกศแปดเหลี่ยม (เสมอพระราชาคณะเจ้าคณะรอง)^[12] วันอาทิตย์ที่ 14 กันยายน พ.ศ. 2523 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร