มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (อังกฤษ: Sukhothai Thammathirat Open University; อักษรย่อ: มสธ. – STOU) เป็นสถาบันอุดมศึกษาของรัฐแบบรับไม่จำนวนจำกัด โดยใช้ระบบการศึกษาทางไกล ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 5 กันยายน พ.ศ. 2521 ตาม พระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พุทธศักราช 2521^[5]

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช

Sukhothai Thammathirat Open University
ชื่อย่อ	มสธ. / STOU
คติพจน์	เรียนอย่างมีความสุข จบอย่างมีคุณภาพ, มสธ.ที่ไหนเวลาใด ใครๆ ก็เรียนได้
ประเภท	สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ มหาวิทยาลัยเปิด
สถาปนา	5 กันยายน พ.ศ. 2521 (46 ปี)
สังกัดการศึกษา	กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม
สังกัดวิชาการ	สาขาวิชา 12 ดูในบทความ หน่วยงานสนับสนุน 12 ดูในบทความ ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ 12 ดูในบทความ ศูนย์บริการศึกษาในต่างประเทศ 7 ดูในบทความ
งบประมาณ	662,118,700 บาท (พ.ศ. 2568)[1]
นายกสภาฯ	นิรันดร์ จงวุฒิเวศย์ (ทำหน้าที่แทน)
อธิการบดี	ผู้ช่วยศาสตราจารย์ พนมพัทธ์ สมิตานนท์ (รักษาราชการแทน)[2]
อาจารย์	315 คน (พ.ศ. 2565)[3]
บุคลากรทั้งหมด	1,916 คน (พ.ศ. 2565)[3]
ผู้ศึกษา	99,616 คน (พ.ศ. 2566)[4]
ที่ตั้ง	ถนนแจ้งวัฒนะ ตำบลบางพูด อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี 11120
ต้นไม้ประจำมหาวิทยาลัย	ปาริชาติ (ทองหลางลาย)
สี	████ สีเขียว สีทอง
เว็บไซต์	stou.ac.th

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชจัดการเรียนการสอนในระดับปริญญาตรี แบบมหาวิทยาลัยเปิดโดยรับนักศึกษาไม่จำกัดจำนวน ปัจจุบันมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชเปิดการศึกษาถึงระดับดุษฎีบัณฑิตในบางสาขาวิชา^[6] โดยมีการสอบคัดเลือกเพื่อเข้าศึกษา^[7]

ผู้ที่จบการศึกษาจากมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชในอดีต ได้รับพระมหากรุณาธิคุณให้เข้ารับพระราชทานปริญญาบัตรจากพระหัตถ์พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร แต่ในปัจจุบันพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินปฏิบัติพระราชกรณียกิจในการพระราชทานปริญญาบัตรแก่บัณฑิต จากมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชจนถึงปัจจุบัน

ประวัติ

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชมีการเรียนการสอนในระดับปริญญาตรีแบบ "มหาวิทยาลัยเปิด" กล่าวคือรับนักศึกษาไม่จำกัดจำนวน โดยมหาวิทยาลัยไม่มีชั้นเรียนตามปกติเหมือนมหาวิทยาลัยปิดและมหาวิทยาลัยตลาดวิชาซึ่งดำเนินการสอนโดยใช้ระบบการสอนทางไกล จัดการเรียนการเรียนการสอนแบบตลาดวิชาโดยเน้นให้นักศึกษาเรียนรู้ด้วยตนเองจากเอกสารชุดวิชาจากสื่อสารสนเทศต่าง ๆ ที่ทางมหาวิทยาลัยจัดไว้ให้นักศึกษา เช่น สื่อสิ่งพิมพ์ สื่ออิเล็กทรอนิกส์และสื่อต่าง ๆ เป็นต้น

แนวคิดของการก่อตั้งมหาวิทยาลัยเปิดในประเทศไทย

การก่อตั้งมหาวิทยาลัยเปิด เป็นความพยายามของรัฐบาลในการที่จะขยายโอกาสการศึกษาระดับอุดมศึกษาแก่ประชาชนให้มากที่สุด แนวคิดนี้ได้เคยนำมาใช้แล้วในประเทศไทย โดยมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง ซึ่งตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2476 ได้จัดการศึกษาระบบ "ตลาดวิชา" โดยไม่จำกัดรับนักศึกษา เป็นครั้งแรก แต่ต่อมาก็ได้เปลี่ยนมาเป็นระบบมหาวิทยาลัยปิด (จำกัดการรับนักศึกษา) เช่นเดียวกับมหาวิทยาลัยอื่น ๆ ต่อมาปี พ.ศ. 2514 ได้มีการจัดตั้งมหาวิทยาลัยแบบตลาดวิชาขึ้นอีกแห่งหนึ่ง คือ มหาวิทยาลัยรามคำแหง แต่มหาวิทยาลัยรามคำแหงยังคงจัดการศึกษาโดยอาศัยชั้นเรียนเป็นหลัก ทำให้มหาวิทยาลัยรามคำแหงประสบปัญหาในด้านอาคารสถานที่เรียนเป็นอันมาก ทำให้ไม่สามารถขยายให้เพียงพอกับจำนวนนักศึกษาที่เพิ่มขึ้นทุกปีได้ ทางรัฐบาลเล็งเห็นว่าหากรัฐบาลให้การสนับสนุนให้มหาวิทยาลัยรามคำแหง จัดการศึกษาให้เพียงพอกับความต้องการของผู้เรียนแล้ว จะทำให้ภาครัฐต้องรับผิดชอบภาระด้านงบประมาณมากขึ้นอย่างไม่มีวันสิ้นสุด

ดังนั้นเพื่อเป็นการขยายโอกาสทางการศึกษาระดับอุดมศึกษาให้แก่ประชาชน ให้กว้างที่สุด โดยใช้ทรัพยากรที่มีจำกัดให้เกิดประโยชน์สูงสุด จึงมีการก่อตั้งมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชขึ้น โดยดำเนินการในระบบมหาวิทยาลัยเปิด จัดการเรียนการสอนโดยใช้ระบบการศึกษาทางไกล มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช จึงเป็นมหาวิทยาลัยเปิด โดยใช้ระบบการศึกษาทางไกล แห่งเดียวในประเทศไทย^[8]

การสถาปนามหาวิทยาลัย

มหาวิทยาลัยได้รับพระมหากรุณาธิคุณจาก พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อ "มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช" ตามพระนามเดิมของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 7) เมื่อครั้งทรงดำรงพระอิสริยยศ เป็น "กรมหลวงสุโขทัยธรรมราชา" และพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ใช้พระราชลัญจกรในรัชกาลที่ 7 ซึ่งเป็นรูปพระแสงศรสามองค์ นำมาประกอบกับเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของกรุงสุโขทัย เป็นตราประจำมหาวิทยาลัย

เมื่อวันที่ 5 กันยายน พ.ศ. 2521 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้ทรงลงพระปรมาภิไธย ใน พระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2521^[9] มหาวิทยาลัยจึงกำหนดให้ วันที่ 5 กันยายน ของทุกปีเป็น วันสถาปนามหาวิทยาลัย

อธิการบดีคนแรก

ในวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2521 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งกรรมการสภามหาวิทยาลัยชุดแรก^[10] รวมทั้งได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง ศาสตราจารย์ วิจิตร ศรีสอ้าน ให้ดำรงตำแหน่ง อธิการบดีคนแรก

การเปิดดำเนินการการเรียนการสอนของมหาวิทยาลัย

สาขาวิชาที่เปิดสอน 5 สาขาวิชาแรกของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช คือ สาขาวิชาศิลปศาสตร์ สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ และสาขาวิชาวิทยาการจัดการ (ภาพ:ห้องประชุมอาคารวิทยทัศน์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช)

หลังจากได้ใช้เวลาเตรียมการด้านต่าง ๆ เพื่อให้พร้อมที่จะเปิดสอนเป็นเวลาประมาณ 2 ปี มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชจึงได้เปิดรับนักศึกษารุ่นแรก เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2523^[11] สาขาวิชาที่เปิดสอน 3 สาขาวิชา คือ สาขาวิชาศิลปศาสตร์ สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ และสาขาวิชาวิทยาการจัดการ^[12] โดยมีผู้สนใจลงทะเบียนเรียน จำนวน 11,152 คน

ต่อมาในปี พ.ศ. 2525 มหาวิทยาลัยได้ขยายการรับนักศึกษาเพิ่มขึ้นในสาขาวิชานิติศาสตร์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ สาขาวิชาเศรษฐศาสตร์ สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์(มนุษยนิเวศศาสตร์) และสาขาวิชาส่งเสริมการเกษตรและสหกรณ์ ปีการศึกษา 2526(ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็นสาขาวิชาเกษตรศาสตร์และสหกรณ์) มหาวิทยาลัยได้เปิดสอนสาขาวิชารัฐศาสตร์ ปีการศึกษา 2527 เปิดสอนสาขาวิชานิเทศศาสตร์ ในปีการศึกษา 2538 มหาวิทยาลัยได้เปิดสอนสาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และในปี พ.ศ. 2544 ได้เปิดสอนสาขาวิชาพยาบาลศาสตร์ เพิ่มขึ้นอีกสาขาวิชาหนึ่ง รวมเป็น 12 สาขาวิชา

ปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช

ในฐานะที่เป็นมหาวิทยาลัยของรัฐ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชจึงมีอำนาจให้ปริญญาบัตร และประกาศนียบัตรที่มีศักดิ์และสิทธิเช่นเดียวกับมหาวิทยาลัยของรัฐอื่น ๆ ทุกประการ

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช จัดพิธีพระราชทานปริญญาบัตรเป็นครั้งแรก ณ อาคารใหม่สวนอัมพร เมื่อวันที่ 26 – 31 มีนาคม พ.ศ. 2527 โดยเป็นการพระราชทานปริญญาบัตรแก่บัณฑิตจากมหาวิทยาลัยรุ่นแรก (ประจำปีการศึกษา 2525) ซึ่งในปีนั้นมีผู้สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรี จำนวน 9,594 คน จาก 2 สาขาวิชา คือ สาขาวิชาศึกษาศาสตร์และสาขาวิชาวิทยาการจัดการ ^[13]

ในอดีต ผู้ที่จบการศึกษาจากมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชได้รับพระมหากรุณาธิคุณ ให้เข้ารับพระราชทานปริญญาบัตรจากพระหัตถ์ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และในปัจจุบันพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินปฏิบัติพระราชกรณียกิจในการพระราชทานปริญญาบัตร แก่บัณฑิตมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชจนถึงปัจจุบัน ส่วนระดับมหาบัณฑิต และดุษฎีบัณฑิต เข้ารับพระราชทานปริญญาบัตรจากพานเบื้องหน้าพระบรมฉายาลักษณ์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

การควบคุมมหาวิทยาลัยโดย คสช.

ภายหลัง รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557 คณะรักษาความสงบแห่งชาติ ได้ออกประกาศที่ 1/2560 เข้าควบคุมมหาวิทยาลัยเนื่องจากกรณีกรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ ขอลาออกจากตำแหน่งจนทำให้เหลือกรรมการไม่ครบองค์ประกอบตามมาตรา 13 แห่งพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2521^[14] ก่อนจะยกเลิกประกาศควบคุมเมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561^[15] เนื่องจากมีประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งนายกสภามหาวิทยาลัยและกรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชเป็นที่เรียบร้อยแล้ว^[16]

สัญลักษณ์ของมหาวิทยาลัย

ตราประจำมหาวิทยาลัย

มหาวิทยาลัยได้รับพระบรมราชานุญาตให้ใช้พระราชลัญจกรในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเป็นรูปพระแสงศรสามองค์เรียงกันบนบันไดแก้ว ได้แก่ "พระแสงศรพรหมศาสตร์" "พระแสงอัคนิวาต" "และพระแสงศรพลายวาต" ประดิษฐานอยู่ภายใต้ พระมหามงกุฏ นำมาประกอบกับส่วนยอดของ "เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์" ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของกรุงสุโขทัย และมีข้อความ "มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมธิราช" อยู่ในแถบริ้วเบื้องล่าง เป็นตราประจำมหาวิทยาลัย^[17]

เสื้อครุยของมหาวิทยาลัย

เสื้อครุยวิทยฐานะของมหาวิทยาลัยเป็นเสื้อคลุม ผ้าโปร่งสีขาว ผ่าอกตลอดรอบขอบและที่ต้นแขนกับปลายแขน มีแถบสีทองทาบทับด้วยแถบทองบริเวณอกเสื้อทั้งสองข้างมีวงกลมสีทอง กลางวงมีตรามหาวิทยาลัย ปริญญาตรี มี 1 วง ปริญญาโทมี 2 วง ปริญญาเอก มี 3 วง^[18]

ต้นไม้ประจำมหาวิทยาลัย

มหาวิทยาลัยกำหนดให้ ต้นปาริชาตหรือต้นทองหลางลายเป็นต้นไม้ประจำมหาวิทยาลัย เนื่องจากมีใบเป็นสีเขียวและเส้นใบเป็นสีทอง ตรงกับสีเขียว-ทองซึ่งเป็นสีประจำมหาวิทยาลัย

สีประจำมหาวิทยาลัย

"สีเขียว - ทอง" เป็นสีประจำมหาวิทยาลัย

• ██ สีเขียว เป็นสีประจำวันพุธ ซึ่งเป็นวันพระราชสมภพของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

• ██ สีทอง เป็นสีแห่งความเป็นสิริมงคล

อาคารที่สำคัญในมหาวิทยาลัย

อาคารทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ สถาปัตยกรรมที่โดดเด่นที่สุดในมหาวิทยาลัย

• อาคารพุ่มข้าวบิณฑ์ เป็นอาคารสัญลักษณ์ของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ซึ่งได้ประยุกต์สถาปัตยกรรมไทยสมัยสุโขทัยมาใช้ในการออกแบบก่อสร้าง โดยมี รองศาสตราจารย์ ภิญโญ สุวรรณคีรี ศิลปินแห่งชาติ เป็นผู้ออกแบบ การจัดวางอาคารนั้นตั้งอยู่กึ่งกลางของอุทยานการศึกษารัชมังคลาภิเษก จัดเป็นสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นที่สุดในมหาวิทยาลัย^[19]

• อาคารอเนกนิทัศน์ เป็นหอประชุมขนาดใหญ่ของมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สร้างเสร็จเมื่อปี พ.ศ. 2549 ปัจจุบันใช้เป็นสถานที่พระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัย

• หอพระ ประดิษฐานพระพุทธรูปประจำมหาวิทยาลัยปางมารวิชัย ขนาดหน้าตัก 60 นิ้ว ตัวอาคารหอพระออกแบบโดย รองศาสตราจารย์ ภิญโญ สุวรรณคีรี ศิลปินแห่งชาติ โดยตัวอาคารมีเอกลักษณ์สะท้อนรูปลักษณะศิลปสุโขทัย อันเป็นชื่อของมหาวิทยาลัย ตัวอาคารสร้างเสร็จในปี พ.ศ. 2551 การจัดวางอาคารนั้นตั้งอยู่บริเวณมุมด้านเหนือของอุทยานการศึกษารัชมังคลาภิเษก ใกล้กับถนนหลักภายในมหาวิทยาลัย ตัวอาคารยกพื้นสูงจากระดับปกติ จึงทำให้มีความโดดเด่นสะดุดตา^[20]

• ห้องพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เป็นแหล่งรวบรวมข้อมูลพระราชประวัติ พระราชกรณียกิจพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ตั้งอยู่ ณ อาคารบรรณสาร ชั้นสอง ออกแบบตกแต่งด้วยรูปลักษณะสถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่ 7 เพื่อเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและให้บริการข้อมูลทางประวัติศาสตร์ระหว่าง พ.ศ. 2468–2477^[21]

หน่วยงาน

หน่วยงานภายในมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มีดังนี้

สำนักงานอธิการบดี กองการเจ้าหน้าที่ กองกลาง กองแผนงาน กองคลัง กองพัสดุ งานวิเทศสัมพันธ์ ศูนย์สารสนเทศ ศูนย์สัมมนาและฝึกอบรม ศูนย์ประสานงานการประกันคุณภาพการศึกษา สำนักงานสภามหาวิทยาลัย สถานตรวจสอบภายใน

สำนักทะเบียนและวัดผล สำนักเทคโนโลยีการศึกษา สำนักบริการการศึกษา สำนักวิชาการ สำนักบรรณสารสนเทศ สำนักพิมพ์ สำนักการศึกษาต่อเนื่อง สำนักคอมพิวเตอร์ สำนักบัณฑิตศึกษา สถาบันวิจัยและพัฒนา ศูนย์ฝึกอบรมเทคโนโลยีการพิมพ์แห่งชาติ

สาขาวิชาที่เปิดสอน

ปัจจุบันมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช เปิดทำการเรียนการสอนทั้งในระดับประกาศนียบัตร, ปริญญาบัณฑิต, ประกาศนียบัตรบัณฑิต, และปริญญามหาบัณฑิต กระจายไปตามสาขาวิชาต่าง ๆ โดยมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มีสาขาวิชาทั้งหมด 12 สาขาวิชา (เป็นหน่วยงานตามประกาศกระทรวงฯ 10 สาขาวิชา^[22] เป็นหน่วยงานภายใน 2 สาขาวิชา) ดังนี้

สาขาวิชานิติศาสตร์ สาขาวิชารัฐศาสตร์ สาขาวิชานิเทศศาสตร์ สาขาวิชามนุษยนิเวศศาสตร์ สาขาวิชาวิทยาการจัดการ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ

สาขาวิชาศิลปศาสตร์ สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ สาขาวิชาเศรษฐศาสตร์ สาขาวิชาเกษตรศาสตร์และสหกรณ์ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สาขาวิชาพยาบาลศาสตร์

หมายเหตุ: สาขาวิชาเทียบเท่ากับคณะวิชาของมหาวิทยาลัยทั่วไป

โครงการเรียนล่วงหน้า

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ยังเปิดการเรียนทางไกลให้สำหรับนักเรียนหรือบุคคลที่ต้องการเรียนล่วงหน้าได้โดยไม่ต้องมีวุฒิการศึกษา ไม่ต้องสมัครเป็นนักศึกษาในหลักสูตรใดหลักสูตรหนึ่งก็ได้ เมื่อสอบผ่านแล้วผู้เรียนยังสามารถ โอนชุดวิชาที่เรียนผ่านเข้าเป็นชุดวิชาในหลักสูตรที่ต้องการศึกษาในภายภาคหน้าได้ ซึงแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

• โครงการสัมฤทธิบัตร^[23] (สำหรับชุดวิชาในหลักสูตรปริญญาตรี)
• โครงการสัมฤทธิบัตรบัณฑิต^[24] (สำหรับชุดวิชาในหลักสูตรปริญญาโท)

อาคารวิชาการ 3 (ตึกด้านขวามือ) สถานที่ตั้งที่ทำการสาขาวิชาในมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช

ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์

ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (ศวช.) เป็นหน่วยงานหนึ่งของมหาวิทยาลัยที่ตั้งอยู่ในส่วนภูมิภาค เพื่อทำหน้าที่สนับสนุนการจัดการศึกษาในระบบการศึกษาทางไกลของมหาวิทยาลัย โดยเริ่มเปิดศูนย์วิทยพัฒนามหาวิทยาลัยฯ จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นแห่งแรกในปี พ.ศ. 2534

ปัจจุบันมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มีศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ทั้งสิ้น 13ศูนย์ กระจายไปตามจังหวัดต่าง ๆ ครบทุกภาคของประเทศไทย ดังนี้^[25]

ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดลำปาง ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดสุโขทัย ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดนครสวรรค์ ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดอุดรธานี ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดอุบลราชธานี ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดนนทบุรี

ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดนครนายก ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดเพชรบุรี ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดจันทบุรี ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดนครศรีธรรมราช ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดยะลา ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดกาญจนบุรี

• ศูนย์วิทยบริการและชุมชนสัมพันธ์ มสธ. จังหวัดสุราษฎร์ธานี

สถานที่ตั้ง (วัดธรรมบูชา ถนนตลาดใหม่ ตำบลตลาด อำเภอเมืองฯ จังหวัดสุราษฎร์ธานี 84000)

ศูนย์บริการการศึกษาในต่างประเทศ

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช จัดการศึกษาสำหรับคนไทยในต่างประเทศโดยได้รับความร่วมมือจากกรมสารนิเทศ กระทรวงการต่างประเทศ กรมส่งเสริมการเรียนรู้ กระทรวงศึกษาธิการ และกระทรวงแรงงาน เพื่อขยายโอกาสทางการศึกษาตลอดชีวิตให้กับคนไทยในต่างประเทศ ได้เพิ่มพูนความรู้และเพิ่มคุณวุฒิการศึกษาระดับอุดมศึกษาให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น โดยมีการจัดการศึกษาสำหรับคนไทยในประเทศต่างประเทศ ดังนี้

ศูนย์บริการการศึกษามสธ. ประเทศสิงคโปร์ ศูนย์บริการการศึกษามสธ. ประเทศมาเลเซีย ศูนย์บริการการศึกษามสธ. ประเทศไต้หวัน ศูนย์บริการการศึกษามสธ. ประเทศซาอุดีอาระเบีย

ศูนย์บริการการศึกษามสธ. ประเทศบรูไนดารุสซาลาม ศูนย์บริการการศึกษามสธ. ฮ่องกง ศูนย์บริการการศึกษามสธ. ประเทศสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (เมืองดูไบ)

ทั้งนี้นักศึกษาจะต้องเดินทางมาเข้ารับการฝึกอบรมชุดวิชาประสบการณ์วิชาชีพ หรือชุดวิชาที่มีการฝึกปฏิบัติ ณ สถานที่ที่มหาวิทยาลัยฯ จัดให้โดยใช้เวลาในการฝึกอบรมประมาณ 4–5 วัน นอกจากประเทศ/เมืองที่มหาวิทยาลัยยังมีการให้บริการจัดสอบในต่างประเทศ

รายนามอธิการบดี

นับตั้งแต่เริ่มก่อตั้งจนถึงปัจจุบัน มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราชมีอธิการบดีมาแล้ว 6 คน และ รักษาการแทนอธิการบดี 6 คน ดังรายนามต่อไปนี้

รายนามอธิการบดีมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
รายนามอธิการบดี	วาระการดำรงตำแหน่ง	อ้างอิง
1. ศาสตราจารย์ วิจิตร ศรีสอ้าน	7 มกราคม พ.ศ. 2522 – 7 มกราคม พ.ศ. 2526 (วาระที่ 1) 7 มกราคม พ.ศ. 2526 – 6 มกราคม พ.ศ. 2530 (วาระที่ 2) 7 มกราคม พ.ศ. 2530 – 19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2530 (วาระที่ 3)	[26]
2. ศาสตราจารย์ เอี่ยม ฉายางาม	19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2530 – 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534 (วาระที่ 1) 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534 – 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2538 (วาระที่ 2) 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2538 – 22 มีนาคม พ.ศ. 2543 (วาระที่ 3)	[27]
3. รองศาสตราจารย์ ทองอินทร์ วงศ์โสธร	22 มีนาคม พ.ศ. 2543 – 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2547	[28]
4. ศาสตราจารย์ ปรัชญา เวสารัชช์	1 พฤษภาคม พ.ศ. 2547 – 30 มิถุนายน พ.ศ. 2551	[29]
5. รองศาสตราจารย์ ปราณี สังขะตะวรรธน์	30 มิถุนายน พ.ศ. 2551 – 29 มิถุนายน พ.ศ. 2555 5 ตุลาคม พ.ศ. 2563 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2564 (กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ รักษาการแทนอธิการบดี)	[30]
6. รองศาสตราจารย์ สมจินต์ สันถวรักษ์	30 มิถุนายน พ.ศ. 2555 – 31 มกราคม พ.ศ. 2556 (กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ รักษาการแทนอธิการบดี) 9 มิถุนายน พ.ศ. 2559 – 24 มีนาคม พ.ศ. 2560 (กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ รักษาการแทนอธิการบดี)	[31]
7. รองศาสตราจารย์ ชัยเลิศ พิชิตพรชัย	31 มกราคม พ.ศ. 2556 – 9 มิถุนายน พ.ศ. 2559[32]	[33]
8. รองศาสตราจารย์ ภาณุมาศ ขัดเงางาม	25 มีนาคม พ.ศ. 2560 – 22 มีนาคม พ.ศ. 2561 (กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้แทนสภาวิชาการ รักษาการแทนอธิการบดี)	[34]
9. ศาสตราจารย์ ประสาท สืบค้า	23 มีนาคม พ.ศ. 2561 – 4 ตุลาคม พ.ศ. 2563 (กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ รักษาการแทนอธิการบดี)	[35]
10. รองศาสตราจารย์ มานิตย์ จุมปา	1 ตุลาคม พ.ศ. 2564 - 31 ธันวาคม พ.ศ. 2566 (กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิ รักษาการแทนอธิการบดี)	[36]
11. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ พนมพัทธ์ สมิตานนท์	1 มกราคม พ.ศ. 2567 (กรรมการสภามหาวิทยาลัย รักษาการแทนอธิการบดี)	[37]

รายนามนายกสภามหาวิทยาลัย

นับตั้งแต่เริ่มก่อตั้งจนถึงปัจจุบัน มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มีนายกสภามหาวิทยาลัยมาแล้ว 5 คน และทำหน้าที่แทนนายกสภามหาวิทยาลัย 2 คน ดังรายนามต่อไปนี้

รายนามนายกสภามหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
รายนามนายกสภามหาวิทยาลัย	วาระการดำรงตำแหน่ง	อ้างอิง
1. ศาสตราจารย์กิตติคุณ เกษม สุวรรณกุล	24 ตุลาคม พ.ศ. 2521 – 23 ตุลาคม พ.ศ. 2523 (วาระที่ 1) 21 เมษายน พ.ศ. 2524 – 20 เมษายน พ.ศ. 2526 (วาระที่ 2) 5 ตุลาคม พ.ศ. 2526 – 4 ตุลาคม พ.ศ. 2528 (วาระที่ 3) 13 ธันวาคม พ.ศ. 2528 – 12 ธันวาคม พ.ศ. 2530 (วาระที่ 4) 14 ตุลาคม พ.ศ. 2542 – 22 กันยายน พ.ศ. 2544 (วาระที่ 5) 22 กันยายน พ.ศ. 2544 – 21 กันยายน พ.ศ. 2546 (วาระที่ 6) 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2546 – 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2548 (วาระที่ 7)	[38]
2. ศาสตราจารย์ วิจิตร ศรีสอ้าน	9 พฤษภาคม พ.ศ. 2531 – 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2533 (วาระที่ 1) 30 ตุลาคม พ.ศ. 2549 – 29 ตุลาคม พ.ศ. 2551 (วาระที่ 2) 26 มกราคม พ.ศ. 2552 – 25 มกราคม พ.ศ. 2554 (วาระที่ 3) 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2561 – 21 กันยายน พ.ศ. 2563 (วาระที่ 4) 21 กันยายน พ.ศ. 2563 – 30 กันยายน พ.ศ. 2566 (วาระที่ 5)	[39]
3. ศาสตราจารย์ ชัยอนันต์ สมุทวณิช	22 กันยายน พ.ศ. 2533 – 21 กันยายน พ.ศ. 2535	[40]
4. อาชว์ เตาลานนท์	26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2536 – 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2538 (วาระที่ 1) 23 มีนาคม พ.ศ. 2538 – 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2553 (วาระที่ 2) 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2540 – 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2542 (วาระที่ 3) 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2542 – 14 ตุลาคม พ.ศ. 2542 (วาระที่ 4)	[41]
5. ศาสตราจารย์ คณิต ณ นคร	พ.ศ. 2555 – พ.ศ. 2557 (ทำหน้าที่แทนนายกสภามหาวิทยาลัยและอุปนายกสภามหาวิทยาลัย)	[42]
6. รองศาสตราจารย์ องค์การ อินทรัมพรรย์	24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2557 – 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2561	[43]
7. นิรันดร์ จงวุฒิเวศย์	1 ตุลาคม พ.ศ. 2566 - ปัจจุบัน (อุปนายกสภามหาวิทยาลัยทำหน้าที่แทนนายกสภามหาวิทยาลัย)

การจัดอันดับมหาวิทยาลัย

การจัดอันดับโดย เว็บโอเมตริกซ์ (Webometrics) ซึ่งจัดทำขึ้นเพื่อแสดงความตั้งใจของสถาบันต่าง ๆ ในการเผยแพร่ความรู้สู่เว็บไซต์ และเป็นความริเริ่มเพื่อส่งเสริมการเข้าถึงความรู้อย่างเปิดกว้าง (Open Access) ทั่วโลก โดยบ่งบอกถึงปริมาณและคุณภาพของสิ่งตีพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์ของสถาบัน เพื่อใช้ร่วมกับตัวชี้วัดอื่น ๆ ในการประเมินผลงานวิจัยของสถาบัน ซึ่งทางเว็บโอเมตริกซ์ได้จัดอันดับปีละ 2 ครั้งในเดือนมกราคม และกรกฎาคม ล่าสุดเดือนมกราคม พ.ศ. 2566 มสธ. อยู่ในอันดับที่ 5,571 ของโลก อันดับที่ 265 ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้^[44] อันดับที่ 47 ของมหาวิทยาลัยในประเทศไทย^[45]

บุคคลที่มีชื่อเสียงจากมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช

• รายนามบุคคลจากมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช