ลิง

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ลิง (แก้ความกำกวม)

ลิง เป็นชื่อสามัญของสัตว์ในไฟลัมสัตว์มีแกนสันหลัง ชั้นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จัดอยู่ในอันดับวานร (Primates) ลักษณะท่าทางคล้ายมนุษย์ ซึ่งจัดอยู่ในอันดับเดียวกัน เนื่องจากมีบรรพบุรุษร่วมกันมา ก่อนที่จะมีวิวัฒนาการแยกตัวออกจากกัน เมื่อ 2-3 ล้านปีก่อน^[4]

ลิง Temporal range: Late Eocene–Present[1] PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N
ลิงกังหัน Macaca radiata Mangaon, มหาราษฏระ, อินเดีย
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอตา Eukaryota
อาณาจักร:	สัตว์ Animalia
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง Chordata
ชั้น:	สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม Mammalia
อันดับ:	อันดับวานร
อันดับย่อย:	ฮาพลอไรนิ Haplorhini
อันดับฐาน:	Simiiformes [a]
กลุ่มที่รวมอยู่ด้วย
Platyrrhini Cercopithecidae †Parapithecidae
หน่วยที่รวมโดยแคลดิสติกส์แต่ไม่รวมโดยดั้งเดิม
Hominoidea

ลิงแสม (Macaca fascicularis) ลิงที่คุ้นเคยและพบได้บ่อยที่สุดในประเทศไทย อาจพบได้ถึงในชุมชนเมือง^[3]

แผนที่การกระจายพันธุ์ของลิงทั่วโลก

ลิงเผือกในสวนสัตว์พาต้า

ลิงมีตีนหน้าและตีนหลังใช้จับเกาะได้ มักปีนหากินบนต้นไม้ได้อย่างคล่องแคล่ว พวกที่มีหาง เช่น ลิงวอก และพวกที่ไม่มีหาง เช่น กอริลลา เป็นต้น^[5]

ที่อยู่อาศัย

ลิง สามารถพบได้ทุกทวีปในโลก ยกเว้นขั้วโลก, ทวีปยุโรป และทวีปออสเตรเลีย^[6]

กลุ่มลิง

• ลิงโลกเก่า คือ ลิงทางซีกโลกตะวันออกแถบทวีปเอเชียและทวีปแอฟริกา ไม่มีหาง มีพัฒนาการของนิ้วหัวแม่มือให้หันเข้าหากัน เพื่อช่วยในการจับสิ่งของ มีฟันกราม 2 ซี่ เช่นเดียวกับมนุษย์ และมีความสามารถในการมองเห็นได้ดีมาก อาจเป็นบรรพบุรุษของเอป มีภาษาของตัวเอง ลิงโลกเก่านั้นมีอยู่หลายชนิด เช่น ลิงแสม, ลิงบาบูน และลิงแมนดริล
• ลิงโลกใหม่ คือ ลิงที่พบทางแถบอเมริกาใต้และอเมริกากลาง อาศัยอยู่บนต้นไม้ มีหางยาว และสามารถใช้หางช่วยในการยึดเหนี่ยว สมองในส่วนของประสาทที่เกี่ยวกับการมองเห็นพัฒนาการขึ้นอย่างเด่นชัด มีฟันกราม 3 ซี่ ลิงโลกใหม่ที่พบ ได้แก่ ลิงแมงมุม, ลิงฮาวเลอร์, ลิงคาปูชิน และลิงมาโมเสท^[7]
• ลิงไม่มีหาง หรือเอป คือ ลิงที่มีวิวัฒนาการสูงกว่าลิงจำพวกอื่น มีจุดเด่น คือ มีร่างกายที่ใหญ่โตกว่าลิงทั่วไป ไม่มีหาง มีนิ้วใช้หยิบจับอาหารหรือสิ่งต่าง ๆ ได้ดีกว่าลิงจำพวกอื่น และมักใช้ชีวิตบนพื้นดินมากกว่าบนต้นไม้ พบได้เฉพาะทวีปแอฟริกาและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เท่านั้น มีอยู่เพียง 5 จำพวก คือ ชะนี, กอริลลา, ชิมแปนซี, โบโนโบ และอุรังอุตัง เท่านั้น^[8]

ความสัมพันธ์กับมนุษย์

ลิง เป็นสัตว์ที่มนุษย์รับรู้เป็นอย่างดีว่า เป็นสัตว์ที่ว่องไว มีความซุกซน อยู่ไม่นิ่ง จนมีคำเปรียบเทียบในสำนวนไทยว่า "ซนเหมือนลิง" โดยเฉพาะใช้กับเด็ก^[5] เนื่องจากลิงเป็นสัตว์ที่มีความฉลาดและใกล้เคียงกับมนุษย์มากที่สุดในบรรดาสัตว์ทั้งหมด จึงสามารถฝึกหัดให้ใช้งานต่าง ๆ ได้ เช่น เก็บมะพร้าว หรือแสดงการละเล่น เช่น ละครลิง เป็นต้น^[7]

ในอักษรไทย ลิงเป็น 1 ในพยัญชนะ คือ ล โดยเป็นตัวที่ 36 ในบรรดาพยัญชนะทั้งหมด 44 ตัว จัดเป็นกลุ่มอักษรต่ำ ^[9]

นอกจากนี้แล้ว ในความเชื่อโหราศาสตร์แบบจีน ลิงเป็น 1 ใน 12 นักษัตร โดยเป็นนักษัตรลำดับที่ 9 เรียกว่า "ปีวอก"^[10] ในทางศาสนาและเทพปกรณัมของจีน เห้งเจียเป็นลิงที่ติดตามพระถังซัมจั๋งไปอัญเชิญพระไตรปิฎกถึงชมพูทวีป เป็นลิงที่มีฤทธิ์เดชมาก สามารถปราบปีศาจร้ายได้^[11] ทำนองเดียวกับหนุมาน ลิงเผือกที่เป็นทหารเอกของพระราม ในวรรณคดีเรื่องรามเกียรติ์^[12]เป็นต้น

ลิงในประเทศไทย

ในประเทศไทยมีลิงอยู่ 6 ชนิด (ไม่นับชะนี, ค่าง และลิงลม) คือ ลิงเสน, ลิงกังเหนือ, ลิงกังใต้, ลิงแสม, ลิงไอ้เงี้ยะ และลิงวอก^[7] ซึ่งทุกชนิดล้วนแต่เป็นสัตว์ป่าคุ้มครองทั้งหมด^[13]

ดูเพิ่ม

• วานรวิทยา
• ไพรเมต
• ค่าง
• ลีเมอร์