หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์

นายพันตรี หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ หรือชื่อเล่นว่า คุณชายใหญ่^[1] (12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2406 – 21 มกราคม พ.ศ. 2470) เป็นโอรสในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ กับหม่อมเขียน เป็น พระมาตุลา (ลุง) ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเยาวภาพงศ์สนิท สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาชัยนาทนเรนทร และ หม่อมหลวงบัว กิติยากร พระราชมารดาใน สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง และเป็นพระปัยกา (ทวด) ในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ

นายพันตรี หม่อมราชวงศ์ สุวพรรณ สนิทวงศ์
หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ ในบั้นปลายอายุ
เกิด	12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2406
เสียชีวิต	21 มกราคม พ.ศ. 2470 (63 ปี)
คู่สมรส	จำเริญ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ยี่สุ่น สนิทวงศ์ ณ อยุธยา เงียบ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ประยงค์ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา
บุตร	23 คน
บุพการี	พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ (บิดา) หม่อมเขียน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (มารดา)

ประวัติ

หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ เข้าถวายตัวต่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตั้งแต่อายุได้ 7 ปี และทรงเลือกให้เดินทางไปศึกษาในต่างประเทศ เพื่อสืบทอดวิชาแพทย์ต่อจากพระบิดา หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์เดินทางไปศึกษาที่สกอตแลนด์ ตั้งแต่ พ.ศ. 2415 เมื่ออายุ 9 ปี จบการศึกษาแพทย์ศาสตร์จากมหาวิทยาลัยเอดินบะระ เดินทางกลับประเทศไทยเมื่อ พ.ศ. 2427

หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ เข้ารับราชการเป็นผู้ช่วยของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ พระบิดา ทั้งด้านกิจการแพทย์ และการทหาร ได้รับพระราชทานยศพันตรี ช่วยปรับปรุงกิจการทหาร ร่วมจัดตั้งกรมยุทธนาธิการทหาร และเป็นเลขานุการพระบิดา ที่ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยผู้บัญชาการทหารเรือ

หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ กราบบังคมทูลลาออกจากราชการ พร้อมกับพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ เมื่อ พ.ศ. 2433 เพื่อประกอบกิจการส่วนตัวร่วมกับพระบิดา เป็นผู้ได้รับสัมปทานขุดคลองฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา ทางตอนเหนือของพระนคร จากตำบลบ้านใหม่ วัดเทียนถวาย ปทุมธานี ไปถึงนครนายก ในนามบริษัทขุดคลองแลคูนาสยาม คลองนี้ได้รับพระราชทานนามว่า "คลองรังสิตประยุรศักดิ์" หรือ "คลองรังสิต" ^[2]

หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ ป่วยเป็นโรคไตพิการเรื้อรัง ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 21 มกราคม พ.ศ. 2469 (นับแบบปัจจุบัน พ.ศ. 2470) รวมอายุ 63 ปี 70 วัน พระราชทานเพลิงศพ ณ สุสานหลวงวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2470^[3]

สุวพันธุ์ คือชื่อที่รับพระราชทาน^[4] ชื่อ สุวพรรณ นั้นท่านเปลี่ยนเองในปลายอายุของท่าน^[5] สนิทวงศ์ ในอักษรโรมัน สะกดว่า Sanidvongs^[6] ส่วนชาวต่างชาติเรียกท่านว่า ดอกเตอร์ใหญ่ (Dr. Yai)^[7]

บุตร-ธิดา

เจริญ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา

เจริญ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม บุนนาค) ธิดาพระยาอรรคราชนาถภักดี (หวาด บุนนาค) ราชนิกูล มีบุตร-ธิดา 8 คน คือ ^[8]

• หม่อมหลวงพงศ์ สนิทวงศ์ ต่อมาได้เป็น มหาอำมาตย์ตรี พระยาชลมารคพิจารณ์ สมรสกับหม่อมหลวงติ๋ว ชุมสาย
• หม่อมหลวงต้อม สนิทวงศ์
• หม่อมหลวงเป้ สนิทวงศ์ ต่อมาได้เป็น อำมาตย์โท พระสุวพันธุ์พิทยาการ
• หม่อมหลวงคลอง สนิทวงศ์ (ไชยันต์) เป็นหม่อมใน พลเรือตรี หม่อมเจ้าถาวรมงคลวงศ์ ไชยันต์
• หม่อมหลวงรวง สนิทวงศ์
• หม่อมหลวงฟ่อน สนิทวงศ์ (ผดุงชีพ)
• หม่อมหลวงธัญญะ สนิทวงศ์
• หม่อมหลวงนวม สนิทวงศ์

^[8]

ยี่สุ่น สนิทวงศ์ ณ อยุธยา

ธิดาศาสนาจารย์กิมเฮง มังกรพันธ์ และนางทองอยู่ ปักษานนท์ มีบุตรธิดาจำนวน 4 คน ได้แก่

• หม่อมหลวงสร้อยระย้า ยุคล (4 ตุลาคม พ.ศ. 2452 — 24 ธันวาคม พ.ศ. 2527) สมรสกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล
• หม่อมหลวงซ้ง สนิทวงศ์ สมรสกับหม่อมเจ้ารำไพศรีสอางค์ รพีพัฒน์
• หม่อมหลวงพวงร้อย อภัยวงศ์ (28 ธันวาคม พ.ศ. 2457 — 17 สิงหาคม พ.ศ. 2543)
• หม่อมหลวงคงคา สนิทวงศ์

เงียบ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา

• หม่อมหลวงพวงแก้ว ณ ระนอง (8 สิงหาคม 2461 — 27 กรกฎาคม 2550)^[9] สมรสกับสง่า ณ ระนอง มีบุตรสี่คน^[10]

ประยงค์ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา

มีบุตร รวม 3 คน^{[ต้องการอ้างอิง]}

• หม่อมหลวงบัว สนิทวงศ์ สมรสกับ นางแถม สนิทวงศ์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม เหลี่ยมจันทร์)
• หม่อมหลวงนาวี สนิทวงศ์ สมรสกับ นางอาบ ชูโต
• หม่อมหลวงประพันธ์ สนิทวงศ์ (29 เม.ย. 2462 - มี.ค. 2546) สมรสกับ หม่อมราชวงศ์ทรงศรี ศรีธวัช

ไม่มีข้อมูล

• หม่อมหลวงลำพวน สนิทวงศ์
• หม่อมหลวงฟาง สนิทวงศ์
• หม่อมหลวงไชย สนิทวงศ์
• หม่อมหลวงศรีพรรณ สนิทวงศ์
• หม่อมหลวงวิโรจ สนิทวงศ์
• หม่อมหลวงมัลลิกา สนิทวงศ์ (กมลคนธ์)
• หม่อมหลวงสารภี สนิทวงศ์ (หงสนันทน์)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งสยามและต่างประเทศ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์สยาม

• พ.ศ. 2456 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[11]
• พ.ศ. 2443 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก (จ.ช.)^[12]
• พ.ศ. 2430 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))^[13]
• พ.ศ. 2469 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 3 (ป.ป.ร.3)^[14]
• พ.ศ. 2436 – เหรียญรัชฎาภิเศกมาลา (ร.ศ.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญประพาสมาลา (ร.ป.ม.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญราชินี (ส.ผ.)
• พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
• พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
• พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•  ญี่ปุ่น :
  • พ.ศ. 2431 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 3^[15]
•  ปรัสเซีย :
  • พ.ศ. 2432 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์นกอินทรีแดง ชั้นที่ 3^[16]
•  ออสเตรีย-ฮังการี :
  • พ.ศ. 2432 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฎเหล็ก ชั้นที่ 3^[16]
•  สวีเดนและนอร์เวย์ :
  • พ.ศ. 2432 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์ดาวขั้วโลก ชั้นที่ 3^[16]
•  ฝรั่งเศส :
  • พ.ศ. 2433 – เครื่องอิสริยาภรณ์เลฌียงดอเนอร์ ชั้นที่ 5^[17]
•  รัสเซีย :
  • พ.ศ. 2433 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์นักบุญสตานิสลาส ชั้นที่ 2^[18]

ลำดับสาแหรก

ลำดับสาแหรกของหม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์

16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                       17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี               4. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท                             18. บุญเกิด               9. ท้าววรจันทร์ (เจ้าจอมมารดาปรางใหญ่ ในรัชกาลที่ 2)                       19. ทองอิน               2. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์                                   10. ด้วง ณ บางช้าง                       5. หม่อมแย้ม สนิทวงศ์ ณ อยุธยา                             1. หม่อมราชวงศ์สุวพันธุ์ สนิทวงศ์                                         3. หม่อมเขียน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา