ห้างนายเลิศ

ห้างนายเลิศ เป็นห้างสรรพสินค้าในอดีต บริเวณถนนเจริญกรุงเชิงสะพานพิทยเสถียร ในกรุงเทพมหานคร เป็นห้างสรรพสินค้าแห่งแรกในประเทศไทยที่มีเจ้าของเป็นคนไทย^[1] ห้างนายเลิศเป็นตึกสูง 7 ชั้น ถือเป็นอาคารสูงที่สุดแห่งหนึ่งในยุคก่อนสงครามโลกครั้งที่สองในกรุงเทพมหานคร^[2]

ห้างนายเลิศ (อาคารมีโดมหลังคา) และอาคารสูง 7 ชั้น

คลองผดุงกรุงเกษม บริเวณย่านตลาดน้อยมองไปทางแม่น้ำเจ้าพระยา อาคารสูง ๆ คือ ห้างนายเลิศ

ประวัติ

นายเลิศหรือต่อมาคือ พระยาภักดีนรเศรษฐ (เลิศ เศรษฐบุตร) ได้ทำงานที่ห้างวินเซอร์ ซึ่งเป็นห้างสรรพสินค้าของชาวตะวันตก เมื่อมีประสบการณ์มากขึ้นจึงริเริ่มที่จะทำห้างสรรพสินค้าของตัวเอง โดยได้เปิดห้างพร้อมโรงแรม เมื่อ พ.ศ. 2437 ขณะที่นายเลิศอายุ 22 ปี^[3]

ภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ในสมัยรัชกาลที่ 8 เมื่อครั้งนายเลิศอายุได้ราว 70 ปี เกิดวิกฤตทางเศรษฐกิจ ธุรกิจของนายเลิศประสบปัญหาจากสงคราม ห้างสรรพสินค้าดำเนินไปต่อไม่ได้ เพราะไม่สามารถรับสินค้ายุโรปเข้ามาขายได้ ต้องหันไปซื้อขายกับญี่ปุ่นเท่านั้น ภายหลังห้างนายเลิศได้ปิดกิจการลง โดยดำเนินกิจการมาเกือบ 5 ทศวรรษ

การดำเนินกิจการ

ห้างสรรพสินค้าเน้นจำหน่ายสินค้าจากต่างประเทศ เช่น จักรซิงเกอร์ ผลไม้กระป๋องยุโรป จักรยาน สังกะสี^[4] ใต้ถุนตึกเป็นที่ตั้งของ "บาร์นายเลิศ" ซึ่งเคยเป็นส่วนหนึ่งของโรงแรม Hotel de la Paix บาร์นายเลิศโด่งดังเรื่องการเสิร์ฟวิสกี้ออนเดอะร็อก เนื่องจากนายเลิศเป็นทั้งผู้นำเข้าแอลกอฮอลล์และเจ้าของโรงงานน้ำแข็ง^[5]

อาคารนี้ยังเป็นที่ตั้งของสำนักงานบริษัทเดินอากาศสยามแห่งแรกที่นายเลิศร่วมก่อตั้ง รวมถึงบริษัทเดินเรือเมล์ ชั้นล่างของตึกนายเลิศนี้เป็นโรงน้ำแข็ง ยังมีห้องเย็นขนาดใหญ่ที่คนสามารถเดินเข้าไปได้ อาจถือได้ว่าเป็นห้องเย็นแห่งแรกของสยาม ห้องเย็นนี้เพื่อเก็บของสดที่นำเข้าจากต่างประเทศ เช่น เนื้อสัตว์ ไส้กรอกเยอรมัน ไก่งวงทั้งตัว หมูแฮมทั้งขา ผลไม้สดนำเข้า เช่น องุ่น ส้มจากต่างประเทศ และเนยก้อนใหญ่จากเนเธอร์แลนด์ อาจกล่าวได้ว่าเป็นซูเปอร์มาร์เก็ตแห่งแรกของกรุงเทพ โดยมีกลุ่มลูกค้าคือชาวตะวันตกที่อาศัยอยู่บริเวณถนนสี่พระยา ถนนสุรวงศ์ ถนนเจริญกรุง ถนนสีลม และถนนสาทร^[2]