อำเภอดงหลวง

ดงหลวง เป็นอำเภอในจังหวัดมุกดาหาร

อำเภอดงหลวง
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Dong Luang
อุทยานแห่งชาติภูผายล
คำขวัญ:  น้ำตกห้วยเลาแก่งโพธิ์ แหล่งวัฒนธรรมไทโซ่ คชสารไม้โบราณ พระอวตารประทับบาท งามพิลาสอ่างชะโนด โขดหินภูเขาไฟ ทรามวัยนอนสำราญ
แผนที่จังหวัดมุกดาหาร เน้นอำเภอดงหลวง
พิกัด: 16°48′54″N 104°32′18″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	มุกดาหาร
พื้นที่
• ทั้งหมด	1,076.2 ตร.กม. (415.5 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2565)
• ทั้งหมด	39,119 คน
• ความหนาแน่น	36.34 คน/ตร.กม. (94.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	49140
รหัสภูมิศาสตร์	4904
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอดงหลวง ถนนเปรมพัฒนา ตำบลดงหลวง อำเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร 49140
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอดงหลวงตั้งอยู่ทางตอนเหนือสุดของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเต่างอย (จังหวัดสกลนคร) และ อำเภอนาแก (จังหวัดนครพนม)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอธาตุพนม (จังหวัดนครพนม) และอำเภอเมืองมุกดาหาร
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองมุกดาหารและอำเภอคำชะอี
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเขาวงและอำเภอนาคู (จังหวัดกาฬสินธุ์)

อุทยานแห่งชาติภูผายล

ประวัติ

พื้นที่อำเภอดงหลวงเดิมอยู่ในเขตของเมืองมุกดาหาร โอนไปขึ้นกับอำเภอนาแกในปี พ.ศ. 2450^[1] จึงมีฐานะเป็นตำบลในอำเภอนาแก จังหวัดนครพนม โดยมีชาวผู้ไทยเป็นส่วนใหญ่กระจายอยู่ใน 13 หมู่บ้าน คือ บ้านก้านเหลืองดง บ้านหนองแคน บ้านหนองบัว บ้านหนองหนาว บ้านชะโนด บ้านกกตูม บ้านนาโคกกุง บ้านขัวสูง บ้านแก่งนาง บ้านกกกอก บ้านส้านแว้ บ้านคำผักกูด และบ้านนาหินกอง ต่อมาในปี พ.ศ. 2519 ทางราชการพิจารณาสภาพพื้นที่ทางด้านใต้ของอำเภอนาแกห่างไกลคมนาคม เจ้าหน้าที่ของรัฐออกตรวจตราและเยี่ยมเยียนราษฎรไม่ทั่วถึง พื้นที่ด้านใต้ 3 ตำบลมีพื้นที่มากกว่า 1,071.1 ตารางกิโลเมตรซึ่งมีพื้นที่มากกว่าสังกัดอำเภอเดิม ปี พ.ศ. 2520 จึงแยกตำบลดงหลวง ตำบลกกตูม และตำบลหนองบัว ของอำเภอนาแก ตั้งขึ้นเป็นกิ่งอำเภอ 1 แห่ง เรียกว่า กิ่งอำเภอดงหลวง^[2] ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวันที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2520 โดยมีผลบังคับตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน ปีเดียวกัน

รวมทั้งปี พ.ศ. 2523 ได้ตั้งตำบลหนองแคน โดยแยก 11 หมู่บ้านออกจากตำบลดงหลวง^[3] ก่อนที่ปี พ.ศ. 2524 เขตหมู่ 7 บ้านมะนาว ตำบลคำพี้ ของอำเภอนาแกได้แจ้งแก่ทางราชการว่าไปติดต่อราชการกับกิ่งอำเภอดงหลวงซึ่งมีระยะทางเพียง 36 กิโลเมตร สะดวกกว่าไปติดต่อกับอำเภอนาแกที่มีระยะทางถึง 56 กิโลเมตร จึงแยกพื้นที่หมู่ 7 บ้านมะนาว ของตำบลคำพี้ อำเภอนาแก มาขึ้นกับตำบลหนองแคน กิ่งอำเภอดงหลวง^[4] ในปี พ.ศ. 2525 รัฐบาลได้ออกพระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดมุกดาหาร ยกฐานะอำเภอมุกดาหารเป็นจังหวัด รวมกับอำเภอคำชะอี อำเภอดอนตาล อำเภอนิคมคำสร้อย กิ่งอำเภอดงหลวง และกิ่งอำเภอหว้านใหญ่ ตั้งแต่วันที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2525 โดยการโอนกิ่งอำเภอดงหลวง อำเภอนาแก จังหวัดนครพนม มาขึ้นกับอำเภอเมืองมุกดาหาร^[5]แทน

กิ่งอำเภอดงหลวงได้ดำเนินการจัดตั้งตำบลเพิ่ม โดยในปี พ.ศ. 2526 ได้แยก 7 หมู่บ้านของตำบลหนองบัว ตั้งเป็น ตำบลชะโนดน้อย^[6] เนื่องจากหลักเกณฑ์การจัดตั้งอำเภอต้องมีตำบลไม่น้อยกว่า 5 ตำบล ก่อนที่จะยกฐานะขึ้นเป็น อำเภอดงหลวง^[7] พร้อมกับอำเภอลานกระบือ จังหวัดกำแพงเพชร อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์ อำเภอทรายมูล จังหวัดยโสธร และอำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง โดยพระราชกฤษฎีกาเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2527 และตั้งตำบลลำดับที่ 6 ของทางอำเภอ โดยแยก 8 หมู่บ้านในเขตตำบลหนองแคน ตั้งเป็น ตำบลพังแดง ในปี พ.ศ. 2527^[8] จนถึงปัจจุบัน

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอดงหลวงแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 6 ตำบล 60 หมู่บ้าน ได้แก่

1.	ดงหลวง		(Dong Luang)		12 หมู่บ้าน
2.	หนองบัว		(Nong Bua)		8 หมู่บ้าน
3.	กกตูม		(Kok Tum)		16 หมู่บ้าน
4.	หนองแคน		(Nong Khaen)		7 หมู่บ้าน
5.	ชะโนดน้อย		(Chanot Noi)		9 หมู่บ้าน
6.	พังแดง		(Phang Daeng)		8 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอดงหลวงประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลดงหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงหลวงทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหนองแคน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแคนทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลกกตูม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกกตูมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบัวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชะโนดน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชะโนดน้อยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพังแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพังแดงทั้งตำบล