อำเภอพรหมพิราม

อำเภอพรหมพิราม
อำเภอพรหมพิราม
	อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Phrom Phiram
	คำขวัญ: พรหมพิรามเมืองพระ วังมะสระพระเครื่อง ลือเลื่องทุ่งสาน ชลประทานเขื่อนนเรศวร หลากล้วนมังคละดนตรี ประเพณียกธง
	แผนที่จังหวัดพิษณุโลก เน้นอำเภอพรหมพิราม
	พิกัด: 17°2′0″N 100°12′6″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พิษณุโลก
พื้นที่
• ทั้งหมด	832.67 ตร.กม. (321.50 ตร.ไมล์)
ประชากร (2567)
• ทั้งหมด	83,427 คน
• ความหนาแน่น	100.19 คน/ตร.กม. (259.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	65150, ; 65180 (เฉพาะตำบลวงฆ้อง มะต้อง ดงประคำ ศรีภิรมย์ และตลุกเทียม)
รหัสภูมิศาสตร์	6506
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอพรหมพิราม ถนนพรหมวิถี ตำบลพรหมพิราม อำเภอพรหมพิราม จังหวัดพิษณุโลก 65150
	ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

พรหมพิราม เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพิษณุโลก อยู่ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 28 กิโลเมตร และมีประชากรมากเป็นอันดับ 4 ของจังหวัด

ข้อมูลเบื้องต้น อำเภอพรหมพิราม, การถอดเสียงอักษรโรมัน ...

คำว่า "พรหมพิราม" หมายถึง เมืองที่งดงามเป็นที่อยู่แห่งพรหมหรือพระเจ้าผู้สร้างโลก เดิมเรียกว่า เมืองพรหมพิราม ในอดีตดั้งเดิมนั้น พื้นที่อำเภอพรหมพิรามปรากฏร่องรอยของเมืองโบราณเก่าแก่มาตั้งแต่สมัยสุโขทัย แต่ในสมัยอยุธยานั้นเรียกเมืองในพื้นที่ดังกล่าวว่า “เมืองพรหมพิราม” และ "เมืองศรีภิรมย์" ซึ่งปรากฏชื่ออยู่ในพระไอยการนาหัวเมืองฉบับอยุธยา แต่การเผชิญสภาวะของสงครามในตลอดหน้าประวัติศาสตร์ อยุธยา ธนบุรีและต้นรัตนโกสินทร์นั้น ทำให้สถานะของความเป็นเมืองไม่อาจดำรงอยู่อย่างถาวรต่อเนื่อง การดำรงอยู่ของพรหมพิรามในสภาวะเช่นนี้จึงอยู่ในลักษณะของการเป็นชุมชนท่าการค้า ที่ค่อยๆ ฟื้นฟูขึ้นเป็นเมืองอีกครั้งตามนโยบายจัดบ้านแปงเมืองเพื่อฟื้นฟูหัวเมืองเหนือในสมัยรัชกาลที่ 3 ทำให้ศรีภิรมย์และพรหมพิรามกลับมามีสถานะเป็นเมืองขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง

โดยศูนย์กลางของเมืองเฉพาะที่พรหมพิรามในระยะฟื้นฟูนั้น คงตั้งอยู่ริมแม่น้ำน่าน บ้านหางไหล มาจนกระทั่งถึง พ.ศ.2430 เป็นอย่างน้อย

ต่อมา เมื่อเกิดการควบรวมเมืองศรีภิรมย์ เมืองพรหมพิรามและเปลี่ยนฐานะเป็นอำเภอพรหมพิรามใน ปี พ.ศ. 2440 ก็ปรากฏการย้ายที่ตั้งที่ว่าการอำเภอ จากพื้นที่ตัวเมืองเดิมคือริมฝั่งแม่น้ำน่านบ้านหางไหล มาตั้งอยู่ที่ฝั่งขวาของแม่น้ำน่าน ณ บ้านย่านขาด ภายหลังจากเกิดการควบรวมเมืองและตั้งขึ้นเป็นอำเภอที่มีนายอำเภอมาประจำการ^[1]

จนเมื่อมีการสร้างทางรถไฟผ่าน จึงได้มีการย้ายที่ว่าการอำเภออีกครั้ง โดยย้ายมาตั้งอยู่ใกล้ทางรถไฟ ณ บ้านกรับพวงกลาง ตำบลพรหมพิราม ซึ่งน่าจะเป็นช่วงหลัง พ.ศ.2451 เรื่อยมา โดยในสมัยของพระยาอินทภูติภักดีและขุนจงใจหาญนั้น ก็ยังคงทำงานอยู่ในที่ว่าการอำเภอ ซึ่งตั้งอยู่ที่บ้านกรับพวงกลางนี้สำหรับอาคารนั้นแต่เดิมเป็นไม้ชั้นเดียว ในปี พ.ศ. 2503 จึงได้ปรับปรุงขึ้นเป็น 2 ชั้น โดยเทพื้นคอนกรีตใต้ถุนอาคารเดิมและตีฝาโดยรอบ ซึ่งใช้เป็นที่ทำการของส่วนราชการต่าง ๆ ปัจจุบันได้สร้างที่ว่าการอำเภอใหม่ ณ สถานที่เดิมเป็นอาคารคอนกรีต 2 ชั้น และเปิดทำการเมื่อ ปี พ.ศ. 2519^[2]

วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2475 ตั้งตำบลทับยายเชียง แยกออกจากตำบลมะต้อง และตำบลวงฆ้อง^[3]
วันที่ 1 เมษายน 2480 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดพิษณุโลก กับจังหวัดอุตรดิตถ์ โดยโอนพื้นที่หมู่ 5, 7 (ในขณะนั้น) ของตำบลตลุกเทียม อำเภอพรหมพิราม จังหวัดพิษณุโลก ไปขึ้นกับหมู่ 9 ของตำบลพญาแมน อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ ให้ถือคลองต่อเขตฝั่งเหนือนับตั้งแต่ริมบ้านข่อม ไปจนตลอดปลายคลองซึ่งต่อกับคลองตรั่งเป็นเส้นแบ่งเขต^[4]
วันที่ 31 ธันวาคม 2481 โอนพื้นที่หมู่ 10 ตำบลมะตูม อำเภอพรหมพิราม ไปขึ้นตำบลบ้านกร่าง อำเภอเมืองพิษณุโลก^[5]
วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2490 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอเมืองพิษณุโลก กับอำเภอพรหมพิราม โดยโอนพื้นที่หมู่ 13 (ในขณะนั้น) ของตำบลบ้านกร่าง อำเภอเมืองพิษณุโลก มาขึ้นกับตำบลท่าช้าง อำเภอพรหมพิราม^[6]
วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลคันโช้ง แยกออกจากตำบลหินลาด ตั้งตำบลท้อแท้ แยกออกจากตำบลวัดโบสถ์ ตั้งตำบลทับยายเชียง แยกออกจากตำบลวงฆ้อง และตำบลมะต้อง ตั้งตำบลบ้านยาง แยกออกจากตำบลหินลาด และตำบลท่างาม^[7]
วันที่ 9 ธันวาคม 2490 แยกพื้นที่ตำบลวัดโบสถ์ ตำบลท้อแท้ ตำบลท่างาม ตำบลหินลาด และตำบลคันโช้ง ของอำเภอพรหมพิราม ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอวัดโบสถ์^[8] และขึ้นการปกครองกับอำเภอพรหมพิราม
วันที่ 23 ธันวาคม 2490 โอนพื้นที่ตำบลบ้านยาง อำเภอพรหมพิราม ไปขึ้นกับ กิ่งอำเภอวัดโบสถ์^[9]
วันที่ 17 กันยายน 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลวงฆ้อง ในท้องที่บางส่วนของตำบลวงฆ้อง และบางส่วนของตำบลมะต้อง^[10]
วันที่ 5 มิถุนายน 2499 ยกฐานะกิ่งอำเภอวัดโบสถ์ อำเภอพรหมพิราม เป็น อำเภอวัดโบสถ์^[11]
วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลพรหมพิราม ในท้องที่บางส่วนของตำบลพรหมพิราม^[12]
วันที่ 26 กันยายน 2510 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอพรหมพิราม กับอำเภอเมืองพิษณุโลก โดยโอนพื้นที่หมู่ 1 (ในขณะนั้น) ของตำบลมะตูม อำเภอพรหมพิราม ไปขึ้นกับตำบลจอมทอง อำเภอเมืองพิษณุโลก^[13]
วันที่ 5 กันยายน 2521 ตั้งตำบลดงประคำ แยกออกจากตำบลทับยายเชียง^[14]
วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลวงฆ้อง และสุขาภิบาลพรหมพิราม อำเภอพรหมพิราม เป็นเทศบาลตำบลวงฆ้อง และเทศบาลตำบลพรหมพิราม ตามลำดับ^[15]
วันที่ 5 กันยายน 2546 มีการจัดตั้งและกำหนดเขตหมู่บ้าน ดังนี้
- (1) แยกบ้านโปร่งนก หมู่ที่ 5 ตำบลหอกลอง และจัดตั้งเป็น หมู่ที่ 7 บ้านใหม่โปร่งนก
- (2) แยกบ้านหางไหล หมู่ที่ 4 ตำบลมะต้อง และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 11 บ้านคลองคล้า
วันที่ 20 กันยายน 2547 จัดตั้งและกำหนดเขตหมู่บ้านเป็นครั้งที่ 2 ดังนี้
- (1) แยกบ้านพระยาปันแดน หมู่ที่ 6 ตำบลตลุกเทียม และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 9 บ้านขอม
- (2) แยกบ้านทุ่งตาเปรี้ยว หมู่ที่ 6 ตำบลดงประคำ แะจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 11 บ้านทุ่งน้ำใส
- (3) แยกบ้านป่าสัก หมู่ที่ 8 ตำบลมะต้อง และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 12 บ้านทศพล
วันที่ 21 ตุลาคม 2547 กำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอพรหมพิรามให้มีอาณาเขตตำบลที่ถูกต้อง โดยกำหนดให้ตำบลพรหมพิรามให้มีเขตการปกครองรวม 15 หมู่บ้าน ตำบลท่าช้าง ให้มีเขตการปกครองรวม 13 หมู่บ้าน ตำบลวงฆ้อง ให้มีเขตการปกครองรวม 11 หมู่บ้าน ตำบลมะตูม ให้มีเขตการปกครองรวม 6 หมู่บ้าน ตำบลหอกลอง ให้มีเขตการปกครองรวม 7 หมู่บ้าน ตำบลศรีภิรมย์ ให้มีเขตการปกครองรวม 12 หมู่บ้าน ตำบลตลุกเทียม ให้มีเขตการปกครองรวม 8 หมู่บ้าน ตำบลวังวน ให้มีเขตการปกครองรวม 10 หมู่บ้าน ตำบลหนองแขม ให้มีเขตการปกครองรวม 10 หมู่บ้าน ตำบลมะต้อง ให้มีเขตการปกครองรวม 12 หมู่บ้าน ตำบลทับยายเชียง ให้มีเขตการปกครองรวม 6 หมู่บ้าน และตำบลดงประคำ ให้มีเขตการปกครองรวม 10 หมู่บ้าน^[16]
วันที่ 13 ธันวาคม 2549 แยกบ้านบึงธรรมโรง หมู่ที่ 10 ตำบลศรีภิรมย์ และจัดตั้งเป็นหมู่ที่ 13 บ้านบึงคล้าย

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

อำเภอพรหมพิราม

ที่ตั้งและอาณาเขต

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

การปกครองส่วนท้องถิ่น

อาชญากรรม

อ้างอิง

Wikiwand - on