เรือประจัญบาน

เรือประจัญบาน คือเรือรบหุ้มเกราะขนาดใหญ่ที่มีอาวุธประจำเรือเป็นปืนใหญ่มีระยะยิงไกล ในช่วงปลายสตวรรษที่ 19 ถึงต้นศตวรรษที่ 20 เรือประจัญบานถือเป็นเรือรบที่มีพลานุภาพที่สุดในบรรดาเรือรบทั้งหลาย และการมีฝูงเรือประจัญบานถือว่ามีความสำคัญมาก สำหรับประเทศใดๆก็ตามที่ต้องการคงไว้ซึ่งความเป็นใหญ่ทางทะเล

ยูเอสเอส ไอโอวา (BB-61) ในปี ค.ศ. 1984

ประวัติ

คำว่า เรือประจัญบาน ถูกกำหนดขึ้นเมื่อราว ปี 1794 และเป็นคำลดรูปมาจาก เรือรบเข้ากระบวน (ship of the line) อันเป็นเรือรบต่อด้วยไม้ ที่มีบทบาทสำคัญที่สุดใน ยุคสมัยของเรือใบ (Age of Sail)^[1] คำดังกล่าวเข้ามาสู่การใช้อย่างเป็นทางการในปลายทศวรรษที่ 1880 เพื่อใช้บรรยาย เรือรบหุ้มเกราะ (ironclad warship) ประเภทหนึ่ง^[2] ซึ่งปัจจุบันได้รับการอ้างถึงโดยนักประวัติศาสตร์ว่า "เรือประจัญบาญยุคก่อนเดร็ดนอท" ในปี 1906 คำสั่งให้ต่อ เรือหลวงเดร็ดนอท (1906) (HMS Drednought) นับว่าเป็นการเปิดศักราชใหม่ในการออกแบบเรือประจัญบาน

ในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม มีการสร้างเรือประจัญบานที่ขับเคลื่อนด้วยพลังกลจักรไอน้ำ และติดอาวุธที่ทรงอานุภาพ เช่น ปืนใหญ่โฮชวิตเซอร์ และปืนครก ที่มีระยะยิงไกล และมีอำนาจการยิงรุนแรง

ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19 มีการติดตั้งเกราะเหล็กให้กับเรือประจัญบาน และมีการติดตั้งป้อมปืนใหญ่ที่หมุนยิงได้รอบ กระสุนปืนใหญ่มีการพัฒนากระสุนแบบต่างๆ และก็เข้าสู่ยุคการสร้างเรือประจัญบานด้วยเหล็กทั้งลำ และในยุคเดียวกัน กองทัพเรืออังกฤษได้สร้างเรือประจัญบาน เรือหลวงเดรดนอต (HMS Dreadnought) ที่ติดปืนใหญ่ขนาด 12 นิ้ว (305 มม.) ที่ยิงได้ทั่วทุกทิศ ทุกชาติต่างพากันสร้างเรือประจัญบาน

สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง

ในยุคสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง (ค.ศ. 1914-1918) ชาติต่าง ๆ ที่เข้าร่วมสงคราม ได้สร้างเรือประจัญบาน (เดรดนอต) ขึ้นมา เช่น เบราน์ชไวค์ ของเยอรมนี, เดรดนอต ของสหราชอาณาจักร, นิวยอร์ก ของสหรัฐ, คาวาชิ ของญี่ปุ่น, เซนต์อิสตแวน ของออสเตรีย-ฮังการี, พรอว็องส์ ของฝรั่งเศส, ปอลตาวา ของรัสเซีย, และเคานต์แห่งกาวูร์ ของอิตาลี

• 
  เรือประจัญบานเบราน์ชไวค์
• 
  เรือประจัญบานนิวยอร์ก
• 
  เรือประจัญบานเดรดนอต
• 
  เรือประจัญบานคาวาชิ
• 
  เรือประจัญบานเซนต์อิสตแวน
• 
  เรือประจัญบานพรอว็องส์
• 
  เรือประจัญบานปอลตาวา
• 
  เรือประจัญบานเคานต์แห่งกาวูร์

สมัยระหว่างสงคราม

สุดยอดเรือประจัญบานสุดแกร่งทั้ง 7 (Big 7) ตามสนธิสัญญานาวิกวอชิงตัน ประกอบด้วย: นางาโตะ, มุตสึ, เนลสัน, ร็อดนีย์, โคโลราโด, แมริแลนด์ และเวสต์เวอร์จิเนีย

หลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ได้มีสนธิสัญญาจำกัดการสร้างเรือประจัญบานขึ้นมาหลายข้อ เช่น สนธิสัญญานาวิกวอชิงตัน ที่ห้ามสร้างเรือรบที่มีขนาดเรือเกิน 35,000 ตัน และห้ามติดปืนใหญ่ขนาดเกิน 16 นิ้ว (406 มม.) สนธิสัญญาแวร์ซายซึ่งจำกัดการสร้างเรือของเยอรมนีที่แพ้สงคราม โดยห้ามสร้างเรือที่มีขนาดเกิน 10,000 ตัน และห้ามติดปืนใหญ่ขนาดเกิน 11 นิ้ว (280 มม.)

สุดยอดเรือประจัญบานสุดแกร่งทั้ง 7 (Big 7) ตามสนธิสัญญานาวิกวอชิงตัน ประกอบด้วย:

• นางาโตะ และมุตสึ ในชั้นนางาโตะ ของกองทัพเรือจักรวรรดิญี่ปุ่น
• เนลสัน และร็อดนีย์ ในชั้นเนลสัน ของกองทัพเรือสหราชอาณาจักร
• โคโลราโด, แมริแลนด์ และเวสต์เวอร์จิเนีย ในชั้นโคโลราโด ของกองทัพเรือสหรัฐ

ทางเยอรมนีก็ได้สร้างเรือประจัญบานขนาดกระเป๋าชั้น "ดอยช์ลันช์" ขึ้นมา โดยขนาดเรือกว่า 14,000 ตัน ติดปืนใหญ่ 11 นิ้ว 6 กระบอก ติดตั้งเครื่องยนต์ดีเซล ทำให้สามารถทำความเร็วได้สูง

สงครามโลกครั้งที่สอง

ในยุคสงครามโลกครั้งที่สอง (ค.ศ. 1939-1945) ชาติต่าง ๆ ที่ร่วมสงคราม ต่างสร้างเรือประจัญบานขึ้นมา เช่น บิสมาร์ค ของเยอรมนี, พระเจ้าจอร์จที่ 5 ของสหราชอาณาจักร, ไอโอวา ของสหรัฐ, ยามาโตะ ของญี่ปุ่น, ริเชอริเยอ ของฝรั่งเศส, และวิตโตรีโอเวเนโต ของอิตาลี

• 
  เรือประจัญบานยามาโตะ
• 
  เรือประจัญบานไอโอวา
• 
  เรือประจัญบานพระเจ้าจอร์จที่ 5
• 
  เรือประจัญบานบิสมาร์ค
• 
  เรือประจัญบานรีเชอลีเยอ
• 
  เรือประจัญบานวิตโตรีโอเวเนโต
• 
  เรือประจัญบานเดิงแกร์ก
• 
  เรือประจัญบานชาร์นฮอสท์
• 
  เรือประจัญบานแวนการ์ด
• 
  เรือประจัญบานนอร์ทแคโรไลนา
• 
  เรือประจัญบานเซาท์ดาโคตา

อดีตประเทศประจำการ

•  กองทัพเรือจักรวรรดิจีน: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1895 โดยมีเรือประจัญบานสองลำสุดท้ายในชั้นเต๊งหงวน
•  กองทัพเรือออสเตรีย-ฮังการี: สูญเสียกองทัพเรือทั้งหมดหลังจากการล่มสลายของจักรวรรดิเมื่อสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
•  กองทัพเรือราชอาณาจักรยูโกสลาเวีย: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1918 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคือเคบี จูโกสลาวีจา
• กองทัพเรือสาธารณรัฐประชาชนยูเครน: สูญเสียกองทัพเรือทั้งหมดจากการพิชิตโดยพวกบอลเชวิคในปี ค.ศ. 1921
•  กองทัพเรือตุรกี: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1933 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคือทีซีจี ทูร์กุท ไรส์
•  กองทัพเรือสเปน: สูญเสียเรือประจัญบานชั้นเอสปานาสองลำสุดท้ายในปี ค.ศ. 1937
•  Royal Hellenic Navy: สูญเสียเรือประจัญบานชั้นมิสซิสซิปปีสองลำสุดท้ายในปี ค.ศ. 1941
•  ครีคส์มารีเนอ: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1945 โดยมีเรือประจัญบานสองลำสุดท้ายในชั้นด็อยท์ชลันท์
•  กองทัพเรือจักรวรรดิญี่ปุ่น: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1945 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคือนางาโตะ
•  กองทัพเรือบราซิล: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1952 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคือมีนัชเจไรช์
•  กองทัพเรืออิตาลี: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1953 โดยมีเรือประจัญบานสองลำสุดท้ายในชั้นอันเดรอาโดเรีย
•  กองทัพเรือโซเวียต: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1956 โดยมีเรือประจัญบานสองลำสุดท้ายในชั้นกังกุต
•  กองทัพเรืออาร์เจนตินา: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1957 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคือเออาร์เอ ริวาดาเวีย
•  กองทัพเรือชิลี: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1958 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคืออัลมิแรนเตลาตอร์เร
•  ราชนาวี: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1960 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคือเรือหลวงแวนการ์ด
•  กองทัพเรือฝรั่งเศส: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1970 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคือจีนบาร์ท
•  กองทัพเรือสหรัฐ: ยกเลิกในปี ค.ศ. 1992 โดยมีเรือประจัญบานลำสุดท้ายคือยูเอสเอส มิสซูรี

รูปภาพกองเรือประจัญบานในประวัติศาสตร์

• 
  กองเรือประจัญบานสหราชอาณาจักร (กองเรือใหญ่)
• 
  กองเรือประจัญบานเยอรมนี (กองเรือทะเลหลวง)
• 
  กองเรือประจัญบานออสเตรีย-ฮังการี
• 
  กองเรือประจัญบานรัสเซีย (ทัพเรือทะเลดำ)
• 
  กองเรือประจัญบานญี่ปุ่น
• 
  กองเรือประจัญบานสหรัฐ