เสรีไทย

เสรีไทย
	มีส่วนร่วมในสงครามโลกครั้งที่สอง
	ตราสัญลักษณ์เสรีไทย
ปฏิบัติการ	พ.ศ. 2484 – 2488
กลุ่ม	เสรีไทยในประเทศไทย; เสรีไทยในสหรัฐ; เสรีไทยในสหราชอาณาจักร; เสรีไทยในประเทศจีน;
พันธมิตร	ฝ่ายสัมพันธมิตร สหราชอาณาจักร; สหรัฐ; จีน; ;
ปรปักษ์	รัฐบาลของจอมพล ป. พิบูลสงคราม; ญี่ปุ่น;

เสรีไทย (อังกฤษ: Free Thai Movement) เป็นขบวนการต่อต้านจักรวรรดิญี่ปุ่นในประเทศไทยที่เกิดขึ้นระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อรักษาเอกราชและอธิปไตยของชาติไทยมิให้ตกอยู่ภายใต้อำนาจของญี่ปุ่น ทั้งยังมุ่งเน้นการแสดงออกต่อฝ่ายสัมพันธมิตรว่าประเทศไทยมิได้ยินยอมเข้าร่วมฝ่ายอักษะโดยสมัครใจ หากแต่ถูกบีบบังคับจากสถานการณ์และโครงสร้างทางอำนาจที่จำกัดในขณะนั้น ขบวนการนี้เป็นขบวนการใต้ดินที่เริ่มต้นจากกลุ่มข้าราชการ นักการทูต นักศึกษา และปัญญาชนทั้งในและนอกประเทศ ซึ่งมีความตระหนักถึงอันตรายของการเป็นพันธมิตรกับญี่ปุ่น โดยเฉพาะเมื่อพิจารณาถึงแนวโน้มความเป็นไปได้ที่ฝ่ายสัมพันธมิตรจะได้รับชัยชนะในสงครามอันยืดเยื้อนั้น

ข้อมูลเบื้องต้น เสรีไทย, ปฏิบัติการ ...

จุดเริ่มต้นของขบวนการเสรีไทยเกิดขึ้นในเช้าวันที่ 8 ธันวาคม พ.ศ. 2484 เมื่อกองทัพจักรวรรดิญี่ปุ่นยกพลขึ้นบกในหลายพื้นที่ชายฝั่งประเทศไทย รวมถึงภาคตะวันออกที่ต่อแดนกับอินโดจีนของฝรั่งเศส โดยมีเป้าหมายใช้ดินแดนไทยเป็นทางผ่านในการรุกรานประเทศพม่าและมาลายา รัฐบาลไทยในขณะนั้นนำโดยจอมพล แปลก พิบูลสงคราม ได้เลือกที่จะยอมให้ญี่ปุ่นใช้ดินแดนโดยหลีกเลี่ยงการต่อต้านทางทหาร เพื่อป้องกันความเสียหายร้ายแรงที่อาจเกิดขึ้นกับประเทศ และต่อมาได้ลงนามในสนธิสัญญาพันธมิตรกับญี่ปุ่น รวมถึงประกาศสงครามกับสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักรเมื่อวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2485 การตัดสินใจดังกล่าวเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์อย่างมากในหมู่ข้าราชการ ขุนทหาร นักวิชาการ และนักศึกษาชาวไทยทั้งในประเทศและต่างประเทศ ซึ่งเกรงว่าการแสดงตัวเป็นพันธมิตรกับฝ่ายอักษะจะส่งผลเสียต่อประเทศในระยะยาว หากญี่ปุ่นเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ในสงคราม

ในต่างประเทศ โดยเฉพาะที่สหรัฐอเมริกา หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช เอกอัครราชทูตไทยประจำกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ได้ปฏิเสธไม่ส่งคำประกาศสงครามตามคำสั่งของรัฐบาลแปลก พร้อมทั้งยืนกรานว่าไทยมิได้สมัครใจเข้าสู่สงคราม แต่ถูกยึดครองและบีบบังคับจากญี่ปุ่น การกระทำของหม่อมราชวงศ์เสนีย์กลายเป็นจุดเริ่มต้นของการเคลื่อนไหวทางการทูตของขบวนการเสรีไทยในสหรัฐอเมริกา ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลสหรัฐอเมริกาในฐานะกลุ่มต่อต้านภายในประเทศที่ถูกยึดครอง ภายใต้แนวคิดเดียวกันกับกลุ่มฝรั่งเศสเสรีของชาร์ล เดอ โกลในยุโรป ขบวนการเสรีไทยในสหรัฐอเมริกา จึงทำหน้าที่เป็นตัวแทนของ "ประเทศไทยเสรี" ที่ยืนอยู่ข้างฝ่ายสัมพันธมิตร เพื่อหวังฟื้นฟูสถานะของประเทศไทยในเวทีระหว่างประเทศหลังสงครามสงบ

ในขณะเดียวกัน ภายในประเทศไทย ปรีดี พนมยงค์ ซึ่งดำรงตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร ได้ใช้ตำแหน่งและอิทธิพลทางการเมืองในการรวบรวมผู้มีแนวคิดต่อต้านญี่ปุ่นและจัดตั้งเครือข่ายลับซึ่งต่อมาเรียกว่า "ขบวนการเสรีไทย" ขึ้นในประเทศ สมาชิกของขบวนการประกอบด้วยข้าราชการ นักการเมือง นักเรียน นายทหาร นายตำรวจ และประชาชนหลากหลายสาขา ซึ่งมีเป้าหมายร่วมกันในการต่อต้านญี่ปุ่นอย่างลับ ๆ และเตรียมพร้อมสำหรับสถานการณ์เมื่อฝ่ายสัมพันธมิตรเริ่มตอบโต้ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ขบวนการเสรีไทยได้รับการสนับสนุนด้านอาวุธและการฝึกฝนจากหน่วยข่าวกรองของฝ่ายสัมพันธมิตร ได้แก่ Office of Strategic Services (OSS) ของสหรัฐอเมริกา และ Special Operations Executive (SOE) ของสหราชอาณาจักร โดยมีการส่งเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการพิเศษเข้าสู่ประเทศไทยผ่านพรมแดนจีน พม่า และอินเดีย เพื่อฝึกฝนสมาชิกเสรีไทยในด้านยุทธวิธี ข่าวกรอง และการใช้คลื่นวิทยุในการสื่อสารกับฝ่ายสัมพันธมิตร มีการกระจายกำลังพลเสรีไทยในหลายภูมิภาคของประเทศ โดยเฉพาะภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคกลาง ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการรวบรวมข่าวสารและเตรียมความพร้อมสำหรับการลุกฮือหากญี่ปุ่นพ่ายแพ้

ในช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่สอง เมื่อญี่ปุ่นเริ่มถดถอยอย่างชัดเจน เสรีไทยได้ขยายบทบาทมากขึ้นในภารกิจด้านข่าวกรองและการปฏิบัติการเชิงลึก โดยประสานงานกับฝ่ายสัมพันธมิตรในหลายจุด รวมถึงการให้ความร่วมมือด้านแผนที่ การเคลื่อนย้ายกำลังพล และการให้ที่พักพิงกับเจ้าหน้าที่สัมพันธมิตรที่แฝงตัวเข้ามาในประเทศไทย ขบวนการเสรีไทยยังเป็นเครือข่ายที่เชื่อมโยงการติดต่อระหว่างกลุ่มต่อต้านในประเทศกับรัฐบาลสัมพันธมิตรอย่างต่อเนื่องจนถึงวาระสุดท้ายของสงคราม

ภายหลังญี่ปุ่นประกาศยอมจำนนอย่างไม่มีเงื่อนไขเมื่อวันที่ 15 สิงหาคม พุทธศักราช 2488 บทบาทของขบวนการเสรีไทยกลายเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ประเทศไทยสามารถดำเนินยุทธศาสตร์ทางการทูตอย่างมีประสิทธิภาพ ประเทศไทยสามารถปฏิเสธสถานะ "รัฐผู้รุกราน" โดยอ้างถึงขบวนการเสรีไทยว่าเป็นตัวแทนเจตจำนงที่แท้จริงของประชาชนชาวไทย ซึ่งไม่ยอมรับการร่วมมือกับญี่ปุ่นโดยแท้จริง รัฐบาลสหรัฐอเมริกาและพันธมิตรบางประเทศรับรองจุดยืนนี้ และยินยอมเจรจาสันติภาพกับไทยในฐานะประเทศเอกราช มิใช่ประเทศแพ้สงครามโดยสมบูรณ์

ขบวนการเสรีไทยจึงนับได้ว่าเป็นกลไกสำคัญในประวัติศาสตร์ไทยยุคใหม่ ที่ไม่เพียงแต่มีบทบาททางทหารหรือข่าวกรองเท่านั้น หากยังมีความหมายอย่างลึกซึ้งในแง่ของการต่อสู้เพื่อธำรงไว้ซึ่งเอกราชของชาติ การรักษาเกียรติภูมิในเวทีระหว่างประเทศ และการแสดงออกถึงอำนาจประชาชนในภาวะที่รัฐภายใต้รัฐบาลเผด็จการกำลังสั่นคลอนต่อแรงกดดันระหว่างประเทศ แม้ขบวนการนี้จะเป็นการเคลื่อนไหวใต้ดินที่ปรากฏตัวอย่างจำกัดในเอกสารราชการในขณะนั้น แต่ผลลัพธ์ของมันกลับส่งอิทธิพลอย่างลึกซึ้งต่อทิศทางประวัติศาสตร์การต่างประเทศของไทยในช่วงเปลี่ยนผ่านจากยุคสงครามเข้าสู่ยุคสงบสุขภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง

เสรีไทย

ปฏิบัติการ

สมาชิกขบวนการที่มีชื่อเสียง

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

หนังสืออ่านเพิ่ม

Wikiwand - on