ระบบจำแนกประเภทยาตามการรักษาทางกายวิภาคศาสตร์

ระบบจำแนกประเภทยาตามการรักษาทางกายวิภาคศาสตร์ (อังกฤษ: Anatomical Therapeutic Chemical Classification System; ATC) เป็นระบบการจัดกลุ่มยา ซึ่งควบคุมโดย องค์การอนามัยโลก Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology พิมพ์ครั้งแรกในปี ค.ศ. 1976^[1]

ระบบจำแนกนี้แบ่งยาออกเป็นกลุ่มต่างๆ ตามอวัยวะหรือระบบอวัยวะที่ยาออกฤทธิ์ และ/หรือตามลักษณะเฉพาะทางการรักษาหรือทางเคมี

การแบ่งกลุ่ม

ในระบบนี้ ยาจะถูกแบ่งออกเป็น 5 ระดับแตกต่างกันดังนี้^[1]

ระดับที่ 1

รหัสระดับที่ 1 ระบุกลุ่มหลักตามกายวิภาคศาสตร์ ประกอบด้วยตัวอักษร 1 ตัว มี 14 หมู่หลักดังนี้^[2]

รหัส	Contents
A	ทางเดินอาหารและเมแทบอลิซึม (Alimentary tract and metabolism)
B	เลือดและอวัยวะสร้างเลือด (Blood and blood forming organs)
C	ระบบหัวใจหลอดเลือด (Cardiovascular system)
D	ตจวิทยา (Dermatologicals)
G	ระบบสืบพันธุ์และทางเดินปัสสาวะและฮอร์โมนเพศ (Genito-urinary system and sex hormones)
H	ยาเตรียมฮอร์โมนทั่วร่างกาย ไม่รวมฮอร์โมนเพศและอินซูลิน (Systemic hormonal preparations, excluding sex hormones and insulins)
J	สารต้านการติดเชื้อสำหรับทั่วร่างกาย (Anti-infectives for systemic use)
L	สารต้านมะเร็งและสารปรับระบบภูมิคุ้มกัน (Antineoplastic and immunomodulating agents)
M	ระบบกล้ามเนื้อและโครงกระดูก (Musculo-skeletal system)
N	ระบบประสาท (Nervous system)
P	สารต้านปรสิต สารฆ่าแมลง และสารไล่แมลง (Antiparasitic products, insecticides and repellents)
R	ระบบทางเดินหายใจ (Respiratory system)
S	อวัยวะรับความรู้สึก (Sensory organs)
V	อื่นๆ (Various)

ระดับที่ 2

รหัสระดับที่ 2 ระบุกลุ่มหลักตามการรักษา ประกอบด้วยตัวเลข 2 ตัว

ตัวอย่าง: N02 ยาระงับปวด (Analgesics)

ระดับที่ 3

รหัสระดับที่ 3 ระบุกลุ่มย่อยตามการรักษา/เภสัชวิทยา ประกอบด้วยตัวอักษร 1 ตัว

ตัวอย่าง: N02B ยาระงับปวดและลดไข้อื่น ๆ (Other analgesics and antipyretics)

ระดับที่ 4

รหัสระดับที่ 4 ระบุกลุ่มย่อยตามเคมี/การรักษา/เภสัชวิทยา ประกอบด้วยตัวอักษร 1 ตัว

ตัวอย่าง: N02BE อะนิไลด์ (Anilides)

ระดับที่ 5

รหัสระดับที่ 5 ระบุชื่อสารเคมี ประกอบด้วยตัวเลข 2 ตัว

ตัวอย่าง: N02BE01 พาราเซตามอล (Paracetamol)

ATCvet

ระบบ ATCvet ใช้ในการจำแนกยาทางสัตวแพทยศาสตร์ โดยใช้ตัวอักษร Q เป็นรหัสระดับที่ 1 นำหน้ารหัส ATC ในยาของมนุษย์ ตัวอย่างเช่น พาราเซตามอลในทางสัตวแพทยศาสตร์มีรหัสเป็น QN02BE01

ในบางรหัสจะใช้เฉพาะยาในทางสัตวแพทยศาสตร์ เช่น QI ยาในระบบภูมิคุ้มกัน (Immunologicals) หรือ QJ51 ยาต้านแบคทีเรียสำหรับใช้ในเต้านม (Antibacterials for intramammary use) ^[3]